Yerli sanayi, yeni üretimden yoksun

ANKARA - Yeni fikirler, yeni üretimler, yeni teknolojiler ve firmaların 20 yıl boyunca yeni pazarlar elde etmesi anlamına gelen patent alımı, 2007 yılında Türkiye'de faaliyet gösteren yabancı menşeli firmaların tekelinde kaldı. Son yedi yılda tescil edilen patentlerin yüzde 95'ini yabancılar alırken, Türk firmalarının payı yüzde 5'te kaldı. Türk Patent Enstitüsü'ne (TPE) göre, 2001 yılından 2007 yılı sonuna kadar Türkiye'de faaliyet gösteren sanayi kuruluşları 19 bin 276 adet tescilli patent adı. Bu patentlerin sadece 827'sini yerli firmalar alırken, 18 bin 449'u yabancı menşeli firmalara ait. Ayrıca patent alanlar arasında KOBİ ölçeğinde bir firmanın bulunmayışı, işletmelerin AR-GE çalışmaları için kaynak bulamadıklarının göstergesi oldu. Türkiye patent alımında 50'nci Türkiye son yedi yılda aldığı patentlerle birlikte dünya patent sıralamasında 50'nci sırada kendisine yer buldu. Türk girişimcisi 2007 yılında 318 patent alırken, yabancılar 4 bin 472 patent aldı. Yabancılardan da bin 179'unu Alman, 691'ini ABD'li, 391'ini Fransız firmalar oluşturdu. Söz konusu dönemde alınan patentlerin yüzde 94'ü yabancı, yüzde 6'sı yerli firmaların oldu. Ancak bu sayı, Türkiye'nin ekonomik durumunu güçlendirerek sınıf atlaması için yeterli görülmüyor. Çünkü Türkiye'nin yedi yılda ulaştığı rakamlara, Japonya'da 15, ABD'de yaklaşık 20 günde ulaşılıyor. Yerli sanayinin patent alımında yüzde 5'te kaldığı Türkiye'ye karşın, geçtiğimiz yıl Japonya'da alınan patentlerin yüzde 90'ını, Almanya'da yüzde 48'i, Rusya'da yüzde 83'ünü yerli patentler oluşturuyor. Türkiye yerli patent alımında 5 bin 789 başvuru ve 827 patent ile Kazakistan, Romanya, İran, Özbekistan, İrlanda, İsrail, Macaristan, Bulgaristan ve Moğolistan'dan sonra geliyor. Japonlar dakikada bir başvuru yapıyor Dünya Fikri Mülkiyet Teşkilatı (WIPO) verileri ise Türkiye'nin yedi yıldaki yerli patent başvuruları toplamının ne kadar düşük olduğunu gösteriyor. WIPO verilerine göre, Japonya'da dakikada bir, ABD'de 1.5 dakikada 1, Almanya'da ise 2 dakikda 1 patent başvurusu yapılıyor. Japonya'da günde bin 350 patent başvurusu yapılıyor. Türkiye'de ise her güne yaklaşık 5 patent başvurusu düşüyor. Patent almak 9 bin YTL Patent alım maliyeti, yerli sanayicinin ilgisinin düzeyinde belirleyici oluyor. 2004 yılı itibariyle bir patent başvurusu ya da tescil masrafı yaklaşık 5 bin YTL'yi bulurken 2007'de bu rakam 20 yıllık koruma süresi için 9 bin YTL'ye yükseldi. Patent başvurularının az oluşunun nedenleri arasında bilimsel ve teknolojik araştırmalar için yeterli kaynak ayrılmaması, öğretim kurumlarında teknoloji kullanma olanaklarının sınırlı olması, buluşun ödüllendirilmemesi ve beyin göçü gösteriliyor. Türkiye kısa vadede 10 bin kişiye düşen araştırmacı sayısını 11'den 15'e çıkarmayı hedefliyor, ancak AR-GE harcamalarına milli gelirden ayrılan payın yüzde birde kalması Türkiye'yi bu hedeften uzak tutuyor. Yunanistan'da bu oran 10 bin kişiye 45 araştırmacı şeklinde. En çok patent başvurusu yapan yerli firmalar (2007) Firma Patent sayısı Arçelik 198 Temsa 50 Vestel 47 Ford Türkiye 42 Beko 23 BSH Ev Aletleri 21 Flokser Tekstil 14 Türk Traktör 12 DemirDöküm 10 Otokar 8 En çok patent başvurusu yapan yabancı firmalar (2007) Firma Patent sayısı Bosch 70 Unilever 56 Bayer 54 Novartis 53 Astra Zenece 49 Basf 48 F.Hoffmann 42 Nokia 40 Saint Gobain France 39 Siemens 29 Patent başvurusunda ilk 10 il (2001-2007) İl Patent sayısı İstanbul 787 Ankara 248 İzmir 135 Adana 88 Bursa 71 Manisa 60 Kocaeli 54 Konya 39 Tekirdağ 37 Antalya 25