2014 Bütçesi kabul edildi

TBMM - Bütçe çalışmaları, Maliye Bakanı Mehmet Şimşek'in 22 Ekim'de 2014 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Tasarısı ile 2012 Yılı Merkezi Yönetim Kesinhesap Kanunu Tasarısı'nı komisyona sunmasıyla başladı.

Bakanlıkların ve kurumların bütçelerinin kabulünün ardından bugün son olarak Maliye Bakanlığı'nın bütçesi ele alındı. Bakanlığın bütçesinin de komisyondan geçmesinden sonra 2014 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Tasarısı'nın görüşmelerine geçildi.

Görüşmelerin ardından kabul edilen tasarıda, 2014 yılı için genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerine 428 milyar 396 milyon 493 bin lira, özel bütçeli idarelere 48 milyar 647 milyon 481 bin lira, düzenleyici ve denetleyici kurumlara 3 milyar 3 milyon 844 bin lira ödenek ayrıldı. 

Genel bütçe gelirleri 394 milyar 634 milyon 401 bin lira, özel bütçeli idarelerin gelirleri 7 milyar 222 milyon 934 bin lirası öz gelir, 41 milyar 928 milyon 551 bin lirası Hazine yardımı olmak üzere toplam 49 milyar 151 milyon 485 bin lira, düzenleyici ve denetleyici kurumların gelirleri 2 milyar 984 milyon 186 bin lirası öz gelir, 19 milyon 658 bin lirası Hazine yardımı olmak üzere toplam 3 milyar 3 milyon 844 bin lira olarak öngörülüyor.

2014 yılı için; GSYH büyüklüğü 1 trilyon 719 milyar lira, büyüme oranı yüzde 4, deflatör yüzde 6, yıl sonu TÜFE ise yüzde 5,3. olarak öngörüldü.

2014 yılı bütçesinde personel giderleri için 110 milyar TL, sosyal güvenlik kurumlarına devlet primi giderleri için 18,9 milyar TL, mal ve hizmet alım giderleri için 37,6 milyar TL,  faiz giderleri için 52 milyar TL, cari transferler için 163,6 milyar TL,  sermaye giderleri için 36,7 milyar TL, sermaye transferleri için 6,5 milyar TL, borç verme için 7,6 milyar TL, yedek ödenekler için 3,5 milyar TL ayrıldı.

2014 yılı merkezi yönetim bütçe vergi gelirlerinin alt kalemleri ise  şu şekilde öngörüldü:

Gelir Vergisi 70,8 milyar TL, Kurumlar Vergisi 31,1 milyar TL, ÖTV 89,4 milyar TL, Dahilde Alınan KDV 39,6 milyar TL, İthalatta Alınan KDV 64,8 milyar TL.

Tasarısı ile 2014 yılında merkezi yönetim kapsamındaki idarelere, kontenjan ve istisna kapsamında yaklaşık 74 bin personel girebilecek.

Komisyonda, 2012 Yılı Merkezi Yönetim Kesinhesap Kanunu Tasarısı da kabul edildi.

Bütçe tasarısının görüşmeleri, Aralık ayında TBMM Genel Kurulu'nda devam edecek. Genel Kurul'da aralıksız sürecek görüşmeler sonrası, tasarı yasalaşacak. 

[PAGE]

Kamu-özel sektör işbirliği ile yapılan projelerin büyüklüğüne ilişkin bir soru üzerine Şimşek, bu yılın ekim ayı itibarıyla 173 projenin yürütüldüğünü projelerin toplam değerinin 88,9 milyar dolar olduğunu bildirdi. 

Bu projelerin 150'sinin işletmeye alındığını ve bunların toplam tutarının 33,6 milyar dolar seviyelerinde bulunduğunu dile getiren Şimşek, yapım aşamasındaki 23 projenin toplam proje tutarının 53,5 milyar dolar olduğunu ifade etti. 

Projelerin sektör ve tutar bazında dağılımı hakkında da bilgi veren Şimşek, 29 karayolu projesinin proje tutarının yaklaşık 10 milyar 647 milyon dolar, 17 havaalanı projesinin proje değerinin 51 milyar 681 milyon dolar, 21 liman projesinin proje tutarının 1 milyar 977 milyon dolar, yat limanı ve turizm projelerinin tutarının 271 milyon dolar, 13 gümrük tesisi projesinin tutarının 360 milyon dolar, 2 kentsel altyapı projesinin 1 milyar 307 milyon dolar, 3 sağlık tesisinin proje tutarının 3 milyar 816 milyon dolar, 73 enerji tesisi projesinin proje tutarının 19 milyar 767 milyon dolar olduğunu bildirdi. 

"Kamunun hantal olması uzun vadeli gelecek açısından olumsuz"

Hizmet binası kiralanmasına ilişkin harcamalarla ilgili bir soru üzerine Şimşek, geçen yıl bunun için 232 milyon lira harcandığını, bu yıl için 276 milyon lira ödenek ayrıldığını, 2014 yılı için ise ayrılan ödeneğin 330 milyon lira olarak belirlendiğini kaydetti. 

