TİM ve İhracatçı Birlikleriyle ilgili değişiklik tasarısı kabul edildi

ANKARA - TBMM Sanayi Komisyonunda, Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) ve İhracatçı Birliklerinin kuruluş, işleyiş ve görevlerini yeniden düzenleyen kanun tasarısı kabul edildi.

AKP Kütahya Milletvekili Soner Aksoy Başkanlığında toplanan TBMM Sanayi, Ticaret, Enerji, Enerji, Tabii Kaynaklar, Bilgi ve Teknoloji Komisyonunda, "Türkiye İhracatçılar Meclisi ile İhracatçılar Birliklerinin Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun Tasarısı" alt komisyonun raporu üzerinden görüşüldü.

Toplantıya katılan Devlet Bakanı Zafer Çağlayan, alt komisyonun raporunu değerlendirdi.

Çağlayan, Anayasa Mahkemesinin aldığı karar nedeniyle, İhracatçı Birlikler ve Türkiye İhracatçılar Meclisinin, çıkarılacak yeni bir kanun çerçevesinde faaliyetlerine devam etmeleri gereğinin doğduğunu anımsattı. Zafer Çağlayan, Anayasa Mahkemesinin kararının göz önüne alınarak, TİM ve İhracatçı Birliklerinin kuruluşu, organları, işleyişi ve görevlerine ilişkin tasarıdaki bazı hükümlerin, dış ticaretin dinamiklerine ve günümüz gereklerine cevap verir mahiyette yeniden düzenlenmesine ihtiyaç duyulduğunu ifade etti.

TİM, İhracatçı Birlikleri ve Dış Ticaret Müsteşarlığının bağlı kuruluş olma ilişkisinden kaynaklanan ihracat politikaları uygulamalarının başarılı bir şekilde devam ettirildiğini belirten Bakan Çağlayan, bu sistemin, geliştirilerek korunması gerektiğine işaret etti.

Nispi aidat oranlarına da değinen Çağlayan, mevcut uygulamada bu oranın, FOB bedelinin on binde 5'i ile binde 5'i arasında olduğunu belirterek, şunları söyledi:

"Ülkemiz ürünlerinin, özellikle fındık, seramik, deri, zeytin yağı, makine gibi geleneksel ihraç ürünlerimizin yurt dışında tanıtımına yönelik, ihracatçımızın kendi kararlarıyla tanıtım grupları oluşturulmuştur. Bu husus da dikkate alınarak, sadece tanıtım gruplarına yönelik ilave nispi aidat kesintisi uygulanmaktadır.

Şu andaki öngörüler bize, 2009 yılında ihracatımızın 90 milyar doları geçmeyeceğini söylüyor. Biz 100 milyar doları hedefledik. Aidat binde 2 uygulansa toplayacağı para 200 milyon dolardır. Geçen sene devlet olarak ihracat sektörüne vermiş olduğumuz yardım yaklaşık 200 milyon dolar. Bu birliklerden toplanacak para, birlikler için, ihracat için harcanacak."

Alt Komisyon Başkanı AK Parti Malatya Milletvekili Mücahit Fındıklı ise TİM'in niteliğinin meslek örgütü mü yoksa kamu kurumu mu olduğu noktasında belli bir tanıma ulaşmak için yoğun çaba sarf ettiklerini belirterek, "TİM'in daha demokratik yapıya kavuşturulmasını esas aldık" dedi.

İhracatçılarda örgütlenme ve iş birliği gelişecek

Tasarıya göre, TİM'in teklifi, Müsteşarlığın uygun görüşü ve Bakanlık onayı ile kurulacak birliklerin görevleri şöyle:

-Dış ticarete ilişkin konularda üyelerinin menfaatlerini, ülke çıkarları çerçevesinde koruyucu ve geliştirici çalışmalar yapacak, ihracatçılar arasında mesleki ahlak dayanışmasını sağlayacak,

-Sektörü ile ilgili eğitim öğretim kurumlarına yardımda bulunacak ve yenilerinin kurulmasına öncülük edecek,

-Amaç ve görevlerini gerçekleştirmeye yönelik vakıf kuracak, kurulmuş olanlara iştirak edecek,

-Laboratuvar, test, muayene ve belgelendirme konularında üyelerini destekleyecek; fuar, sergi ve tanıtım faaliyetleri düzenleyecek,

-TİM tarafından verilecek dış ticarete ilişkin diğer görevleri yapacak.

Üyelik şartları

İhracatçıların, ilgili birliğe üye olmaları ve belirlenen ödemeleri yapmaları zorunlu olacak. Birliklerden birine üye olan ihracatçı, diğer birliklerin iştigal alanına giren maddeleri, üyelik şartı aranmaksızın ihraç edebilecek.

