Mısır alım fiyatındaki artışın yansımaları ne olacak?

Ali Ekber YILDIRIM

İZMİR-  Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli, 2018 mısır alım fiyatını geçen yıla göre ton başına 190 lira artışla 950 liraya olarak açıkladı. Geçen yıl fiyat 760 liraydı. Böylece ton başına yüzde 25 artış sağlanmış oldu. Bu artışın yansımaları ne olacak?

Toprak Mahsulleri Ofisi, son yıllarda ilk kez mısır alım fiyatını ton başına 190 lira artırmış oldu. Son 4 yıllık fiyat verilerine bakıldığında mısır alım fiyatı 2015 yılında ton başına 725 lira olarak açıklanmıştı. 2016'da ton başına 15 liralık artışla 725 liraya çıkarılan alım fiyatı 2017'de ise ton başına 20 liralık artışla 760 lira açıklandı. Bu yıl ise geçen yıla göre yüzde 25 artışla ton başına 190 lira artırılarak 950 liraya çıkarıldı.

Buğday fiyatına yaklaştı

Ton başına 190 lira artışla 950 lira olarak açıklanan mısır alım fiyatı ilk kez buğday fiyatına yaklaştı. Toprak Mahsulleri Ofisi'nin Anadolu Kırmızı Ekmeklik Buğday alım fiyatlarına bakıldığında 2015'te ton başına 862 lira olarak açıklanırken, 2016'da ton başın a48 lira artışla 910 liraya,2017'de 30 liralık artışla 940 liraya çıkarıldı. Bu yıl 24 Haziran'da yapılan seçimin etkisi ile buğday alım fiyatı geçen yıla göre ton başına 110 lira artışla 1050 lira olarak açıklandı. Buğday alım fiyatı geçen yıla göre yüzde 11.7 artırılırken, mısır alım fiyatı yüzde 25 artırıldı.

Hayvancılık sektörüne olumsuz yansıyacak

Açıklanan mısır alım fiyatı mısır üreticilerini memnun ederken, hayvancılık sektörü için ek maliyet getirecek. Tüketilen mısırın  yüzde 75’i yem maddesi olarak kullanılırken, yüzde 20'si nişasta sektöründe kullanılıyor. Bu nedenle, hayvancılık yapanların maliyeti artacak. Dolayısıyla et,süt,yumurta ve mısır nişastası kullanılan ürünlerin fiyatında artış olabilir.

Fiyat artışının perde arkası

Döviz krizinin de etkisi ile yerli hububat ürünlerinin fiyatı ilk kez dünya fiyatının altında kaldı. Bu nedenle buğday için 1050 lira alım fiyatı açıklanırken,  ithal buğdayın fiyatı 1500 lira oldu. Bu çarpıklık kamuoyunda tartışmalara neden oldu. Mısırda benzer bir sorun yaşanmaması için edindiğimiz bilgilere göre Toprak Mahsulleri Ofisi Genel Müdürü Ahmet Güldal'ın "ithalata vereceğimiz fiyatı kendi üreticimize neden vermeyelim" dediği ve mısır fiyatının yüksek açıklanmasında önemli rolü oldu.

Toprak Mahsulleri Ofisi Genel Müdürlüğü görevine en zor dönemde atanan Ahmet Güldal, ilk günden bu yana buğday ithalat ihaleleri, yerli buğday ihracatının ve un ihracatının sınırlandırılması, ekmek fiyatındaki artışın önlenmesi,un fiyatı gibi çok tartışılan konularda politika üretmek zorunda kaldı. Güldal, göreve başladıktan sonra  ilk kez bir ürünün alım fiyatını belirleyerek bakanlığa sunmuş oldu.

Mısır üretimi düşüyor

Bundan önceki yıllarda mısır alım fiyatının düşük açıklanması, destekleme priminin düşürülmesi ve su kısıtının olduğu alanlarda mısır üretimine destek verilmemesi nedeniyle son yıllarda üretim azalıyor.  Türkiye'nin mısır üretimi 2000'li yılların başında 2 milyon ton iken verilen desteklerle  her yıl artarak 2015'te 6 milyon 400 bin tonluk üretimle en üst seviyeye ulaştı. 2016'da da 6 milyon 400 bin ton olan üretim 2017'de 5 milyon 900 bin tona geriledi. Bu yıl ise 5 milyon 700 bin ton olacağı tahmin ediliyor.

