Libya’da iç karışıklık büyüdü pazarda yüzde 30 kayıp var

Sercan AKINCI

İSTANBUL - İç savaş nedeniyle dikkatler Suriye’nin üzerindeyken, Libya’da da 2011 Şubat’ında Kaddafi rejiminin devrilmesinin ardından sular hala durulmuş değil. Kasım ayı içinde özellikle başkent Trablus ve Bingazi’de milis kuvvetlerle merkezi hükümet arasında yaşanan çatışmalar ülkeyi daha da huzursuz hale getirdi. Geçtiğimiz hafta çatışmalar şiddetlenirken ülkede okullar da dahil tüm devlet daireleri çarşamba günü itibariyle tatil ilan edilmişti.

Olayların ardından Libya’daki müşterileriyle görüşmeler yapıklarını kaydeden Alchera Abiye’nin sahibi ve Osmanbey Tekstilci İşadamları Derneği (OTİAD) Yönetim Kurulu Yedek Üyesi İnanç Ulu, görüştükleri kişilerin Libya’da geçen haftanın olaylar nedeniyle çok kötü geçtiğini söylediklerini ifade etti. Mağazalar başta olmak üzere ülkedeki her yerin kepenk kapattığını anlatan Ulu, “Kasım ayında geçen senenin aynı ayına göre Libya pazarında yüzde 30’a varan bir düşüş söz konusu” dedi. İstanbul Ağaç Mamulleri ve Orman Ürünleri İhracatçıları Birliği Başkanı Abdullah Tever ise Libya’daki olayların ticareti anında etkilemeyeceğini ifade ederek, “Daha önceden yapılmış anlaşmalar var, oraya ürünler gidiyor. Bundan sonra belki etkileyebilir. Orada 3 tane büyük aşiret olduğunu görüyoruz. Eğer ki onlar tekrar ağırlıklarını koymak isterlerse istikrarsızlık devam eder. İstikrarsızlık olursa bize de yansıyacaktır. Hemen etkilenme olmayacaktır tabi ki. Biz Libya pazarını çok benimsiyoruz” diye konuştu.

Merkezi hükümete küresel destek

Pazar günü itibariyle maliyenin açıldığını ve devlet dairelerinin faaliyete geçtiğini söyleyen Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) Türk- Libya İş Konseyi Başkanı Ersin Takla, Libya’da geçtiğimiz çarşamba günü olaylar nedeniyle okullar dahil tüm devlet dairelerinde tatil ilan edildiği bilgisini verdi.

Merkezi hükümetin hayatı normale çevirmek için çalıştığını belirten Takla, “Gelişmiş ülkeler merkezi hükümetin gücü eline alması için destek vereceklerini açıklamışlardı. Ne kadar başarılı olacaklarını ilerleyen dönemlerde göreceğiz” dedi. Ekonomi Bakanlığı’nın, Libya’daki işlerin başlaması için görüşmelerde bulunacağı ziyaret için randevu talep ettiğini hatırlatan Takla, ziyaretin hala gerçekleşmemiş olması nedeniyle randevunun verilmediği sonucunun çıktığını ve bunda yaşanan olayların etkili olduğunu ifade etti.

TUSKON da son gelişmelerle ilgili şu açıklamaları yaptı:

“Hak iddia ettikleri bölgeleri terk etmeyen silahlı milisler, protestoculara ateş açmış ve yaklaşık 48 sivil hayatını kaybetmiş, 16 milis etkisiz hale getirilmişti. Bu olay iki hafta önce idi ama şu anda herhangi bir sıkıntı yok. Milis kuvvetler hak iddia ettikleri yerleri geri vermiş ve çatışmalar durmuştu. O bir hafta içerisinde ticari faaliyetlerde bir duraklama yaşandı ama şu anda iyi. Herhangi bir sıkıntı yok.”

Libya’da iki yıl sonra silahlı gruplar hala faal

Libya’da Muammer Kaddafi’nin iki yıl önce iktidardan düşürülüşünden bu yana ülke tam olarak istikrara kavuşabilmiş değil. Geçen ekim ayında Başbakan Ali Zeydan’ın silahlı bir grup tarafından kaçırılması, geçen ay da ülkenin büyük kentlerinde onlarca kişinin ölmesiyle sonuçlanan çatışmalar Libya’da istikrarsızlığın sürdüğüne dair endişeleri artırdı. Kanıtlanmış petrol rezervleri 48 milyar varil olan ülkede istikrarsızlık petrol sevkiyatında aksamalara yol açarak fiyatların yukarı çıkmasında etkili olmuştu. BBC’nin analizine göre sorunun kaynağında Libya İç savaşı sonrasında çok sayıda silahlı grubun ortaya çıkışı yer alıyor. Bu silahlı oluşumlar genel olarak merkezi hükümetin doğrudan ya da dolaylı denetiminde olanlar ile devletin denetiminde olmayanlar olarak ikiye ayrılıyor. 

