Zeybekci: Dolara müdahale Türkiye'yi oyuna çekebilir

Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekci, İran temaslarının ardından basın mensuplarıyla bir araya geldi ve gündeme ilişkin değerlendirmelerde bulundu.

Burada dolar/TL paritesindeki gelişmeleri yorumlayan Zeybekci, şunları kaydetti:

"Bu durumda en küçük müdahale Türkiye'yi oyuna çekebilir. En küçük müdahalede karşı taraf muhatabını bulmuş, oyun, şov başlamış olur. Oyuna asla girmemek gerekir. Dünyanın en sağlam ülkelerinden birisiyiz. Türkiye’nin bu oyuna girmesine gerek yok. Son 7-8 aydan beri Merkez Bankası artık dövizle hiç muhatap olmuyor, döviz ihalesi yapmıyor. Günlük 20, 30, 50 milyon dolarlık, her şey mükemmel olsa bile, döviz satışı yapardı. Şimdi Merkez Bankası ne alım ne satım ile ilgili asla böyle bir oyuna girmiyor.

Türk lirasında hızlı bir değer kaybı var çünkü avro da aynı süreçte o kadar değer kaybetti. Geçen hafta doların 3,09'a kadar inip 3,15'e çıktığı süreç endişe tabanlı bir oynama. 'Acaba artar mı, bir şey olur mu?' Tamamen algı ve psikolojik bir süreç. Taban sürüklemediği sürece, kamu düzeni anlamında oyuna girmediğimiz sürece bir şey olmaz, net söylüyorum. Kendisi o hareketi yapar sonra sadeleştirir, çünkü dalga boyu fazla değil."

İkili ticarette milli para kullanılması

İki ülke arasındaki ticarette milli para birimlerinin kullanılması yönündeki görüşmelerin devam ettiğini anlatan Zeybekci, "Anlaşma sağlanması durumunda Türkiye İran'dan aldığı doğalgaz için Türk lirası üzerinden ödeme yapabilir. Bu tutara karşılık İran da Türkiye'den müteahhitlik veya farklı hizmetler alabilir." diye konuştu.

Zeybekci, söz konusu anlaşmanın önünde herhangi bir engel bulunmadığını belirterek, "Bunun enstrümanlarının kurulması lazım. Çin, Güney Kore ile bir miktar yapıyoruz. Bu sistem, kayıt dışı, kara para, terörün finansmanı ile ilgili kaygıları barındırmaz. Açık, şeffaf. Ne alındı, ne satıldı kayıtları tüm dünyaya açık." ifadelerini kullandı.

Türkiye'nin İran'dan aldığı petrol için ödemelerin bir kısmını Türk lirası ile yaptığını, tamamen bu sisteme geçilmesi için tarih belirlendiğini aktaran Zeybekci, görüşmelerde İran ile Tercihli Ticaret Anlaşması kapsamındaki ürün sayısının her iki ülke için 200'e çıkarılmasının da önerildiğini kaydetti. Zeybekci, İran ile karşılıklı dış ticaretin 2 yılda yüzde 50’ye yakın gerilediğine de dikkati çekti.

'3 İran bankası faaliyette bulunmak istiyor'

İran ile ihracat tavanının yükseltilmesine sıcak baktıklarını ifade eden Zeybekci, Türkiye'nin İran'a makine, yan sanayi, tekstil ve beyaz eşya ihracatı yaptığını ancak vergilerin çok yüksek olduğunu anlattı.

Zeybekci, 3 İran bankasının Türkiye'de faaliyette bulunmak istediğini belirterek, "Bank Pasargad, Saman Bank ve Parsian Bank, Türkiye'de faaliyette bulunma konusunda niyet ortaya koydu. Buna yönelik görüşmeler devam ediyor. Ancak bu 3 İranlı banka, hala BDDK nezdinde resmi nitelikte bir başvuruda bulunmadı. İranlı bankaların da bu kapsamdaki sermaye ve diğer benzer kriterleri yerine getirmeleri halinde ülkemiz bankacılık alanında faaliyet göstermelerinin önünde bir engel bulunmuyor." şeklinde konuştu.

Başka bir soru üzerine de Zeybekci, piyasaların kısa sürede durgunlaşacağını ifade etti. Türkiye'nin ekonomik darbelerden korunmak için zayıf noktalarını sağlamlaştırması gerektiğine dikkati çeken Zeybekci, afet senaryolarının iyi yapılması gerektiğini dile getirdi. Zeybekci, "Türkiye, uluslararası milletler camiasının saygın bir üyesi. 'Ekonomik anlamda saldıralım, köşeye sıkıştıralım, batıralım.' Bu afet senaryosudur, modern dünyada böyle bir şey olmaz." dedi.

'S&P'nin kararı bir düzeltme'

Ekonomi Bakanı Zeybekci, Standard and Poor's'un (S&P) Türkiye ekonomisinin görünümü negatiften durağana çevirdiğinin hatırlatılması üzerine, şunları kaydetti:

"Not düşürmeleri gerekçesi olmayan bir şeydi. Türkiye’nin yaşadığı stres testini gördüler. 20 barlık bir sistemin, 30 bar yerine 300 barla test edildiğini ve bir şey olmadığını gördükten, başka enstrümanlar ve ülkelerle kıyasladıktan sonra Türkiye'nin fazla göze battığını gördüler. Standard and Poor's'un bu kararını, düzeltme olarak görüyorum."

