Ücret tediye bordrosu SGK denetimi rehberi

Ahmet Metin Aysoy/ SGK E. Başmüfettişi

Bu çalışmamızda, sosyal güvenlik denetim standartlarına göre yapılan kayıt incelemesi veya fiili denetimlerin, ücret tediye bordroları ilgili bölümü, soru-cevap tarzında ele alınmıştır.

1-Ücret tediye bordrosunda bulunması zorunlu unsurlar nelerdir?
5510 sayılı Kanunun 102 nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendinin 5 numaralı alt bendine göre;

İşverenler tarafından ibraz edilen aylık ücret tediye bordrosunda;
- İşyerinin sicil numarası
- Bordronun ilişkin olduğu ay
- Sigortalının adı, soyadı
- Sigortalının sosyal güvenlik sicil numarası
- Ücret ödenen gün sayısı
- Sigortalının ücreti
- Ödenen ücret tutarı
- Ücretin alındığına dair sigortalının imzasının bulunması zorunludur.

2-Sigortalının imzasını taşımayan ücret tediye  bordrosu hangi halde geçerli sayılır?
Ücret ödemelerinin makbuz mukabilinde veya banka kanalıyla yapılması durumunda, imza eksikliği ücret tediye bordrosunu geçersiz kılmaz.

3- Ücret tediye bordrosunun zorunlu unsurları ihtiva etmemesi durumunda hangi ceza uygulanır?
Yukarda belirtilen unsurlardan herhangi birini ihtiva etmeyen (imza şartı yönünden makbuz mukabilinde veya banka kanalıyla yapılan ödemeler hariç) ücret tediye bordroları geçerli sayılmaz ve her bir geçersiz ücret tediye bordrosu için aylık asgari ücretin yarısı tutarında, idari para cezası uygulanır.

4-İdari para cezası uygulanırken, fiil hangi tarihte işlenmiş sayılır?
Geçerli sayılmayan aylık ücret tediye bordrolarının tanzim edildiği ay fiilin işlendiği ay kabul edilerek, idari para cezası uygulanır.

5-İnceleme ve denetimlerde karşılaşılan, ücret tediye bordroları geçersizlik halleri nelerdir?
İşyerinde fiilen çalıştığı tespit edilen sigortalılardan bazılarının kaydedilmediği ücret tediye bordroları geçersiz sayılmaktadır.

İşyeri kayıtlarından saptanan her türlü bilgiden veya kamu kurum ve kuruluşlarından alınan bilgilerden geçmişe dönük olarak çalıştığı saptanan sigortalıların kaydedilmediği ücret ödeme bordroları geçersiz sayılmaktadır.

Sigortalılara ait ücretlerin, ücret ödeme bordrosuna eksik veya fazla yazılması durumunda ilgili ücret ödeme bordrosu geçersiz sayılmaktadır.

Aynı döneme ait işçilik ücretlerine ilişkin farklı düzenlenmiş birden çok ücret ödeme bordrosu kayıtları geçersiz sayılmaktadır.

Sigortalılar için düzenlenen ücret ödeme bordrosunda açık ve belirgin imza uyuşmazlıkları kayıtların geçersizlik nedenidir.

6- İncelenen ay bazında bir ya da birden çok sigortalıya ait bordroların ibraz edilmediği, bir kısmının ise ibraz edildiği durumda uygulanması gereken yaptırım nedir?
Bir işyerinde ücret ödemesi yapılan sigortalıların ücretlerinin tek bir bordroda değil de sigortalı bazında ayrı ayrı düzenlenen bordrolarda gösterilmesi halinde, incelenen ay bazında bir ya da birden çok sigortalıya ait bordroların ibraz edilmediği, bir kısmının ise ibraz edildiği ay-aylara ait kayıtlar geçersiz kabul edilir.
Belge bazında kayıt geçersizliği cezası önerilmesi gerektiği için her sigortalı adına ayrı ücret ödeme bordrosu düzenlenmiş olsa dahi bu bordrolar tek belge olarak şeklinde değerlendirilmelidir.

7- Sadece bir aya ilişkin ücret tediye bordrosunun incelemeye sunulmaması halinde idari para cezası uygulanır mı?
İşyerinin faaliyet döneminin bir ayına ilişkin ücret tediye bordrosunun incelemeye sunulmaması bile ibraz etmeme nedeniyle idari para cezasının uygulanmasını gerektirir.
Ücret tediye bordrosunun incelemeye sunulmaması halinde:
Bilanço esasına göre defter tutmakla yükümlü olanlar için, aylık asgari ücretin on iki katı tutarında,
Diğer defterleri tutmakla yükümlü olanlar için, aylık asgari ücretin altı katı tutarında,
Defter tutmakla yükümlü değil iseler, asgari ücretin üç katı tutarında, idari para cezası
Uygulanır.

8-Ücret tediye bordroları yerine incelemeye başka belgeler sunmak mümkün mü?
Ücret tediye bordrosunda bulunması gereken unsurları içeren ücret ödeme belgelerinin (gider pusulası, ücret makbuzu gibi) ücret tediye bordroları yerine incelemeye sunulması halinde ibraz etme yükümlülüğü ihlal edilmiş sayılmaz.
Ancak ibraz edilen ücret ödeme belgelerinin “geçerliliği” noktasında gerekli değerlendirmeler yapılır.

9-Ücret bordrolarının geçersizliği nedeniyle uygulanacak cezada üst sınır var mıdır?
Her bir geçersiz ücret tediye bordrosu için aylık asgari ücretin yarısı tutarında idari para cezası uygulanır.
Bu cezanın üst sınırı:
Bilanço esasına göre defter tutmakla yükümlü olanlar için, aylık asgari ücretin on iki katı.
Diğer defterleri tutmakla yükümlü olanlar için, aylık asgari ücretin altı katı.
Defter tutmakla yükümlü olmayanlar için, asgari ücretin üç katı.

10-Asgari işçilik incelemesinde, bordro geçersizliği cezası uygulanır mı?
Asgari işçilik incelemesinde uygulanacak cezalar, 5510 sayılı Yasa’nın 85 inci maddesinde sınırlandırılmıştır. 
Söz konusu madde hükmü:
‘’Kurumun denetim ve kontrolle görevlendirilmiş memurlarınca, Kuruma asgarî işçilik tutarının bildirilmediği tespit edilen işyerleri hakkında ayrıca 102 nci maddenin birinci fıkrasının (d) bendi ile (c) bendinin (4) numaralı alt bendi uyarınca idarî para cezası uygulanır.’’
Bu maddedeki ceza sınırlaması uyarınca:
Asgari işçilik incelemesi sonunda, sigortalılara mal edilemeyen fark işçiliğin ait olduğu aylara ilişkin olarak bordro geçersizliği idari para cezası uygulanmamalıdır.