Topraksız tarım nerelerde artıyor?

 

Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı verilerinden yaptığı derlemeye göre, dünyada özellikle örtüaltı sebze üretiminin tamamına yakını topraksız kültür seralarında yapılıyor.

İspanya, Fransa, Belçika, Almanya, İtalya, Japonya, Güney Kore, ABD, İsrail, Kolombiya ve Çin gibi birçok ülkede yaygın olarak yapılan topraksız tarım, en yoğun olarak yüzde 95 oranla Hollanda'da gerçekleştiriliyor.

 

Türkiye'de 15-20 yıl öncesine dayanan topraksız tarım çalışmalarında, 2000 yılında yaklaşık 200 dekar olan topraksız tarım alanı, bu ay itibariyle 7 bin 507 dekara ulaştı.

Yoğun olarak Akdeniz ve Ege bölgelerinin sahil kesimlerinde gerçekleştirilen topraksız tarım, son dönemde özellikle jeotermal enerji kaynaklarının bulunduğu Denizli, Afyonkarahisar, Kütahya, Manisa, Kırşehir, Yozgat, Nevşehir ve Şanlıurfa'da yaygınlaşmaya başladı.

Türkiye'de illere göre topraksız tarım metoduyla üretim yapılan alanlar ve oranları şöyle:

 

İl Alan (da) Payı (Yüzde)

-------------- ---------- --------------

Antalya 2.760 36.8

İzmir 1.044 13.9

Mersin 678 9.0

Manisa 560 7.5

Denizli 435 5.8

Şanlıurfa 357 4.8

Aydın 338 4.5

Adana 284 3.8

Diyarbakır 245 3.3

Afyonkarahisar 178 2.3

Diğer 628 8.3

------------------------------------------

TOPLAM 7.507 100

 

Yüzde 88,5'i plastik malzeme kullanıyor

Türkiye'nin sahip olduğu arazi, su, iklim özellikleri, güneş ışığı ve özellikle jeotermal su kaynakları çok büyük fırsatlar sunuyor. Ülkenin topraksız tarım konusunda çok ciddi potansiyeli bulunurken, Avrupa, Rusya ve Orta Doğu pazarlarına yakın olması avantajlarını daha da artırıyor.

Topraksız tarım yapan işletmelerin yüzde 88,5'i plastik, yüzde 8'i cam, yüzde 3,5'i karma örtü malzemesi kullanıyor. İşletmelerin yüzde 87,5'i çelik konstrüksiyona sahipken, yüzde 98,7'sinde ısıtma yapılıyor. Isıtma yapılan işletmelerin 4 bin 415 dekarı kömürle, 2 bin 623 dekarı ise jeotermal enerjiyle ısıtılıyor.

Topraksız tarım yapan işletmelerin yüzde 99,1'i katı ortam kültürü kullanırken, yüzde 0,9'unda su kültürü metoduyla üretim yapılıyor. Yüzde 62,3'ünde iyi tarım, yüzde 37,7'sinde konvansiyonel tarım yapılıyor.

Topraksız tarım yapılan alanların yüzde 83,8'inde domates, yüzde 4,9'unda süs bitkileri, yüzde 4,4'ünde fidan-fide, yüzde 2,5'inde çilek, kalan kısımda diğer ürünler yetiştiriliyor. Bu tür işletmeler ortalama 27 dekar büyüklüğünde bulunuyor.

 

Ekonomisi

Topraksız tarımın ekonomik büyüklüğü açısından bakıldığında, bu seralarda domates yetiştirilmesi halinde yapılması gereken tahmini yatırım, 100 dekarlık bir alan için 6-7 milyon dolara ulaşıyor. Bu tür bir yatırımla yıllık 8 bin 500-13 bin 500 ton ürün elde edilebilirken, bu ürünlerin satış tutarının 2,2 - 2,8 milyon doları bulacağı öngörülüyor. Böylece yıllık 1,2-1,4 milyon dolar kazanç elde edileceği tahmin ediliyor. Bu büyüklükte bir alanda yıl boyunca 40-60 kişinin istihdam edilmesi gerekirken, yatırımın geri dönüş süresi ise 4-6 yıl olarak hesaplanıyor.

Öte yandan topraksız tarımın dünyadaki pazar hacminin yaklaşık 55-60 milyar dolar olduğu tahmin ediliyor.