Gümrük idarelerince gümrük beyannamelerinin onaylanmasında birliğin onayının aranması ve buna ilişkin usul ve esaslar, Gümrük Müsteşarlığının olumlu görüşü alınmak kaydıyla Müsteşarlık tarafından belirlenecek.

Genel kurul ve yönetim kurulu

İhracatçı birlikleri genel kurulu, yönetim kurulunun çağrısı üzerine gündemli olarak her yılın nisan ayı içinde toplanacak.

Genel Kurul, olağanüstü olarak yönetim kurulunun çağrısı üzerine toplanacak. Bu çağrı, yönetim kurulunca Nisan ayının ilk gününe kadar yapılmadığı takdirde genel sekreter tarafından yapılacak. Genel Kurul, yönetim kurulunun çağrısı veya üyelerinden en az üçte birinin yazılı isteği üzerine olağanüstü toplantıya çağırabilecek.

Tasarıya göre, genel kurul şu görevleri yürütecek:

-Yönetim kurulu ve denetim kurulu üyelerini ve bunların yedeklerini seçecek,

-TİM Genel Kurulunda, bir sonraki genel kurul toplantısına kadar birliği temsil edecek, birliğin son iki yılındaki ihracat performansına göre yönetmelikle belirlenecek usul ve esaslar çerçevesinde tespit edilecek sayıdaki delegeyi seçecek,

-Birliğin çalışma programını karar bağlayacak, faaliyet raporunu, hesaplarını bütçesini müzakere ederek, kabul veya reddedecek,

-Yönetim kurulunun ibrasına karar verecek.

Yönetim kurulu

Yönetim kurulu, yönetmelikçe belirlenen niteliklere sahip üyeler arasından, genel kurul tarafından 4 yıl için seçilen 1 başkan ve 10 asil üyeden oluşacak. Genel kurul tarafından ayrıca asil üye sayısı kadar aynı niteliklere haiz yedek üye seçilecek.

Yönetim kurulu üyeleri, genel kurulun yapıldığı tarihten itibaren 15 gün içinde toplanarak üyeleri arasından sayıları ikiyi geçmemek üzere başkan yardımcılarını ve bir muhasip üyeyi seçecek.

Gerçek veya tüzel kişi üyeler, aynı dönemde, aynı sektörde faaliyet gösteren birden fazla birlikte yönetim kurulu başkanı veya üyesi olamayacak. Bir kişi aynı birlikte, kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren en fazla iki dönem başkanlık yapabilecek.

Yönetim kurulu, şu görevleri yürütecek:

-Genel kurula sunulmak üzere teklifleri, raporları, bütçeyi ve hesapları hazırlayacak, harcamaları kontrol edecek,

-Sektör kurulunda yönetim kurulu başkanı ile birlikte yer alacak üyeleri belirleyecek,

-Genel kurul ve ilgili sektör kurulunca kararlaştırılan işleri yürütecek ve insan kaynakları yönetmeliği çerçevesinde, kadro tespit çalışmalarında bulunacak,

Birlik, yönetim kurulu başkanı veya yetkilendireceği başkan yardımcısı tarafından temsil edilecek.

Denetim kurulu ve genel sekreterlik

Birliklerin faaliyetlerini ve hesaplarını denetlemek amacıyla denetim kuruluna, genel kurul tarafından, üyeler arasından 4 yıl süreyle 3 asil 3 yedek üye seçilecek.

Denetim kurulu, birliklerin hesap, işlem ve faaliyetlerini denetleyerek 3 aylık raporlar yayımlayacak. Denetim kurulu üyelerinin birliğin denetimine ilişkin isteyeceği her türlü belge ve bilgiyi ibraz etmek ve gerekli ortamı sağlamakla genel sekreter ve yönetim kurulu yükümlü olacak.

Genel sekreter ve sayısı 3'ten fazla olmamak üzere genel sekreter yardımcıları, Müsteşarlığın olumlu görüşü alınmak kaydıyla yönetim kurulu tarafından atanacak.

Genel sekreter, birlik veya birliklerin işleminin sevk ve idaresiyle görevli ve yetkili amir konumunda olacak. Genel sekreter birden fazla birliğin sevk ve idaresi ile görevli olması halinde ilgili birliklerin ortak giderlerine ilişkin kararlar, yönetim kurulu başkanları tarafından alınacak.

Genel sekreter ayrıca, birliğin, TİM ve Müsteşarlıkla koordinasyonunu sağlayacak.

Sektör kurulları ve sektörler konseyi

Aynı sektördeki birlik yönetim kurullarının başkanları ile son iki takvim yılına göre yönetmelikle belirlenen ihracat performans kriterlerini sağlayan birlik yönetim kurullarınca, kendi üyeleri arasında belirlenen ilave temsilcilerden sektör kurulu oluşacak.