Yıllar içinde ayrılan ödeneğin neden arttığını da anlatan Şimşek, "2011 yılında birçok yeni idare ve bakanlık kuruldu. 2014 yılında genel anlamda ne yaptık? 'Mal-hizmet alım giderlerini reel olarak yüzde 4 düşürelim' dedik. Niye bunu yaptık? Sırf bir denetim getirebilmek için. 'Yani artık nasılsa bütçemde var ben harcarım' yaklaşımı değil... Eğer bütçe içerisine sığmıyorsa bize gelecek ve biz ince eleyip sık dokuyacağız" diye konuştu. 

Maliye Bakanı olarak kamunun küçülmesinden yana olduğunu belirten Şimşek, "O zaman vatandaşa daha büyük bir alan bırakıyorsunuz. Hatta özel sektörün rekabet gücünü artırıyorsunuz. Kamu ne kadar hantal olursa uzun vadeli gelecek açısından olumsuzdur" değerlendirmesinde bulundu. 

CHP Milletvekili Ayaydın'ın maaşına e-haciz gelmesi

CHP İstanbul Milletvekili Aydın Ayaydın'ın 1999 yılında sattığı bir evden 6 lira verginin az tahsil edilmesi nedeniyle vergi dairesinin e-hacizle bütün maaşını dondurduğunu ve zaman aşımına konu olmuş bu uygulamanın hukuka aykırı olduğunu belirtmesi üzerine Şimşek, şöyle devam etti:

"Maliye ile ilgili böyle bir algı bile vahim bireydir. Yıllar sonra çıkacaksınız kendi eksikliğinin faturasını vatandaşa... Fakat araştırdık, 1999 yılında tapuda yapılan işlem 'Ağan Ayaydın' olarak Yeditepe Vergi Dairesi'ne bildirilmiştir. 2004 yılında, zaman aşımına uğramadan, tapu harcı tarhiyatı yapılmış."  

Bildirimlerde ismin "Ağan Ayaydın" olmasından ve belirtilen adreste bulunamadığından ilgiliye ulaşılamadığını dile getiren Şimşek, zaman zaman İstanbul'un bazı yerlerinde bu tip problemlerin sık sık yaşandığını ifade etti. Şimşek, "İnşallah bundan sonra bu hatalar olmaz" dedi. 

"Vergiden kaçmak için çalışanlar asgari ücretli gösteriyor"

İş alemine tanınan vergi istisnalarına ilişkin de konuşan Şimşek, bu kapsamda 2014 yılında alınmasından vazgeçilmesi öngörülen vergi tutarının 4,3 milyar lira olarak belirlendiğini bildirdi. 

İş alemi ile çalışanlara farklı bakılmaması gerektiğine dikkati çeken Şimşek, geçen yıl asgari geçim indirimi için alınmasından vazgeçilen vergi tutarının 10,9 milyar lira, asgari ücretliden alınan vergi tutarının ise 2,4 milyar lira olduğunu belirtti. Şimşek, özel sektör vergiden kaçmak için çalışanların yüzde 47'sini asgari ücretli gösterdiğini dile getirdi.

Kamu kurumlarındaki kimi personelin görevde "haksız" yükseldiklerine ilişkin eleştirileri de yanıtlayan Şimşek, Vergi Denetim Kurulu'nu kurarak ilk defa bir kamu kuruluşunda performans sistemi getirdiklerini ve yükselmeleri kişinin yaptığı işle ilişkilendirdiklerini söyledi. 

Mükellefin haklarını korumak adına önemli düzenlemeler yaptıklarını ifade eden Şimşek, Maliye'nin siyasi yaklaşımlarla denetim yaptığı algısının ülkenin faydasına olmadığını kaydetti. Şimşek, söz konusu algının oluşmasına neden olan yaklaşımları doğru bulmadığını altını çizdi. 

Dolaylı vergilerin oranı

Dolaylı vergilerin payı ile ilgili eleştiriler üzerine Şimşek, 2002 yılında sosyal güvenlik primleri ve mahalli idare vergi gelirleri dahil bütün vergiler içinde dolaysız vergilerin payının yüzde 52,7, dolaylı vergilerin payının da yüzde 47,3 olduğunu hatırlattı. 2013 tahmininin dolaysız vergilerin payı için yüzde 53,9, dolaylı vergi için 46,1 olduğunu anlatan Şimşek, "Bütün dolaylı vergilerden elde ettiğimiz gelirin milli gelire oranı yüzde 12,1 civarında. OECD ortalamasının yaklaşık 1 puan üzerinde ama AB ortalamasının altında" değerlendirmesinde bulundu. 

Anglosakson ülkelerinde vergiyi kaçırmamanın ispat yükümlülüğünün idarede değil, mükellefte olduğunu dile getiren Şimşek, idarenin her türlü çapraz denetimi yapabileceğini, çağrılan mükellefin ise mükellef vergi kaçırmadığını kanıtlamakla yükümlü olduğunu ifade etti. Şimşek, Türkiye'de ise Maliye Bakanlığı'nın, mükellefin vergi kaçırdığını ispatlamakla yükümlü olduğunu belirtti. 

