Maliyet arttı, hazır giyimci yurtdışına yöneldi

Gülay Soydan Pehlivan

BURSA -Türkiye’nin geçen yıl 143.9 milyar dolar olan genel ihracatında 16 milyar 969 milyon dolar ile önemli paya sahip hazır giyim ve konfeksiyon sektöründe net asgari ücretin yılbaşından itibaren 1300 liraya yükselmesi nedeniyle endişe hakim. Sektör temsilcileri, SGK’nın 2015 Mart verilerine göre, 492 bin 850 kayıtlı işçinin istihdam edildiği ve tekstil ile birlikte toplam 51 bin 182 firmanın bulunduğu hazır giyim sektöründe artan maliyetler nedeniyle emek yoğun çalışmanın daha uygun olduğu ülkelerde imalat amaçlı yatırım arayışlarının hızlandığını açıkladı. Tekstil ile birlikte imalat işgücünün yüzde 27’sini oluşturması itibariyle Türkiye’nin majör işveren sektörlerinden olan hazır giyimde istihdam kaybı yaşanacağı da iddialar arasında. 

En büyük girdi işçilik

Tekstil Sanayii İşverenleri Sendikası Yönetim Kurulu Başkanı Muharrem Kayhan, artan maliyetler karşısında hazır giyim üreticilerinin yurtdışında imalat için yatırım arayışına girmelerini kaçınılmaz bir gelişme olarak gördüklerini söyledi. “Net asgari ücret değil, üstündeki yükler çok yüksek” diyen Kayhan, “Özellikle sendikalı çalışılan işyerlerinde ikramiyelerle birlikte toplu sözleşme ile gelen yükler hariç zam oranı yüzde 40’ları buluyor. Bu işin girdisi en aşağı yüzde 50 olduğuna göre, yüzde 10-20’lik maliyet artışını rekabetçi piyasada fiyat artışı yapmak mümkün değil. Dolayısıyla verimlilikle biraz yakalamaya çalışacaksınız ama maliyet artışı getirdiği için nihayetinde Türkiye’nin bu konuda iş kaybedeceği kesin. Konfeksiyonda en büyük girdi işçiliktir. Devletin yaptığı katkı da arzulanandan veya gerekenden çok daha az oldu. Dolayısıyla sektörde maalesef bir istihdam ve pazar kaybı olabilir. Bu kayıp sezona göre siparişlerin yoğun olduğu bir zamanda tahmini bir ya da iki ay içinde sektöre yansır” diye konuştu. 

İstanbul Hazır Giyim ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği (İHKİB) Başkanı Hikmet Tanrıverdi, asgari ücreteki artış ile birlikte sektörün yurtdışında imalat için harekete geçtiğini söyledi. Etiyopya, Mısır, Fas, Çin ve Balkan ülkelerinde ciddi bir şekilde Türk yatırımlarının başladığını ileri süren Tanrıverdi, “Firmalar, Türkiye’deki fabrikalarını kapatmadan imalat için yatırımlarını emek yoğun çalışmanın daha uygun olduğu ülkelere doğru kaydırıyor. Özellikle asgari ücret zammının ardından yurtdışında daha çok yer bakmaya başladılar” şeklinde konuştu. Türkiye’nin altyapısıyla diğer birçok ülkeye göre avantajlı olmasına karşın asgari ücretin dezavantajını yaşayacağının altını çizen Tanrıverdi, “Özellikle emek yoğun sektör olduğumuz için pozitif ayrımcılık yapılarak istihdamın üzerindeki yüklerin diğer sektörlere göre daha fazla azaltılmasını bekliyoruz. 2023 yılı için 60 milyar dolarlık hedefimiz vardı. Bu rakamın yarısını Türkiye’de, yarısını da organizatör ülke olarak yapmayı planlıyorduk. Asgari ücret zammıyla birlikte bu biraz erkene alınmış oldu” dedi.

'İstihdam yükünü çekiyor' 

Uludağ Hazır Giyim ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği (UHKİB) Başkanı Şenol Şankaya, 2015 Kasım verilerine göre, yaklaşık 1 milyon işçinin hazır giyim ve tekstilde istihdam edildiğini söyledi. “Hazır giyim ve konfeksiyon, emek yoğun yapısı itibarıyla ülkemizin istihdam yükünü çeken en önemli sanayi kollarından” diyen Şankaya, “Sektör, asgari ücretin 1300 liraya çıkması ve bunun neredeyse tamamının da sanayici üzerinde kalması neticesinde çok ciddi sıkıntılar yaşayabilir. Birçok firma Türkiye’deki tesislerini kapatıp ya da kapasitesini düşürüp Romanya, Bulgaristan, Slovakya, Moldova, Mısır gibi ülkelerde üretime başlayabilir” ifadesini kullandı.

Hazır giyim ve tekstilde kayıtlı istihdam 924 binin üzerinde

SGK’nın 2015 yılı Mart ayı verilerine göre; hazır giyim ve tekstil sanayii çok çeşitli yapısıyla 51 bin 182 firmayı kapsıyor. Bu firmaların 47 bin 714’ü (%93.2) 1-50 arasında işçi çalıştırıyor. Sektörde 1000 ve üzerinde işçi çalıştıran 34 firma bulunuyor. Sektör, imalat işgücünün yüzde 27’sini oluşturması itibariyle Türkiye’nin majör işvereni konumunda. Hazır giyim ve tekstil sanayiinde kayıtlı işçi sayısı 924 bin 400 kişi. Bu sayının 431 bin 550’si tekstil, 492 bin 850’si hazır giyimde istihdam ediliyor. Kayıtlı Türk tekstil ve hazır giyim istihdamının yüzde 40’ını kadınlar oluşturuyor.