Kremlin, Gazprom'un gücünü kutluyor

12 Şubat 2008 Financial Times Editör yorumu Moskova'da tüm şehir Rus sanayiinin lider firması Gazprom'un 15. yılını kutlamak üzere posterlerle donatılmış durumda. "Zaferden zafere" sloganı bu devlet kontrollü monopolün özeleştirisini sergiliyor aslında. Yıldönümü, pazartesi akşamı Tina Turner ve Rus pop starı Alla Pugaçeva'nın, aralarında başkan Vladimir Putin ve onun halefi Dmitry Medvedev'in de yer aldığı 6 bin kişilik bir kalabalığa konser verdikleri ve kesenin ağzının bolca açıldığı bir organizayonla kutlandı. Salı günü Putin, Gazprom'u tamamen farklı bir ortamda temsil ediyordu: Ukrayna başkanı Viktor Yuşçenko ile müzakereye girişen Putin, 1,5 milyar dolarlık doğalgaz faturasını ödemeye karar verip vermediklerini ve ne zaman ödeyeceklerini öğrenmek üzere görüşme yapıyor, aksi takdirde enerji arzının kışın ortasında kısılacağını ifade ediyordu. Gazprom, hükümetin bir kolu Putin'in bu uyuşmazlık sürecinde aracılık yapması, aslında uzun zamandır açık olan bir durumu bir kez daha gözler önüne seriyor: Her ne kadar Gazprom 15 yıl önce kamu kuruluşundan yarı özel bir girişime dönüştürülmüş olsa da hâlâ hükümetin bir kolu olmaya devam ediyor. Bütün kilit kararlar, Kremlin'de alınıyor. Hem psikolojik hem de uygulama olarak Gazprom ticari bir girişim değil. Güç kazanan Rusya devletinin en önemli enstrümanı. Her ne kadar devlet yarısından fazlasını kontrol ediyorsa da Gazprom'un hisseleri yatırımcılar için de çekici bir alternatif. Bu da yüksek fiyatların bir yansıması, yönetimin ortaya koyduğu tavrın değil. 15 yıl içerisinde Gazprom bir tane doğalgaz çıkarılan alan açılmasını sağladı. Hâlâ Sovyet döneminde Avrupa piyasasına arz edilmek üzere bulunup geliştirilmiş olan büyük Siberya gazına dayalı olarak faaliyet gösteriyor. Yamal yarımadası ve Shtokman'da gerçekleştirilen yeni araştırmalar uzun zamandır devam ediyor. Bunun yerine yönetim, boru hatları inşa ederek ya da yaparak, medya girişimleri gibi politik satın almalar gerçekleştirerek tekel pozisyonunu korumaya odaklanıyor. Putin, başta Gazprom olmak üzere, Rus şirketlerinin dünyanın en büyük şirketleri sıralamasında yer almasını istediğini söylüyor. Kendisi ve bakanları piyasa fiyatlarını belirleyerek ve müşterilere arzı garanti ederek onun bir ticari bir girişim olduğunu iddia ediyorlar. Ancak Kremlin, dizginleri elinden bırakmadan bunun doğru olması söz konusu değil. Çeviri: Tuba İLZE GÖRMEZOĞLU