Yurtdışına doğrudan yatırım 2 milyar $ arttı

HÜSEYİN GÖKÇE

ANKARA - Türkiye’de yerleşik kişilerin, marka satın almaları ağırlıklı olmak üzere yurtdışına doğrudan yatırımları 2013 hariç son 5 yıldan bu yana önemli bir artış seyri izliyor. 2010’da 1 milyar 823 milyon dolar düzeyinde bulunan yurtdışındaki doğrudan yatırımlar, 2011’de 2.5, 2012’de 4.3 milyar doları aştı. 2013 yılında küresel krizin de etkisiyle 3 milyar 226 milyon dolara gerileyen söz konusu yatırımlar, geçen yıl ise 1 milyar 968 milyon dolar daha artarak 5 milyar 234 milyon dolar seviyesine ulaştı. Üstelik bu rakam, geçen yılın en dikkat çekici şirket satın alması olan Ülker Grubu’nun 3.3 milyar dolarlık United Biscuit operasyonunu içermiyor. Yurtiçinde yerleşikler, yurtdışında geçen yıl en büyük hacimli yatırımı 1 milyar 926 milyon dolar ile Azerbaycan’da gerçekleştirirken, bunu 776 milyon dolarla Hollanda, 494 milyon dolarla İngiltere izledi.

Türkiye’de yerleşik kişilerin yurtdışında doğrudan yatırımları, marka satın almaları yoluyla 2013 yılı hariç son 5 yıldır ciddi bir artış trendine girdi. 2010 yılında 1 milyar 823 milyon dolar olan yurtdışındaki doğrudan yatırımlar, 2011’de 2 milyar 542 milyon dolar, 2012’de 4 milyar 334 milyon dolar oldu. 2013 yılında küresel kriz ortamının da etkisiyle 3 milyar 226 milyon dolara gerileyen Türklerin yurtdışındaki doğrudan yatırımları, geçen yıl ise 1 milyar 968 milyon dolar daha artarak 5 milyar 234 milyon dolara çıktı. 

Yurtiçinde yerleşikler, yurtdışında en büyük hacimli yatırımı 1 milyar 926 milyon dolar ile Azerbaycan’da gerçekleştirirken, bunu 776 milyon dolarla Hollanda, 494 milyon dolarla İngiltere takip etti. 2014 yılında Türkiye’den ABD’ye giden doğrudan yatırım tutarı 449 milyon dolar olurken, Türk şirketlerinin ciddi projeler üstlendiği Irak’a yapılan yatırımın tutarı 181 milyon dolar düzeyinde gerçekleşti. Türkiye’nin önemli ticari partneri Almanya’ya giden yatırım 178 milyon dolar olurken, müteahhitlerimizin milyar dolarları bulan projeler üstlendikleri, 2014 yılında büyük ekonomik sıkıntı yaşayan Rusya’ya giden doğrudan yatırım ise 84 milyon dolarda kaldı. 

Ülker, istatistiklerde henüz yok 

Geçen yılın en dikkat çekici şirket satın alma işlemini Ülker gerçekleştirdi. Ülker Grubu’na bağlı Yıldızlar Holding, United Biscuit’i 3.3 milyar dolara satın aldı. Ancak bu rakamın tamamı henüz ödemeler dengesi istatistiklerine yansımadı. Ülker, 2007 yılında ise bir başka gıda devi Godiva’yı 850 milyon dolara satın almıştı. 

Türkiye’nin en çok doğrudan yatırım çektiği ülkeler arasında ilk sırada yer alan Hollanda, 2014 yılında da Türkiye’ye en çok yatırım yapan ülke oldu. 2013 sonu itibarıyla birikimli yatırım tutarı 26 milyar 510 milyon dolar düzeyinde bulunan Hollanda’dan 2014 yılında 2 milyar 17 milyon dolarlık doğrudan sermaye girişi oldu. Türkiye’deki yatırım stoku 16 milyar 896 milyon dolarla ikinci sırada yer alan Almanya’dan gelen doğrudan yatırım ise 2014 yılında 693 milyon dolarda kaldı. Geçen yıl 1 milyar doların üzerinde yatırımın geldiği diğer ülke ise İngiltere oldu. Türkiye’deki yatırım stoku 8.5 milyar doların üzerinde olan İngiltere’den geçen yıl 1 milyar 46 milyon dolarlık yatırım geldi. Aynı dönemde Türkiye’de 6 milyar 644 milyon dolarlık yatırımı bulunan Rusya’dan 730 milyon dolarlık yatırım gelirken, Türkiye’nin en çok yatırım yaptığı Azerbaycan’dan 718 milyon dolarlık doğrudan yatırım Türkiye’ye geldi. 

2014 yılında Lüksemburg’dan 555 milyon dolar, İtalya’dan 490 milyon dolar, ABD’den 325 milyon dolar, Fransa’dan 280 milyon dolar, Kuveyt’ten 234 milyon dolar ve Japonya’dan 212 milyon dolarlık doğrudan yatırım girişi oldu. 

