Sanayinin ithal girdi bağımlılığı sürüyor
Ekonomide soğuma, iç talepte yavaşlamanın yaşandığı ilk dokuz ayda yatırım malı yüzde 11.2, tüketim malı ithalatı yüzde 13.5 azalırken, hammadde ithalatı yüzde 0.6 ile düşük de olsa artış gösterdi.
Naki BAKIR
ANKARA- Türkiye ekonomisinde yaşanan soğuma ve iç talepteki yavaşlamaya rağmen, sanayinin ithal girdi bağımlılığı değişmedi. Yılın ilk dokuz ayında ithal hammaddeye 131.4 milyar dolar fatura ödendi. Toplam ithalat faturasının dörtte üçünü oluşturan ithal hammaddeye ödenen döviz, Türkiye’nin aynı dönemde yaptığı toplam ihracatı 18.4 milyar dolar aştı. Başka deyişle son dönemdeki artış ivmesine rağmen toplam ihracat, ara malı ithalatını karşılamaya yine yetmedi.
DÜNYA’nın TÜİK verilerinden yaptığı belirlemeye göre, ekonomide yavaşlama sürecinde yılın ilk dokuz aylık döneminde toplam ithalat geçen yıla göre yüzde 2.9 oranında 5 milyar 179 milyon dolar azalarak 176 milyar 500.2 milyon dolara gerilerken, geniş ekonomik gruplar içinde yalnızca ara mallarında (hammadde) ithalat artışı devam etti. Dokuz aylık hammadde ithalatı yüzde 0.6 oranında 760 milyon dolarlık artışla 131 milyar 426 milyon dolara ulaştı. Buna karşılık yatırım malı ithalatı yüzde 11.2 oranında 3 milyar 134 milyon dolar azalarak 24 milyar 807 milyon dolara, tüketim malı ithalatı da yüzde 13.5 oranında 3 milyar 31 milyon dolar azalarak 19 milyar 459 milyon dolara geriledi. Ocak-eylül döneminde yapılan ara malı ithalatı, aynı dönemde 113 milyar 23 milyon dolar olan toplam ihracatın yüzde 116’sı düzeyinde gerçekleşti. Dokuz aylık ara malı ithalatı, bu dönemdeki toplam ihracatı 18 milyar 403 milyon dolar aştı. Sanayinin üretimde kullandığı ara mallarının toplam ithalat faturası içinde geçen yıl ilk dokuz ay itibariyle yüzde 71.9 olan payı, bu yıl aynı dönemde yüzde 74.5’e yükseldi. Türkiye, dokuz ayda yaptığı toplam ihracatla, hammadde ithalatının ancak yüzde 86’sını, toplam ithalatın ise yüzde 64’ünü karşılayabildi.
En büyük fatura işlem görmüş hammaddeye
Ara mallarında dokuz aylık ithalat faturasının 56.2 milyar dolarla en büyük bölümü “sanayi için işlem görmüş hammaddeler” için ödendi. Bu kalemi 28.7 milyar dolarla “gizli veri” kapsamındaki petrol ürünleri, 13 milyar dolarla işlem görmüş yakıt ve yağlar izledi. Daha sonra 11.8 milyar dolarla sanayi için işlem “görmemiş” hammaddeler, 8.4 milyar dolarla taşımacılık araçlarının aksam ve parçaları, 7.9 milyar dolarla yatırım mallarının aksam ve parçaları geldi. Ara malı ithalatının 2.8 milyar dolarlık bölümünü esası yiyecek ve içecek olan işlenmemiş hammaddeler, 1.6 milyar dolarını esası yiyecek ve içecek olan işlenmiş hammaddeler, 1 milyar dolara yakınını işlem görmemiş yakıt ve yağlar oluşturdu.
Otomobil ve tüketim mallarında de hızlı düşüş
[PAGE]Otomobil ve tüketim mallarında de hızlı düşüş
Yurttaşların ithal tüketim malı kullanımı ise hızla geriledi. Dokuz aylık tüketim malı ithalatı yüzde 13.5 azalırken, bu kapsamda en büyük bölümü oluşturan binek otomobillerde ithalat yüzde 20.5 azalarak 4.8 milyar dolara geriledi. Yarı dayanıklı tüketim malı ithalatı yüzde 13.3 düşüşle 4.4 milyar, dayanıklı tüketim malı ithalatı yüzde 2.9 düşüşle 3.2 milyar, dayanıksız tüketim malı ithalatı da yüzde 14.4 düşüşle 3.9 milyar dolara geriledi. En hızlı düşüş ise yüzde 27.9’la esası yiyecek içecek olan işlenmiş tüketim mallarında yaşandı. Bu ürünlerde dokuz aylık ihracat tutarı
1.4 milyar dolardan 1 milyar dolar dolayına geriledi.
