Sıkılaştırma eğilimi tüm kredi türlerinde yavaşlıyor

ANKARA - Merkez Bankası'nın 2009 yılı Nisan-Haziran dönemi Banka Kredileri Eğilim Anketinin sonuçlarına göre, söz konusu dönemde bankalar tarafından işletmelere verilen kredilere uygulanan standartlarda, önceki dönemlerde yoğunlaşan sıkılaştırma eğiliminin tüm kredi türlerinde yavaşlamaya başladığı görüldü.

Merkez Bankası tarafından hazırlanan ve 2009 yılı Nisan-Haziran dönemini içeren Banka Kredileri Eğilim Anketi sonuçları açıklandı.

Ankete göre bankalar, Temmuz-Eylül 2009 döneminde de büyük işletmelere verilen krediler dışındaki tüm kredi türlerinde sıkılaştırmanın sürmesini beklediklerini bildirdi.

Geçen dönemlerde olduğu gibi bu dönemde de risk algılaması grubundaki faktörlerden endüstri ya da firmalara ilişkin görünüm ile genel ekonomik faaliyetlere ilişkin beklentiler, bankaları standartların sıkılaştırılması yönünde en çok etkileyen faktörler olmaya devam etmekle beraber sıkılaştırıcı yöndeki etkilerinin dikkat çekici ölçüde azaldığı görüldü.

Yine önceki dönemlerde standartlar üzerindeki sıkılaştırıcı etkisi süren diğer bankaların rekabetinin bu dönem ilk kez gevşetici yönde etkisi oldu.

İşletmelere verilen kredilerde önceki üç inceleme döneminde olduğu gibi Nisan-Haziran 2009 döneminde de gevşetilen herhangi bir koşul ve kural bulunmamakta. Krediler üzerindeki kar marjlarını fazla değiştirmedikleri gözlenen bankalar için bu dönemde de en çok sıkılaştırılan koşul, teminat ihtiyacı oldu.

2008 yılındaki artış eğiliminin ardından 2009 yılının ilk çeyreğinde düşüş yaşanmış olan işletmelere verilen kredilerin talebinde, bankaların bu dönemde de azalış beklemelerine karşın genel talebin arttığı kaydedildi.

Uzun vadeli kredi

Kredi türlerine göre incelendiğinde ise; son birkaç dönemdir en çok talep azalışı yaşanan kredi türü olarak bildirilen Uzun Vadeli Kredilerde, bu dönemde talepteki düşüşün yavaşladığı gözlenirken, diğer kredi türlerinde beklentilerin üzerinde talep artışları bildirildi.

Temmuz-Eylül 2009 dönemi için işletmelere verilen kredilere yönelik genel talepte bir değişiklik beklemeyen bankalar, uzun vadeli krediler haricindeki kredi türlerinde talepteki artışın süreceğini öngördü.

İşletmeler geçen dönemde olduğu gibi en çok borcun yeniden yapılandırılması nedeniyle ortaya çıkan finansman ihtiyacı sonucunda kredi talebinde bulunurken, talebi artıran ikinci faktör satıcıların peşin alımlarda uyguladığı iskonto ve kolaylıklar oldu.

Bireysel krediler

Bireysel kredilere uygulanan standartlarda önceki dönemde zayıflamaya başlamış olan sıkılaştırma eğiliminin bu dönemde daha da yavaşladığı görüldü.

Gelecek dönem beklentileri açısından da, bankaların sadece Taşıt Alım Kredilerindeki standartlar için oldukça düşük oranda bir sıkılaştırma öngördükleri, Diğer Bireysel Kredilerdeki standartlarda sıkılaştırma beklemedikleri, Konut Kredileri standartlarında ise gevşetme olacağını tahmin ettikleri gözlendi.

Konut kredilerindeki standartları sıkılaştırma yönünde geçen dönemlerde çok etkili olan genel ekonomik faaliyetlere ilişkin beklentilerin bu dönemde etkinliği zayıflarken, önceki dönem seviyelerinde etkisini sürdüren emlak piyasasına ilişkin beklentiler, bankaları standartları sıkılaştırmaya yönelten en etkili faktör haline geldi.

Bu dönemde rekabet baskısı konut, taşıt ve diğer bireysel kredilerde standartların gevşetilmesi yönünde etkili oldu. Bankalar 2009 yılının ikinci çeyreğinde tüm bireysel kredi türlerinde faiz dışında alınan ücret ve komisyonları azaltırken, konut kredileri ile diğer bireysel kredilerde de vade koşullarını gevşetti.

Konut kredisi talebi arttı

Nisan-Haziran 2009 döneminde, geçen dönemde artmaya başlamış olan konut kredileri talebindeki artışın hızlandığı, son birkaç dönemdir azalış eğiliminde olan taşıt kredileri ile diğer bireysel kredilere yönelik talebin de bu dönemde artmaya başladığı gözlenirken, beklentiler de, 2009 yılı üçüncü çeyreğinde konut kredileri ile diğer bireysel kredilere yönelik talebin artacağı, taşıt kredileri talebinin ise tekrar düşmeye başlayacağı şeklinde oldu.

Konut kredilerinde, konut alımı dışındaki tüketim harcamaları talebi azaltan en etkili faktör olurken, diğer finansman kaynakları ise talebi olumlu yönde etkiledi.

Taşıt kredilerinde de taşıt alımı dışındaki tüketim harcamaları talebi azaltan en etkili faktör olurken, krediler üzerindeki vergi ve benzeri yükler talebi artırıcı yönde etkiledi. Geçen dönemlerde olumsuz etkisi gözlenen taşıt piyasasına ilişkin beklentilerin talebi azaltıcı yöndeki etkisi ise önemli ölçüde zayıfladı.

Diğer bireysel kredilerde de talep artırıcı yönde etkisi olan en önemli faktörler, krediler üzerindeki vergi ve benzeri yükler ile dayanıklı tüketim mallarına yapılan harcamalar olmuş, geçen dönemlerde yoğun şekilde talebe yansıyan tüketici güveninin olumsuz etkisi ise bu dönemde oldukça hafifledi.