Türkiye'nin kısa vadeli dış borcu 42.6 milyar dolara ulaştı

ANKARA - Küresel kriz tehdidi sürerken, Türkiye'nin yüksek boyutlardaki kısa vadeli dış borcu nedeniyle karşı karşıya olduğu kur riski giderek artıyor. Gelişmiş piyasalarda ABD ekonomisi kaynaklı olarak kurlar, borsalar ve diğer göstergelerde kendisini hissettiren dalgalanmaların küresel bir finans krizine dönüşmemesi için peş peşe önlemler alınırken, Türkiye'nin şubat sonu itibariyle 42.6 milyar dolara ulaşan kısa vadeli dış borcu, önemli bir risk oluşturuyor. 2007 sonunda 41 milyar 790 milyon dolara yükselen ve büyük bölümü bankalar ve şirketler olmak üzere özel sektöre ait kısa vadeli dış borç stoku, bu yıl da artışını sürdürerek şubat sonu itibariyle 42 milyar 613 milyon dolara ulaştı. Küresel sermaye hareketlerine bağlı olarak Türkiye'den sermaye kaçışı olasılığı nedeniyle ciddi bir kur riski yarattığı için ekonominin cari açıktan sonraki ikinci "yumuşak karnı" olarak nitelendirilen kısa vadeli borç stoku, AKP tek parti hükümetlerinin iş başında olduğu son beş yıllık dönemde, özellikle şirketler kesiminden kaynaklanan rekor düzeyde bir artış gösterdi. 2002 sonunda 16 milyar 424 milyon dolar olan kısa vadeli dış borç, bu yılın şubat ayı sonuna kadar olan dönemde yüzde 159.5 oranında 26 milyar 189 milyon dolar artış gösterdi. Bu artış da tamamen özel sektörden kaynaklandı. En yüklü borç özel kesimde Merkez Bankası verilerine göre, şubat sonu itibariyle kısa vadeli dış borç stokunun 24 milyar 642 milyon dolarla en büyük bölümünün, banka dışı özel kesime ait olduğu belirlendi. Ocak-şubat döneminde 1 milyar 954 milyon dolarla artışını sürdüren şirketlere ait söz konusu kısa vadeli dış borç stoku, 2002 sonundan bu yana geçen dönemde ise yüzde 192.5 oranında 16 milyar 217 milyon dolarlık artış gösterdi. Söz konusu borç stokunun 15 milyar 162 milyonu ithalat borçları, 7 milyar 712 milyonu da prefinansman ve peşin ihracat kredileri olmak üzere toplam 22 milyar 874 milyon dolarını ticari krediler oluşturdu. Şirketlerin ticari kredileri anılan dönemde yüzde 220.2 oranında 15 milyar 730 milyon dolar arttı. Şirketler kesiminin diğer kredileri de aynı dönemde yüzde 38 büyüyerek 1 milyar 768 milyon dolara çıktı. Bankaların 2007 sonunda 16 milyar 820 milyon dolar olan kısa vadeli dış borçlarının hacmi bu yılın şubat ayı sonunda 15 milyar 684 milyon dolara geriledi. Ancak, söz konusu borç stokunun 2002'den bu yana yüzde 147.2 oranında 9 milyar 340 milyon dolar arttığı belirlendi. Bankalar ve şirketler olmak üzere özel sektör, son beş yıllık dönemde kısa vadeli dış borcunu aşırı büyüterek ciddi boyutlarda kur riski alırken, kamu ise bu riskten kaçındı. Kamu sıfır borçta, özel sektör rekorda Kısa vadeli dış borç stoku (Milyon dolar) Şubat 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Merkez Bankası 1.655 2.860 3.287 2.763 2.563 2.282 2.287 Bankalar 6.344 9.692 14.529 17.741 19.830 16.820 15.684 Diğer sektörler 8.425 10.461 14.064 16.599 17.961 22.688 24.642 Ticari krediler 7.144 8.866 12.593 15.011 16.383 21.091 22.874 İthalat borçları 5.136 6.297 9.088 10.674 11.354 14.091 15.162 Pref.&peşin İhracat 2.008 2.569 3.505 4.337 5.029 7.000 7.712 Diğer krediler 1.281 1.595 1.471 1.588 1.578 1.597 1.768 Kamu 0 0 25 400 195 0 0 Özel 1.281 1.595 1.446 1.188 1.383 1.597 1.768 Toplam 16.424 23.013 31.880 37.103 40.354 41.790 42.613