Off-set tüm sektörlere yaygınlaştırılıyor

MEHMET KAYA

ANKARA - Sanayicinin uzun süredir talep ettiği, kamu alımları ihalelerini kazanan yabancı şirketlerin, belirli bir oranda Türkiye’den alım yapması ya da Türkiye içinde üretim yaptırmasına ilişkin mevzuat tamamlanıyor. DÜNYA’nın kamuoyu gündemine taşıdığı uygulamaya ilişkin yönetmelik tasarısının Bakanlar Kurulu’na sunulduğu öğrenildi. 2015 bütçesiyle birlikte açılacak ihalelerle uygulamanın başlamasını öngören tasarıya göre, 5 milyon doların üzerindeki kamu ihalelerini kazanan yabancı istekliler, bu işlerinin en az yüzde 30’u seviyesinde Türkiye’den alım yapacak ya da üretim yaptıracak. Yerli katkı oranını ihaleyi yapan belirleyecek ve şarta uygunluğunu takip edecek. İhale 100 milyon doların üzerindeyse merkezi bir karar süreciyle alım ya da yerli üretim planlanacak. Bu konuda daha önce yüzde 30 sınırının konulacağına yönelik ayrı bir yönetmelik yapılmıştı.

Yerli katkı gelişmiş ülkelerin bir çoğunda uygulanıyor. Türk sanayiciler de uzun süredir bu yönde talepte bulunuyordu. Kamu İhale Kanunu’nda 2014 başında yapılan değişiklikle, yenilik, yenileşme, teknoloji transferi içeren kamu alımlarındaki sanayi katılımı off -set uygulamaları kanun kapsamına çıkarıldı. 

Sanayi katılımının nasıl yapılacağına ilişkin yönetmelik hazırlıkları da temmuz ayında tamamlanarak görüşe açıldı. DÜNYA’nın edindiği bilgilere göre yönetmelik tasarısı Bakanlar Kurulu’nda imzaya açıldı. Yönetmelik yayınlanınca, 2015 bütçesiyle birlikte açılacak ihalelerde yabancı isteklilere bu şart öne sürülebilecek. 

Tasarıya göre 5 milyon doların üzerindeki kamu ihaleleri yabancılar tarafından üstlenilirse, bu şirketlere Türkiye’den alım yapma şartı konulacak. Bu şart en az yüzde 30 olacak. Sanayi işbirliği programı adı verilen sistem, halen savunma sanayiinde uygulanan off -set ve benzeri programların tamamını bütün kamu alımlarına yayıyor ve zorunlu hale getiriyor. 

Yükümlülükler 4 ayrı model ile yerine getirilecek

İhaleyi kazananlar, sanayi işbirliği programındaki yükümlülüklerini 4 ayrı model ile yerine getirebilecek. Bunlar, “doğrudan kendisi Türkiye’ye yatırım yaparak”, “yerli ortakla yeni yatırım”, “ortak girişim” ya da “Türkiye’de faaliyette olan bir kuruluştan alım yolu” olarak sıralandı. 

“Yenilik, yerlileşme ve teknoloji transferini sağlamaya yönelik mal ve hizmet alım ihalelerinde sanayi işbirliği programı uygulamaları” yapılması zorunlu olacak. İhaleyi yapan her bir kuruluş komisyon kurarak ve gerekli görmesi halinde programa yönelik kendi iç mevzuatını uygulayarak işlemlerini yürütecek. 

İhalelerde sanayi işbirliği katılım oranları da bir kriter haline getirilebilecek. Kapsama giren mal ve hizmet alımlarında tedarik sözleşmelerine ek olarak SİP sözleşmesi imzalanacak. 

Hazırlanan tasarıya göre, SİP uygulaması, ihaleyi yapan kurum- kuruluş bünyesinde takip edilecek. İhalelerde SİP uygulanacaksa kurum bünyesinde Sanayi İşbirliği Birimi kurulacak. İhale sürecinde de seçilecek şirketi ve yerli katkıyı da belirlemek dahil SİP uygulamasında etkili olacak Sanayi Geliştirme Komisyonu olacak. 

Tasarıya göre eğer ihalenin bedeli 100 milyon doların üzerindeyse ve kapsama giriyorsa Yüksek Planlama Kurulu kararı alınacak ve ödeneği bütçede yatırım programı içinde verilecek. Bu ihale merkezi olarak yönetilecek. 

Bakanlık ve idarelere yeni yapılanma 

Yönetmelik kapsamındaki ihaleleri yürütmek üzere her bakanlık ya da idarenin bir sanayi geliştirme komisyonu ve bir sanayi geliştirme dairesi kurması öngörüldü. Bu daire, yapılan işlerdeki yerli katılım süreçlerini yönetecek. Yönetmeliğe göre, Sanayi İşbirliği Programı kapsamındaki işleri üstlenecek olan yerli firmalar üretim ve teknoloji kabiliyetleri ile bu şirketlere verilecek iş paylarının belirlenmesinde, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, TÜBİTAK, KOSGEB, Kamu İhale Kurumu, Ar-Ge merkezleri, teknoloji transfer ofisleri, üniversiteler, kümelenme teşebbüsleri, STK’lar, sektör ve ilgili diğer kurum ve kuruluşlarla işbirliği halinde uluslararası sınıfl amalara uygun olarak idarenin Sanayi Geliştirme Dairesi Başkanlığı tarafından hazırlanan sektör, firma, ürün bazlı veri tabanından yararlanılacak.