Alanında birden fazla sektör bulunan birlikler, en çok ihracat yaptığı sektörün, sektör kurulunda temsil edilecek. Tek birlik bulunan sektörlerde, birlik yönetim kurulu aynı zamanda, sektör kurulu olacak.

Sektörler konseyi ise TİM genel kurul delegesi olan sektör kurulları başkan veya başkan yardımcıları arasından, ilgili sektörün TİM genel kurulu delegeleri tarafından 4 yıl için seçilecek birer asil ve yedek üyeden oluşacak.

Türkiye ihracatçılar meclisi

Birliklerin üst kurulu olarak kurulan TİM'in merkezi İstanbul olacak. TİM'in organları, genel kurul, yönetim kurulu, denetim kurulu ve genel sekreterlikten oluşacak.

İhracatçıları yurt içi ve yurt dışında temsil edecek olan TİM, dış ticaretin gelişmesine yardımcı olacak ve Müsteşarlığa öneride bulunacak.

Birliklerin koordinasyonunu sağlayacak TİM'in diğer görevleri ise şöyle:

-Birliklerin faaliyet gösterdiği iştigal alanlarını belirleyerek Müsteşarlığa sunacak,

-Müsteşarlık koordinasyonunda konsey, kurul ve ticaret merkezi kuracak,

-Yurt içinde ve yurt dışında, sergi ve fuarların koordinasyonunu sağlayacak, Türk mallarının yurt dışı tanıtımına ilişkin proje ve faaliyetleri destekleyecek,

-Dış ticarette lojistik olanaklarının geliştirilmesine yönelik çalışmalara katkıda bulunacak,

-Müsteşarlık tarafından verilen dış ticaretle ilgili diğer görevleri yapacak.

TİM genel kurulu

Birliklerin yönetim kurulu başkanları genel kurulun tabii üyesi olacak. Genel kurula her birlik yönetim kurulundan bir üye ve yanı sıra ilgili birliğin son iki takvim yılındaki ihracat performansına göre, yönetmelikle belirlenecek usul ve esaslar çerçevesinde tespit edilecek sayıdaki birlik üyesi katılacak.

Genel kurul her yıl Haziran ayı içinde delegelerin en az yarıdan bir fazlasının iştiraki ile toplanacak. Genel kurul, yönetim kurulunun çağrısı veya üyelerinin en az üçte 1'inin yazılı isteği üzerine olağanüstü toplantıya çağrılabilecek.

Genel kurul, TİM Başkanı, sektörler konseyi ve denetim kurulu asil ve yedek üyelerini seçecek, TİM'in çalışma programını tespit edecek, yıllık faaliyet raporunun hesapları ve bütçeye müzakere edecek ve yönetim kurulunun ibrasına karar verecek.

TİM yönetim kurulu ise TİM Başkanı ve sektörler konseyinin asil üyeleri arasından 4 yıl için seçtiği 12 üyeden oluşacak. Yönetim kurulu, ilk toplantısında kendi üyeleri arasından 3 başkan vekili ile bir muhasip üye seçecek.

Yönetim kurulu, ihracatın geliştirilmesine yönelik çalışma yapacak, raporlar hazırlayacak, görüş ve önerilerde bulunacak, birlikler ve sektörler arasında temas ve koordinasyonu sağlayacak, yurt dışında ticaret merkezleri kurulmasına ya da kurulmuş olanlara ortak olunması yönünde karar alacak ve uygulayacak.

Bütçeyi hazırlayacak, genel kurulun kabul ettiği bütçeyi uygulayacak olan yönetim kurulu, genel kurula sunulmak üzere yıllık faaliyet raporunu hazırlayacak ve gelirler bakımından birliklerin koordinasyonunu sağlayacak.

TİM başkanı

TİM Başkanı, sektörler konseyi asil üyeleri arasından 4 yıl için Genel Kurul tarafından seçilecek ve aynı zamanda sektörler konseyi ile yönetim kurulunun başkanı olacak ve kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra en fazla 2 dönem TİM başkanlığı yapılabilecek.

TİM Başkanlığının herhangi bir nedenle boşalması halinde, ilk genel kurula kadar görev yapmak üzere, yönetim kurulunca belirlenecek başkan vekillerinden biri TİM Başkanı olarak görev yapacak.

Denetim kuruluna, TİM'in faaliyetini ve hesaplarını denetlemek amacıyla genel kurul delegeleri arasından 4 yıl süreyle 3 asil, 3 yedek üye seçilecek.

Denetlemeleriyle ilgili 3 aylık rapor hazırlayacak olan denetim kurulunun işlemlerle ilgili isteyeceği her türlü bilgi ve belgeyi ibraz etmekle, genel sekreter ve yönetim kurulu yükümlü olacak.

