TL, küresel döviz piyasasında varlığını artırdı

Evrim KÜÇÜK
DIŞ HABERLER

Uluslararası ticaretin gelişmesi ve gelişmekte olan ülke para birimlerinde yatırım haraketlerinin hızlanması döviz piyasasının yeniden şekillendiriyor. Gelişmekte olan ülkelerin ekonomilerini daha fazla dışarıya açmalarının ve sınır ötesi finans işlemlerinin artmasının bir yansıması olarak küresel döviz piyasasının hacmi artarken, en çok işlem gören para birimleri sıralamasında da önemli değişimler meydana geldi. Döviz piyasalarındaki günlük işlem hacmi 5 trilyon doların üzerine çıkarken, Türk Lirası'nın küresel işlemler içindeki payı arttı. Piyasalardaki en çarpıcı değişimlerden biri de Çin Yuanı'nın en çok işlem gören 10 para birimi arasına katılması.
Uluslararası Ödemeler Bankası (BIS) 53 bölge 1300 banka ve dealer üzerinden topladığı bilgilere göre döviz piyasasındaki değişimleri gösteren bir rapor hazırladı. Buna göre, küresel işlemler nisan ayında günlük 5.3 trilyon dolar hacme ulaştı. 2010 Nisan ayında rakam 4 trilyon dolarken 2007 yılında 3.3 trilyon dolar seviyesinde bulunuyordu. En büyük pay günde 2.2 trilyon dolarla döviz swaplar olurken spot piyasanın da büyüklüğü 2 trilyon dolar düzeyinde oluştu.

Doların günlük hacmi 4.65 trilyon $

İşlem hacminin yüzde 24'ünü küçük bankalar, yüzde 11'ini kurumsal yatırımcılar oluştururken şirketlerle olan hacim ise yüzde 9 seviyesine gerilemiş. İşlemlerin yüzde 87'si dolara karşı bir başka para birimi üzerinden dönüyor. Yani doların net bir üstünlüğü var.  Euro 2010 Nisanı'nda yüzde 39 ağırlığa sahipken bu yıl yüzde 33'e gerilemiş. Yerine geçen ise Japon Yeni.Yen işlemleri yüzde 63 artmış ve toplam içinde payını yüzde 4 arttırmış. Avusturalya Doları ve Yeni Zelanda Doları payını arttırırken Kanada Doları, Krona ve doğal olarak İsviçre Frangı pay kaybetmiş. Dolar bazında günlük işlem hacmi 4.65 trilyon dolara çıkarken, euronun işlem hacmi ortalama 1.78 trilyon dolar ve yenin işlem 1.23 trilyon dolar olarak gerçekleşti.

Gelişmekte olan ülkelerdan Meksika Pezosu ve Çin Yuanı ilk 10 girmeyi başaran para birimleri olmuş. 2010'da 34 milyar dolar olan yuanda günlük işlem hacmi 120 milyar dolara yükselmiş durumda.

Günlük işlem miktarı 135 milyar dolara çıkan Pezo toplam içinde yüzde 2.5 paya sahip ve Yeni Zelanda Doları, İsveç Kronu gibi para birimlerinin önüne geçmiş durumda. Türk Lirası, Rus Rublesi, Güney Afrika Randı ve Brezilya Reali küresel hareketlerden, daha küçük oranda da olsa daha fazla pay almaya başladı. Günlük işlem hacmi 85 milyar dolar olan rublenin gerilerden gelerek döviz işlemlerinde 12'inci sıraya yükseldiğini görüyoruz. Günlük işlem hacmi 70 milyar dolar olan TL'nin payı 2010'da yüzde 0.7 olurken Nisan 2013 itibarı ile yüzde 1.3. Türkiye'nin günlük 70 milyar dolar işlem hacminin 16 milyar dolarını spot, 39 milyar dolarını fx swapları, 3 milyar dolarını para swabı, 3 milyar dolarını opsiyonlar, 10 milyar dolarını da vadeli işlemler oluşturdu.
Bu da bizi Singapur dolarından hemen sonra 16'ıncı sıraya yerleştiriyor. Böylece TL; Kore Won'u, Güney Afrika Randı, Brezilya Reali, Hindistan Rupisi, Danimarka Kronu, Macar Forinti'ini geride bıraktı.

İşlam üssü olarak Londra açık ara önde
İşlemlerin yapıldığı bölgeler bazında bakıldığında ise Londra açık ara önde, ardından ABD, Singapur ve Japonya geliyor. Bu 4 bölgenin toplamı yüzde 66'dan yüzde 71'e yükselmiş durumda. Türkiye'nin payı ise sıfırdan yüzde 0.4'e yükselmiş durumda. Bu oranın hacim olarak ifade etmek gerekirse 27 milyar dolar diyebiliriz. Birçok bölge yuan işlemleri için de üs olma yarışında. Singapur ve Londra öne çıkan finans merkezleriyken Tokyo, Sidney, Lüksemburg ve Kuala Lumpur da yarışın içinde.

Döviz işlemlerinde bölgesel finans merkezleri

Ülke    Hacim Pay, %
            (milyar $)       
İngiltere          2.726   40.9
ABD   1.263   18.9
Singapur         383      5.7
Japonya           374      5.6
Hong Kong     275      4.1
İsviçre 216      3.2
Türkiye           27        0.4