Ülkedeki belli başlı silahlı gruplar

> Libya Ordusu: Merkezi hükümete bağlı en önemli güç. Henüz yeterince etkili olmasa da giderek güçleniyor.

> Libya Devrimcileri Operasyon Odası: Kısa süre öncesine dek LDOO resmen başkent Trablus’u korumakla görevliydi. Fakat geçen ekim ayında Başbakan Zeydan’ı kaçırıp birkaç saat alıkoyduğu için bu görevden alındı. Şimdi genelkurmay başkanlığının emrinde. 

> Ulusal Güvenlik İdaresi: Libya’nın polis gücü olarak faaliyet göstermesi için milisler ve Trablus’taki Geçici Yüksek Güvenlik Komitesi gibi diğer geçici güvenlik yapılarından oluşturuldu.

> El Saika Güçleri: Libya’nın özel kuvvetleri olarak niteleniyor. Bileşenleri arasında komandolar ve paraşütçüler bulunuyor.

> Anti-suç birimi: Resmen İçişleri Bakanlığı’na bağlı. Fiili bir emniyet gücü olarak çalışıyor. Tutuklama yapıyor. Özellikle kaçakçılık alanına eğiliyor.

> Özel Caydırıcı Güç: İçişleri Bakanlığı’na bağlı olarak uyuşturucu kaçakçılığına karşı mücadele ediyor.

> Petrol Tesisi Muhafızları: 2012’de Libya’nın önemli petrol tesislerinin güvenliğini sağlamak için kuruldu. Maaşları Savunma bakanlığı tarafından ödeniyor.

> Libya Kalkan Gücü: Libya’nın batısındaki küçük milis gruplarından oluşan bir şemsiye kuruluşu. 2012’de eski isyancıları ulusal kuvvetlere katmak için kuruldu. Fakat geçen yıl hükümetin desteklediği diğer gruplarla çatıştı.    

> El-Zintan Devrimciler Askeri Konseyi: Mayıs 2011’de kuruldu. Muammer Kaddafi’nin oğlu Seyf-ül İslam Kaddafi’nin Kasım 2011’de yakalanmasıyla adını duyurdu.

> El-Qaqa Tugayı: Kaddafi rejminden ayrılanlar tarafından ülkenin batı bölgelerinde 2011’de kuruldu. Libya eski Başbakanı Mahmud Cibril’le ilişkilendiriliyor. 

> El Savaiq Tugayı: Zintan ve Nafusa Dağları’nda kurulmuş olan bu grup Eylül 2011’de başkent Trablus’a saldırıda yer almıştı. O zamandan bu yana Ulusal Geçici Konsey’de önemli isimlerin güvenliğinden sorumlu oldu.

> Misrata Tugayları: Yaklaşık 40 bin üyesi olduğu sanılan bu grubun elinde yaklaşık 800 tank bulunuyor. Grup Misrata kentinde üslü.

> 17 Şubat Şehitleri Tugayı: Bingazi kentinde üslü bu tabur ülkenin doğusundaki en büyük ve en iyi donanımlı silahlı milis grubu olarak biliniyor. Muhafazakar çizgideki grup Savunma Bakanlığı tarafından fonlanıyor.

> Rafallah el-Sahati Tugayı: Bingazi’deki Mart 2011’de kurulan örgüt 17 Şubat Şehitleri Tugayı’nda ayrılan bir grup. 1000 civarında üyesi olduğu sanılıyor. Ülkenin doğrusunda faal.

> Ensar El-Şeria Tugayı: Libya’nın doğusunda üslü ve Selefi görüşlere sahip bu grup Haziran 2012’de Bingazi’nin merkezinde Şeriat yasalarının uygulanması talebiyle zırhlı araçlarla geçit yapmasıyla gündeme geldi.

> Küçük yerel kuvvetler: Libya’nın küçük kent ve ilçelerinde silahlı milisler devletin pek çok işlevini üstleniyor. Özellikle ülkenin güneyinde bu durum yaygın. Libya’nın uzun güney sınırı boyunca bu gruplar yetersiz askeri donanımla güvenliği sağlamaya çalışıyor.