TİM'in işlerini yürütmek üzere, bir genel sekreter ile beşten fazla olmamak üzere genel sekreter yardımcısı, Müsteşarlığın olumlu görüşü alınmak kaydıyla yönetim kurulu tarafından atanacak.

Seçimler

Birlik ve TİM genel kurulu tarafından yapılacak seçimler, gizli oy ve açık tasnif esasına göre gerçekleştirilecek.

Seçim yapılacak genel kurul toplantısından en az 15 gün önce, seçimler için belirlenen liste ilçe seçim kurulu başkanı olan hakime verilecek.

Hakim gerektiğinde ilgili kayıt ve belgeleri de getirtip incelemek suretiyle listeyi onaylayacak. Söz konusu liste TİM'in ilan yerlerinde 3 gün süreyle asılı kalacak. Bu süre içinde listeyle ilgili yapılacak itirazlar hakim tarafından incelenerek en geç 2 gün içinde karara bağlanacak.

Hakimin, seçim sonuçlarını etkileyecek derecede usulsüzlük veya kanuna aykırı uygulama tespit etmesi halinde, tespite konu olan organla sınırlı olmak üzere seçimlerin iptaline karar verebilecek.

Nispi ödemeler

Birliklerin gelirleri; giriş, yıllık ve nispi ödemeleri ile ile diğer gelirlerden oluşacak. Giriş ödemeleri, yıllık ve nispi ödemelerle ilgili miktar ve oranlar, birlik genel kurulu, diğer gelirler ise birlik yönetim kurulu tarafından belirlenecek ve Müsteşarlığın onayından sonra kesinleşecek.

Nispi ödeme, ihracat işlemleri üzerinden FOB bedeli asgari on binde 2'si ile azami binde 1'i arasında tahsil edilecek. İhracatın geliştirilmesini teminen sektörel bazda tanıtım grupları oluşturulması halinde, FOB bedelinin binde 3'ü oranına kadar ek nispi ödeme kesintisi genel kurul kararı ve Müsteşarlık onayı ile yapılabilecek.

Giriş ödemesi ve yıllık ödeme, 16 yaşından büyükler için uygulanan aylık asgari ücretin brüt tutarının yüzde 50'sinden fazla olamayacak. Giriş ödemesinin alındığı yıl ayrıca yıllık ödeme alınmayacak.

TİM'in gelirleri, birliklerin bir önceki takvim yılı itibariyle elde etmiş oldukları gelirlerin yüzde 8'i oranındaki katkı paylarından oluşacak.

Ek ödenek talebi

Birlik yönetim kurulunca yapılacak ek ödenek talepleri, TİM yönetim kurulunca değerlendirilerek, Müsteşarlığa sunulacak. TİM yönetim kurulunca yapılan ek ödenek talepleri ise doğrudan Müsteşarlık tarafından sonuçlandırılacak. Birliklerin ve TİM'in personel gideri, gelirlerinin yüzde 40'ını geçemeyecek.

TİM ve birlikler ile bunların kurduğu vakıf, şirket, işletmeler ve iştirakler idari ve mali yönden Müsteşarlığın denetimine tabi olacak.

Denetim sırasında, denetim yapmakla görevli olanlar tarafından istenecek ve denetimle ilgili gizli dahi olsa her evrakın, talep edildiğinde kopyasının verilmesi, kasa ve veznenin kontrol ettirilmesi, yönetim yerleri, şubeler ve irtibat bürolarına girme isteminin yerine getirilmesi zorunlu olacak.

TİM, Müsteşarlığın olumlu görüşü doğrultusunda, dünya ticaretindeki gelişmelere göre, birliklerin bölgesel ve sektörel bazda yeniden teşkilatlanmasına ilişkin düzenlemeler yapabilecek.

Birliklerin veya TİM'in seçimle iş başına gelen organlarının seçim tarihleri, Bakanlık tarafından 1 yılı geçmemek üzere ertelenebilecek.

Geçiş hükümleri

Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte, İhracatçı Birliklerinin Kuruluşu, İşleyişi, İştigal Sahaları, Organları, Üyelerinin Hak ve Yükümlülüklerine Dair Karara istinaden kurulu bulunan ihracatçı birlikleri ve TİM, faaliyetlerine devam edecek.

Halen görev yapmakta olan TİM ve birliklerin personeli, aynı statü ve özlük hakları ile görevlerine devam edecek.

Personel giderleri, gelirlerinin yüzde 40'ını aşan birliklerin genel sekreterlikleri, kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 3 yıl içinde, personel giderlerini bu seviyeye getirmekle yükümlü olacak.