Üretim azalırken ithalat artıyor

Türkiye, mısırda dışa bağımlı bir üretim yapısına sahip. 2001 yılında 537 bin 481 ton mısır ithal edilirken, 2017 yılında 2 milyon 55 bin 543 tona yükseldi.. 2018 yılının ilk 7 aylık döneminde ise 2 milyon tonun üzerinde ithalat gerçekleşti.

Lisanslı depo avantajı

Toprak Mahsulleri Ofisi'nden yapılan açıklamada 2018 yılı mısır alım uygulaması hakkında özetle şu bilgilere yer verildi.

-- Kuruluşumuzca mısır piyasaları yakından izlenmekte ve piyasaların seyrine göre uygulamaya konulacak politikalar şekillendirilmektedir.

 -- Kuruluşumuzca 3 Ekim 2018 itibariyle üreticilere depolama ve finansman imkânı sağlamak amacıyla emanet alımlara başlanmış olup bugüne kadar 5 bin ton mısır teslim alınmıştır.

 -- TMO mısır alım fiyatı 15 Ekim 2018 itibarıyla 950 TL/ton olarak belirlenmiştir.

 -- Türkiye genelinde bulunan yaklaşık 214 işyerimizde ve protokol imzalanan lisanslı depolarda mısır alım faaliyeti gösterilecektir.

 -- Üreticilerimizin ürünlerini protokol imzalanan lisanslı depolara bırakmaları menfaatlerine olacaktır.

 -- Lisanslı depolara ürün teslim edilmesi halinde;%2 stopaj, %2 SGK primi muafiyeti, 25 TL/Ton nakliye desteği, araç başına 25 TL analiz desteği, depo kira ücreti desteğinin yanında ürün bedelinin %75'ine kadar sıfır (%0) faizli 9 ay vadeli kredi kullanma imkânı ile peşin ödeme gibi avantajlar mevcuttur.

 TMO tarafından mısır alımlarında izlenecek politikalar şunlardır:

 1- TMO iş yerlerine veya sözleşme imzalanan lisanslı depolara mısır bırakan Çiftçi Kayıt Sistemi'ne kayıtlı üreticilerden belgelerindeki üretim miktarının tamamı satın alınacaktır.

2-Mısırını TMO işyerlerine emanete bırakan üreticiler; 25 Ekim 2018 tarihine kadar depo kira ücreti vermeden mısırını geri çekilebilecek, açıklanan fiyatla TMO'ya satabilecek veya emanette bırakabilecektir.

3- TMO ile protokol imzalayan lisanslı depolara ürün teslim eden üreticiler ürünlerini elektronik ürün senedi (ELÜS) olarak TMO'ya satabileceklerdir.

4- Ürün bedeli ödemeleri, mısırın TMO'ya teslim edildiği tarihten itibaren 10 gün içerisinde üreticilerin banka hesaplarına aktarıla5-Sözleşme imzalanan lisanslı depolara mısır teslim eden üreticilerin mısırını TMO'ya satmaları halinde ödemeler peşin olarak yapılacaktır.

6- Tüccar ve şirketlerden (ÇKS Belgesi olmayanlardan) 31 Aralık 2018 tarihine kadar emanet alım yapılacaktır. Tüccar ve şirketler talepleri hâlinde TMO depolarında bulunan emanet mısırlarını 1 Ocak - 31 Mayıs 2019 tarihleri arasında TMO'ya satabileceklerdir.

7- TMO, üreticilerimizin iş yerleri önünde uzun süre beklemelerini önlemek amacıyla uyguladığı randevulu alım sistemine devam edecektir.

8- Randevular internet üzerinden www.tmo.gov.tr veya randevu.tmo.gov.tr adreslerinden alınabileceği gibi şube müdürlükleri ile ajans amirliklerinden de alınabilecektir.

9- Pazar günleri hariç, haftanın 6 günü alım yapılacaktır.

10- Ürününü TMO depolarına emanete bırakan üreticiler makbuz senedini kullanarak TMO'dan % 30avans alabilecektir.

11- Üretici ve tüccarlar, emanete bırakılan mısır için TMO'nun anlaşmalı olduğu bankalardan kredi kullanabileceklerdir.

12- TMO'nun anlaşmalı olduğu bankalardan makbuz senedi ile kredi kullanan tüm kesimlerin bankalara olan yükümlülüklerini yerine getirerek ürünlerini TMO'ya satmamaları durumunda bankalara ödemiş oldukları faizin %25'i TMO tarafından karşılanacaktır.