"Uygunsuz" ürünlere piyasayı dar edecekler!

ANKARA - Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, sorumlu olduğu ürünlere ilişkin piyasa gözetimi ve denetimini, denetmenler aracılığıyla yürütecek, denetim sonuçlarına göre gerekli önlemleri alacak ve yaptırım uygulayacak.

Güvenli olmadığına karar verilen ürünler için ürünün piyasaya arzı yasaklanabilecek, arz edilmiş ürünler piyasadan toplanabilecek, bertaraf edilebilecek veya üreticilere idari para cezaları verilebilecek.

Gümrük ve Ticaret Bakanlığı'nın "Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Piyasa Gözetimi ve Denetimi Yönetmeliği" Resmi Gazete'nin bugünkü sayısında yayımlanarak yürürlüğe girdi.

Buna göre, yönetmelik, tüketici ürünlerinin piyasaya arzı veya dağıtımı aşamasında veya ürünler piyasada iken, güvenli olup olmadığı veya teknik düzenlemesine uygun olup olmadığı konularında yapılacak piyasa gözetimi ve denetimine ilişkin usul ve esasları, alınacak önlemleri, üretici ve dağıtıcıların yükümlülüklerini kapsıyor.

Piyasa gözetimi ve denetimi (PGD), ürünün piyasaya arzı veya dağıtımı aşamasında, ürün piyasada veya gerektiğinde kullanımda iken, ilgili teknik düzenlemeye uygun olarak üretilip üretilmediğini, güvenli olup olmadığını denetlemek veya denetletmek; güvenli olmayan ürünlerin güvenli hale getirilmesini temin etmek, gerektiğinde yaptırımlar uygulanmasını sağlamak amacıyla Bakanlık tarafından yapılan her türlü faaliyeti kapsayacak.

Bakanlık, sorumlu olduğu ürünlere ilişkin PGD'yi, denetmenler aracılığıyla yürütecek, denetim sonuçlarına göre gerekli önlemleri alacak ve yaptırım uygulayacak. Bakanlık, sorumlu olduğu tüketici ürünlerinin PGD'sini, yıllık denetim planının yanı sıra resen veya ihbar/şikayet üzerine yapacak veya yaptıracak.

Ürünün teknik düzenlemeye aykırılığı veya güvensizliği konusunda yapılan her türlü ihbar, şikayet, kaza ve elde edilen bilgi PGD faaliyetlerinde kullanılacak.
Reklam, satış ve kiralama amacıyla internet, yazılı ve görsel basında yer alan ürünler de piyasaya arz edilmiş kabul edilecek.

Denetim sonucunda ortaya çıkan aykırılıklarda sorumluluk üreticiye ait olacak.
PGD faaliyetleri sonucunda aykırılıkları belirlenen ürünlere ilişkin olarak üreticinin tespit edilemediği durumlarda, üreticinin veya ürünü tedarik ettiği kişinin kimliğini Bakanlıkça talep edildiği tarihten itibaren üç iş günü içinde bildirmeyen dağıtıcı, üretici olarak kabul edilecek. Üreticinin yurt dışında yerleşik olması halinde yetkili temsilci ve/veya ithalatçı muhatap alınacak ve bunlar da üretici ile aynı sorumluluğu taşıyacak.

Denetim, ürüne, üreticiye veya dağıtıcıya ait bilgi ve belgelerin ilgili mevzuat çerçevesinde incelenmesi ile başlayacak ve takiben ürünün duyusal incelemesi yapılacak. İnceleme neticesinde gerek duyulması halinde her türlü test ve muayenenin yapılması veya yaptırılması suretiyle denetim gerçekleştirilecek.

Yaptırımlar

İlgili teknik düzenlemeye uygun olmadığı tespit edilen, piyasada bulunan ürünler için Bakanlık veya il müdürlüğü; insan sağlığına, can ve mal güvenliğine, hayvan, bitki yaşamına ve sağlığına ve çevreye bir tehdit oluşturmaması koşuluyla düzeltilebilir aykırılıkların giderilebilmesi amacıyla üreticinin görüşünü almak suretiyle düzeltme süresi verecek ve üreticiden ne kadar sürede düzeltme yapabileceğini bildirmesini isteyecek.