'Domatesin mevsimi geldi, iyileştirme olmadı'

Rusya'nın Türk ürünlerine uyguladığı ambargonun kaldırılmasına yönelik kararın uygulanmasına ilişkin soru üzerine Zeybekci, sebze ve üzüm hariç meyvelere yönelik kısıtlamaların kaldırılmasına yönelik anlaşmaya imzalandığını anımsattı. Zeybekci, "Domatesin mevsimi geldi. Önümüzdeki hafta. Buralarda iyileştirmeler olmadı. Gerek KEK Başkanı Novak'a, gerek Ekonomi Bakanına bunları defalarca, telefonda söyledim. Bu şekilde sürerse Rusya ile ilişkilerimizde 'kısıtlamalar kalktı, her şey çok güzel' diyemeyiz. O zaman ekonomik anlamda birbirimize karşı tedbir almalar başlar. Biz de gereğini yapmaya başlarız" değerlendirmesinde bulundu.

Zeybekci, Rusya ile kurulacak Ortak Yatırım Fonu'nun ayrıntılarının netleşip netleşmediğine yönelik soruyu yanıtlarken, "O net. İki taraf da 500'er milyon dolar koyacak. Üçüncü ülkeler, her yer olabilir, Orta Asya ülkeleri, Balkanlar olabilir." dedi.

'İhracat desteklerini 3 katına çıkarıyoruz'

Proje bazlı yatırım teşvik sistemi paketine yönelik sunumu geçen hafta Başbakan Binali Yıldırım'a sunabildiğini anlatan Zeybekci, şunları kaydetti:

"Toplam dizaynı 48-49 kişilik bir grup. Bu grup bundan sonra kurumsal halde çalışacak. Cumhurbaşkanı, Başbakanımızın başkanlığında asla değil. Onun çağrısı ile değil, kendi başına bir organizma gibi çalışarak Türkiye’nin genel konularıyla ilgili fikir üretmeye başlayacak bir kuruma dönüşecek ileride. Proje bazlı yatırım teşvik sistemini anlatmaya başlamamız lazım. Enerji, ham madde, ara malı, güvencemiz olan alanlarda güvenliğimizi sürdürülebilir şekilde garanti altına almak zorundayız. Buralarda ucu açık destekleri yetki olarak parlamentodan aldık."

İhracat desteklerini 2017'de bu yıla göre 3 kat artıracaklarını belirten Zeybekci, yüzde 5,5 büyümenin ve işsizliğinin yüzde 10'un altına düşürülmesinin ancak ihracat seferberliğiyle mümkün olabileceğini söyledi.

Varlık Fonu

Türkiye Varlık Fonu'nun çalışma sistemine ilişkin de bilgi veren Zeybekci, "Şimdiye kadar değerlendiremediğimiz ne değerimiz varsa fon bunları değerlendirecek. Kimse bir şey kaybetmiyor" diye konuştu. Zeybekci, Türkiye'nin dünyanın en büyük havalimanını cebinden bir kuruş harcamadan yaptığını ve Hazine'nin her yıl buradan 1 milyar avro gelir sağlayacağını anımsattı.

Eximbank'ın birçok ülkede yapılacak projelerde Türk müteahhitlerini bu şekilde hazine garantili olarak destekleyebileceğini vurgulayan Zeybekci, Kalkınma Bankasının da yeni projeleri hayata geçireceğini söyledi.

'Enflasyon sepetinden geri adım atmıyorum'

Ekonomi Bakanı Zeybekci, Türkiye İstatistik Kurumunun (TÜİK) enflasyon sepetine ilişkin eleştirilerinin anımsatılarak, buna yönelik değerlendirmelerin sorulması üzerine şunları kaydetti:

"Hala iddialıyım, oradan geri adım atmıyorum. TÜİK'in yaptığı çalışmayı başarısız buluyorum. Yöntem anketle belirlenir ama 3 bin dolar milli gelirde, sepette gıdanın oranı yüzde 27-28. Aynı aile 10 bin dolar milli gelire gelmiş hala yüzde 24. Ankette soru yöntemlerini gözden geçirmek lazım. Anket örnekleme bölgesini, sayısını bir daha gözden geçirmek lazım. Türkiye olarak oynak bir ürünü enflasyona etkisinden dolayı faizde yüzde 0,5, yüzde 1 yiyorum. Sırf hiçten dolayı. Sivri biberden dolayı insanın canı yanar mı? Ağzı yanar ama cebi yanmaz. Orada söylediğimin sonuna kadar arkasındayım."

TTA genişletilecek

Zeybekci'nin ziyaretinde, Türkiye'nin, uluslararası yaptırımların kaldırılmasından önce İran ile imzaladığı Tercihli Ticaret Anlaşması (TTA) kapsamında yer alan ürünlerin/sektörlerin sayısının artırılması kararı alındı.

Bu yılın 9 ayında TTA kapsamındaki ithalat yüzde 45, ihracat yüzde 34 arttı. İran'ın Türkiye’ye 125 üründe, Türkiye'nin ise İran’a 140 üründe gümrük vergisi indirimi bulunuyor. Bu kapsamdaki ürün sayısının her iki ülke için 200’e çıkarılması hedefleniyor. Makine ve ekipmanlarından tekstil ve konfeksiyona, ev tekstilinden mobilyalara kadar çok geniş kapsamda yer alan ürünlerin İran’a çok daha elverişli koşullarda ihraç edilmesi amaçlanıyor.

Öte yandan genişletilecek listede tarım ürünlerinden kivi, kavun-karpuz ve hurmanın yer alması öngörülüyor.