Şirketlerin dış borcu 100 milyar doları aştı

ANKARA - ABD mortgage piyasasında batık krediler sorunu ile başlayan ve küresel finans sistemini etkisine alan kriz tehdidi, alınan tüm önlemlere rağmen yeterince aşılamazken, Türkiye'de son beş yılda dış borcunu hızla artıran özel sektörün gelinen aşamada aşırı risk altında olduğu belirlendi. Türkiye'nin 247.2 milyar dolara ulaşan toplam dış borç stokunda, "Düşük kur-yüksek faiz" uygulamakla eleştirilen AKP'nin iş başında olduğu son beş yılda meydana gelen yüzde 90.6 oranındaki 117.5 milyar dolarlık artışın 114.9 milyar dolarla tamamına yakını, banka ve finans kuruluşları ile diğer şirketler olmak üzere özel sektörün dış borç kullanımından kaynaklandı. 37.3 milyarı kısa vadeli olmak üzere toplam 158 milyar doları aşan özel sektör borçları, küresel kriz tehdidi altında ekonominin cari açıktan sonraki yeni yumuşak karnı haline geldi. Üçte ikisi özel sektörün Özel sektörün dış borç stoku, 1 Ocak 2003-31 Aralık 2007'yi kapsayan son beş yılda yüzde 266.4 oranında 114.9 milyar dolar artarak 158 milyar 39 milyon dolara, bunun toplam dış borç stoku içindeki payı da yüzde 63.9'a ulaştı. Özel sektör dış borcunda 2003 yılından itibaren başlayan artış izleyen dönemde giderek hızlandı. Türkiye'nin 2002 sonu itibariyle 129.7 milyar dolar olan dış borç stokunun 64.5 milyar doları kamuya, 22 milyar doları Merkez Bankası'na 43.1 milyar doları ise özel sektöre ait bulunuyordu. 2007 sonuna kadar olan beş yıllık dönemde toplam borç 90.6 oranında 117.5 milyar dolar artarak 247.2 milyar dolara çıktı. Bu dönemde kamunun borcu 8.8 milyar dolarla yüzde 13.7 oranında bir artış gösterirken, Merkez Bankası'nın dış borcu yüzde 28.2 oranında 6.2 milyar dolar küçüldü. Özel sektörün toplam dış borcu ise aynı dönemde yüzde 266.4 oranında 114.9 milyar dolar artarak 158 milyar doları aştı. 100.5 milyarı şirketlerin Özel sektör borcu içinde şirketlere ait kısım beş yılda 67.5 milyar dolar artarak 100.5 milyar dolara, banka ve finans kuruluşlarının dış borcu da 47.4 milyar dolar artarak 57.6 milyar dolara yükseldi. Anılan dönemde bankaların borcundaki artış yüzde 464, şirketlerin borcundaki artış yüzde 205.1 olarak gerçekleşti. Toplam dış borç stoku içinde özel sektör borçlarının 2002 itibariyle yüzde 33.3 olan payı, 2007 sonu itibariyle yüzde 63.9'a kadar yükseldi. Bankacılık kesimi dış borçta yüzde 23.3, reel kesim ise yüzde 40.7 paya sahip durumda. 37.4 milyarı kısa vadeli Özel sektörün 2007 sonu itibariyle 158 milyar dolara ulaşan dış borcunun 37.4 milyar dolarlık bölümünü kısa vadeli borçlar oluşturuyor. Bunun da 14.6 milyar doları banka ve finans kuruluşlarına, 22.7 milyar doları ise reel kesime ait bulunuyor. 2002-2007 döneminde bankacılık kesiminin 9.2 milyar, şirketler kesiminin de 14.3 milyar dolar olmak üzere özel sektörün toplam kısa vadeli dış borcunun 23.5 milyar dolar arttığı dikkati çekiyor. Özel sektörün toplam kısa vadeli dış borcunda bu dönemdeki artış yüzde 169.7 düzeyinde bulunuyor. Özel sektörün uzun vadeli dış borçlanması ise bu dönemde daha hızlı bir artış gösterdi. Söz konusu borçlar beş yılda yüzde 312 oranında 91.4 milyar dolar artarak 120.7 milyar dolara ulaştı. Bunun da 42.9 milyarının bankalar ve diğer finans kuruluşları, 77.8 milyarının ise şirketler kesimine ait olduğu belirlendi. Özel sektörün dış borcu yüzde 266.4 arttı Özel sektörün dış borç stoku (Milyon $) 2002 2003 2004 2005 2006 2007 Değ.(%) Özel sektör dış borcu 43.135 49.049 63.682 82.877 118.280 158.039 266,4 -Kısa 13.854 18.812 26.753 32.207 36.041 37.357 169,7 -Uzun 29.281 30.237 36.929 50.670 82.239 120.682 312,2 Banka ve finans k. 10.205 13.617 21.243 32.087 47.409 57.560 464,0 -Kısa vade 5.429 8.351 12.714 16.008 18.275 14.647 169,8 -Uzun vade 4.776 5.266 8.529 16.079 29.134 42.913 798,5 Şirketler 32.930 35.432 42.439 50.790 70.871 100.479 205,1 -Kısa vade 8.425 10.461 14.039 16.199 17.766 22.710 169,6 -Uzun vade 24.505 24.971 28.400 34.591 53.105 77.769 217,4 Kamu sektörü 64.534 70.844 75.668 70.414 71.590 73.359 13,7 Merkez Bankası 22.003 24.373 21.410 15.425 15.678 15.801 -28.2 Toplam dış borç stoku 129.671 144.266 160.760 168.716 205.548 247.200 90,6 Özel S.B./Top.borç(%) 33,3 34,0 39,6 49,1 57,5 63,9