Türkler madene gitti yabancılar hizmete geldi 

Türkiye’den dışarıya giden doğrudan yatırımlar ile yurtdışındaki yerleşik kişilerin Türkiye’deki doğrudan yatırımlarının sektörel bazda incelenmesinde ise Türklerin yatırımlarının madencilikte, yabancıların Türkiye’deki yatırımlarının ise hizmetler sektöründe yoğunlaştığı dikkat çekti. Türkiye’de yerleşiklerin yurt dışındaki yatırımları sektörel bazda incelendiğinde, tarım sektöründe sadece 4 milyon dolarlık yatırım gözlenirken, hizmetler sektöründe yapılan yatırım 1 milyar 420 milyon dolar oldu. Buna karşılık sanayi sektöründe ise yatırım tutarı 3 milyar 810 milyon doları buldu. Sanayinin alt dallarından madencilik için yapılan yatırım 2 milyar 985 milyon dolarla, tek başına yurtdışına yapılan yatırımların yarıdan fazlasını (yüzde 57) oluşturdu. İmalat sanayinde 667 milyon dolar, enerji sektöründe ise 158 milyon dolarlık yatırım yapıldı. Yurtdışında yerleşik kişilerin Türkiye’deki yatırımlarının sektörel bazda incelendiğinde ise sanayi sektörüne 4 milyar 666 milyon dolar, Hizmetler sektörüne 3 milyar 972 milyon dolar, tarım sektörüne ise 61 milyon dolarlık yatırım geldiği gözlendi. Sanayinin alt dallarından imalat sanayine 2 milyar 891 milyon dolar, enerjiye 1 milyar 323 milyon dolar, madencilik sektörüne ise 449 milyon dolarlık doğrudan yatırım girişi yaşandı.

‘Uygun koşullar olsa yatırımcı yurtdışına gitmez’

İstanbul Hazır Giyim ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği (İHKİB) Başkanı Hikmet Tanrıverdi, genel durum itibarıyla yurtdışındaki yatırımların artmasının sevindirici olduğunu belirtirken, yatırımcıların vergi başta olmak üzere çeşitli zorlukları aşmak için yurtdışını tercih ettiğini bildirdi. Yurtdışında artan yatırımların, o ülkelerde Türk ihraç ürünlerinin daha iyi pazar bulması açısından önemli olduğuna vurgu yapan Tanrıverdi, “Gelişmiş ülkelere pazarlama ve satış için, gelişmekte olan ülkelere ise imalat için gidiyorlar. Her iki anlamda da Türk müteşebbislerinin o ülkelerde olması Türkiye’ye değer katıyor. Türk ihracatçısının da pazarı genişliyor” dedi. Bu olumlu yoruma rağmen, Türkiye’de sermaye açığının da önemli olduğunun altını çizen Tanrıverdi, yatırımcıların yurtdışında yatırım daha cazip olduğu için gitmeyi tercih ettiğini, içeride yatırımın destekleyici olması halinde Türkiye’de yatırımların hızla artacağını söyledi. Başta vergiler olmak üzere üretim maliyetini düşürmek için yurtdışının tercih edildiğine vurgu yapan Tanrıverdi, “Yatırımcı daha az bürokrasi, daha az maliyet olduğu için gidiyor. Bugün AB kenarındaki ülkeler ve AB’ye dahil bazı ülkeler, işçilik, üretim ve lojistikte çok daha uygun şartlar sunuyor” diye konuştu. İhracatçıların DİR sisteminden kaynaklanan sıkıntılar yüzünden de gittiğini ifade eden Tanrıverdi, “DİR kapsamında ihracat yapmak için ucuz hammadde getirenler sorun yaşıyor. Bu durum da yurtdışında yatırım yapmak isteyenlerin sayısını arttırıyor. Oysa Balkan ülkelerinde hem ek vergi yok, hem de Avrupa ve dünyaya daha rahat mal satılıyor” ifadelerini kullandı.‘Devletin sanayiyi desteklemesi lazım’

'Devletin sanayiyi desteklemesi lazım’

TAYLAN BÜYÜKŞAHİN

Türkiye’de sanayinin sıkıntıda olduğunu söyleyen DEİK Türk- Azerbaycan İş Konseyi Başkanı Cengiz Gül, şartlar nedeniyle yurtdışına yatırımın kaydığını belirtti. Gül, “Dünyanın en pahalı enerjisini kullanarak sanayi yatırımı yapılabilir mi? Üretimi yaparken, fabrika kurarken, satmak için pazar ararken destek bulamıyorsunuz. Devletin sanayiyi desteklemesi lazım” dedi. Azerbaycan’a en büyük yatırımların enerji alanında yapıldığını anlatan Gül, enerji dışında endüstrinin farklı alanlarında da yatırımların başladığını kaydetti. Gül, sözlerine şöyle devam etti: “Azerbaycan’a eskiden kolay gidemiyordu yatırımcılarımız. Günümüzde Azerbaycan’ın sahip olduğu gümrük birliği anlaşmaları var. Dolayısıyla Azerbaycan’a yatırım yapmak, bütün BDT ülkelerine gümrüksüz mal satma imkanı getiriyor. Bu nedenle yatırım yapılmak isteniyor. Ayrıca Azerbaycan enerjiden kazandığı parayı farklı alanlarda yatırıma çevirmek istiyor. Bilişim, sağlık, yüksek teknolojiler, teknik tarım gibi sanayi kollarına yatırım yapılması için endüstri parkı açtılar geçen yıl. Bizim Türk yatırımcıları da davet ettiler oraya.”