Bildirim tarihinden itibaren 10 iş günü içinde süre talebinde bulunmayan üretici, düzeltme faaliyetinde bulunmayacağını kabul etmiş sayılacak.

Denetim sonucunda aykırılığın giderilmesi için süre verilmiş olan bir ürüne aynı aykırılık için tekrar süre verilmeyecek ancak verilen süre sonunda aykırılığın mücbir sebeplerin varlığı nedeniyle giderilemediğinin kanıtlanması halinde verilen sürenin yarısını geçmemek üzere ek süre verilecek.

Düzeltme için süre talebinde bulunmayan veya verilen süre sonucunda aykırılığı gidermeyen üreticiye, 4703 sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanun'un ilgili maddesinde belirtilen 2 bin liradan 5 bin liraya kadar idari para cezası uygulanacak.

Uygunluk işaretinin veya uygunluk değerlendirme işlemleri sonucunda verilen belgelerin gerçeği yansıtmadığının, tahrif veya taklit edildiğinin tespit edilmesi halinde Cumhuriyet Başsavcılığı'na suç duyurusunda bulunulacak. Cumhuriyet Başsavcılığı'nca yapılan soruşturma sonucunda kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verilmesi veya mahkemece yapılan kovuşturma sonucunda üreticinin mahkumiyetine karar verilmemesi halinde, ceza zaman aşımı süresi içinde kalmak şartıyla 5 bin liradan 12 bin 500 liraya kadar idari para cezası uygulanacak.

Uygunluk işaretinin ilgili teknik düzenlemenin öngördüğü şekil ve şartlar bakımından usulsüz kullanıldığının tespiti halinde de yine 5 bin liradan 12 bin 500 liraya kadar idari para cezası verilecek.

Güvensizlik

Teknik düzenlemeye uygunluğu belgelenmiş olsun ya da olmasın kaza, ölüm, şikayet ve diğer nedenlerle ve yapılacak duyusal inceleme sonucunda güvensizlik şüphesi uyandıran ürünler için tutanağın ilgili bölümü doldurulacak ve test veya muayeneye başvurulacak.

Bakanlıkça, güvenli olmadığına karar verilen ürünler için 4703 sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanun'un 11 ve 12. maddelerindeki yaptırımlara karar verilecek.
Bakanlık, güvensiz ürünlerin taşıdığı riskin derecesini belirlemek amacıyla Tüketicinin Korunması ve Piyasa Gözetimi Genel Müdürlüğü bünyesinde Risk Değerlendirme Komisyonu oluşturacak. Komisyonun oluşumu ve işleyişine ilişkin usul ve esaslar Bakanlıkça belirlenecek. Bakanlık, Risk Değerlendirme Komisyonu'nca yapılacak risk değerlendirmesi neticesinde güvensizliğe konu üründeki riskin derecesine göre gerekli önlemleri almaya karar verecek.

Üretici ve dağıtıcının görevleri

Üretici veya dağıtıcılar, denetmenin talep etmesi halinde tüm bilgi ve belgeleri denetmene sunmak, üretim yerlerinin ve depolarının adreslerini vermek ve bu yerlerde gerekli tespitleri yapmasını sağlamak, denetim görevinin gereği gibi yürütülmesi için denetmene görevi süresince uygun bir çalışma yeri sağlamak, uygun yer bulunamadığında veya denetime uygun koşullar oluşturulmadığında denetmenin isteği üzerine ürüne ait tüm dosya ve belgeleri denetmenin çalışma yerine getirerek kendisine teslim etmekle yükümlü olacak.

Üretici ve dağıtıcılar ayrıca, ilgili teknik düzenlemede belirtilen tüm belgeleri bu belgeler kapsamındaki son ürünün yurt içinde üretiliyor ise üretildiği, ithal ise ithal edildiği tarihten itibaren ilgili teknik düzenlemede belirtilen süreyle, bu sürenin belirtilmemesi halinde on yıl boyunca muhafaza etmek ve istenilmesi halinde denetmene ibraz etmek, ve denetim sonucunda Bakanlık tarafından verilen toplatma veya düzeltme kararlarının gereklerini yerine getirmek, yerine getirildiğini belgelemek ve bu faaliyetten doğan her türlü masrafı karşılamak zorunda olacak.

Güvensiz ürünler televizyondan, gazetelerden ve internetten duyurulacak

Güvensiz ürünlere ilişkin verilen piyasaya arz yasağı, toplatma ve bertaraf kararlarının uygulanmasının ve risk altındaki kişilerin bilgilendirilmesinin sağlanması amacıyla; üretici tarafından güvensiz ürünlere ilişkin hazırlanacak ilan metni, ulusal düzeyde yayın yapan iki televizyon kanalında okunabilir büyüklükte yazılı olarak ve ayrıca seslendirilmesi suretiyle ve ulusal düzeyde dağıtımı yapılan iki gazetede, okunabilir büyüklükte ilan edilmesi üreticiden istenecek.
Bakanlık, güvensiz ürünlere ilişkin hazırlanacak veya yapılacak ilanlarda güvensiz üründe tespit edilen riskin derecesine göre ilanın şekli, zamanı ve ilanın yapılacağı televizyon ve gazetelere ilişkin ek hususlar belirleyebilecek.

Risk altındaki kişilerin belirli bir yerleşim yerinde toplanması ve yerel yayın yapan gazete ile televizyon kanalları vasıtasıyla bilgilendirilmesinin mümkün olduğu durumlarda, bu duyuru yerel basın ve yayın organları yoluyla yapılacak. Risk altındaki kişilerin bilindiği durumlarda ise bu kişiler doğrudan bilgilendirilecek.

Güvensiz ürünlere ilişkin ilan, üreticinin internet sitesinde de yayımlanacak. Üreticiler ayrıca söz konusu ilanı Bakanlık internet sitesinde yayımlanmak üzere Bakanlığa bildirecek.

Üreticiler, güvensiz ürünlerinin piyasada yer aldığını kendiliğinden tespit etmesi halinde bu ürünleri gönüllü geri çağırabilecek ve gerekli tedbirleri alacak. Ancak, üretici piyasada gerçekleştirdiği her türlü geri çağırma ve aldığı tedbirlere ilişkin tüm bilgi ve belgeleri Bakanlığa iletmekle yükümlü olacak. Üreticiler gönüllü geri çağırmalarda risk altındaki kişilerin bilgilendirilmesini sağlamak amacıyla, gerekli bilgileri Bakanlık internet sitesinde yayımlanmak üzere Bakanlığa bildirecek. Ayrıca, bu bilgiler üreticinin internet sitesinde de yayımlanacak.

İzlenebilirlik

Üreticiler, ürünlerin üzerinde seri, model, parti numarası veya başka bir şekilde ürünlerinin tespit edilmesini sağlayacak bilgilere yer vermek zorunda olacak, ayrıca toplatma, imha veya düzeltici faaliyetin uygulanması gerektiğinde parti, seri, lot bazında kayıt oluşturmak ve istenildiğinde bu kayıtları Bakanlığa sunacak.

Gerekli bilgileri, ürünün büyüklüğünün veya doğasının buna izin vermediği durumlarda ürünün ambalajında veya yanında verilen bir belge ile sağlamak zorunda olacak üreticiler, ticari unvanları veya tescilli markaları ile iletişim bilgilerini ürünlerin üzerinde, bunun mümkün olmadığı durumlarda ürünün ambalajında veya yanında verilen bir belgede gösterecek, ayrıca ürünlerin izlenebilirliğini sağlamak için gerekli önlemleri alacak.

Bakanlıkça gerçekleştirilecek PGD faaliyeti sırasında elde edilen bilgiler ile ihbar ve şikayetlere ilişkin hususlar, risk altındaki kişilerin sağlık ve güvenliği ciddi tehdit altında olmadıkça gizli tutulacak.

Bakanlığın il müdürlüklerinin teşkilatlanması tamamlanıncaya kadar, bu Yönetmelikte Bakanlık il müdürlüklerince yapılması gereken iş ve işlemler, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı il müdürlükleri tarafından yerine getirilecek.