Kayıt dışılıkla mücadele

Kayıt dışılıkla mücadele konusunda da konuşan Şimşek, Dünya Bankası desteği ile 38 ülkede yapılan bir araştırmaya göre, 2003 yılında toplam kayıt dışılığın milli gelire oranın yüzde 32,2 iken, bu oranın, 2013 yılında yüzde 26,5'e indiğini söyledi. Söz konusu oranın benzer dönemlerde gelişmekte olan ülkelerin büyük bir kısmında ya paralel seyrettiğini ya da yükseldiğini dile getiren Şimşek, "Genelde AB ülkeleri olmak üzere oranı azaltanlar var. Biz, AB ülkeleri arasında kayıt dışılığın milli gelire oranını en hızlı azaltan ülkeyiz" dedi. 

"Daha çok mükellef denetleniyor"

İncelenen mükellef sayısına ilişkin de bilgi veren Şimşek, 2011 yılında söz konusu sayının 16 bin 267, tarhı öngörülen vergi miktarının 3,9 milyar lira, kesilmesi öngörülen cezanın 6,5 milyar lira olduğunu kaydetti. 

Bu yılın kasım başı itibarıyla incelenen mükellef sayısının 52 bin 403'e çıktığını belirten Şimşek, tarhı öngörülen vergi miktarının 6,4 milyar lira, kesilmesi öngörülen ceza tutarının 13,7 milyar lira olduğunu söyledi. Şimşek, "Yani burada bir zulüm falan yok. Denetim artmış, daha çok mükellef denetlenmiş, daha çok tarhiyat yapılmış" diye konuştu. 

Mali Suçları Araştırma Kurulu (MASAK) Başkanlığı’nın gezi olayları nedeniyle denetim yaptığına ilişkin haberlere de değinen Şimşek, böyle bir raporun hazırlanmadığını vurguladı. 

Yedek ödeneklerle ilgili eleştirilere de yanıt veren Şimşek, "2012 yılında  yatırımlar için 8 milyar liranın üzerinde para verdik. Sonuçta bir yaklaşım var. Bütçe gelirleri öngördüğümüzden daha iyi gelişirse biz bunları, bu çerçevede değerlendirelim. Bu, Bütçe Kanunu'nun bana verdiği yetkiler çerçevesinde yapılıyor" dedi. 

Bakan Şimşek'in soruları yanıtlamasının ardından Komisyonda, Maliye Bakanlığı ile ilgili ve bağlı kuruluşların 2014 yılı bütçeleri kabul edildi. 

Bu arada, AK Parti'nin kabul edilen önergesiyle Ergene Havzası Koruma Eylem Planı çerçevesinde altyapı projelerinin desteklenmesi için yatırımları hızlandırma ödeneği ile yedek ödenek olarak, Bakanlığın bütçesine 50'şer milyon lira eklendi. 

Şimşek, bütçenin kabul edilmesinin ardından, "Bütçeye son şeklini vermiş bulunuyoruz. Çok teşekkür ediyorum. Çok seviyeli, yapıcı yorum, değerlendirme, eleştiriyi gördüm ve bu samimiyeti hissettik. Biz de samimi bir şekilde sorularınıza cevap verdik. Bütün bu emekler, çabalar için herkese tekrar teşekkür ediyorum. Bu bütçeyle ülkenin dört bir tarafına hizmet gidecek , yatırımlar yapılacak" diye konuştu.

[PAGE]

Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Bakanlığının 2014 yılı bütçesine ilişkin Plan ve Bütçe Komisyonu'nda yaptığı sunumun ardından milletvekillerinin sorularını yanıtladı. 

Sayıştay raporlarına ilişkin bir soru üzerine Şimşek, Sayıştay'ın usul ve esaslarda kamu idarelerinden istemiş olduğu tablo, cetvel ve bilgileri tek tek sıraladı. 

"Rapor, bilgi belge verilmedi" iddialarına daha önce de cevap verdiğini hatırlatan Şimşek, Sayıştay'a verilen tabloları, tutanakları ve bilgileri tek tek saydı. Şimşek, "Aslında biz mizanı da verdik ama sorun şu; idareler bazında anlamlı olmayan ve ondan dolayı da 'rapor hazırlanamadı' denen husus bu. Yani burada esas itibarıyla verilmeyen bir şey yok. 25 milyon muhasebe kaydı verilmiş. Bugün burada sıraladığım 17 ayrı rapor verilmiş. Dolayısıyla denetim için ne gerekiyorsa verilmiş" diye konuştu. 

Sayıştay'ın ise Genel Uygunluk Bildirimini, Dış Denetim Genel Değerlendirme Raporunu, Mali İstatistikleri Genel Değerlendirme Raporu’nu verdiğini ve buralarda bir sorunun olmadığını anlatan Şimşek, şunları kaydetti: 

"Sorun nerede? Kurum idare raporlarında. Peki bu nereden kaynaklanıyor. Burada da ikiye ayırmak lazım. Özel bütçeli kurumlarda hiç sorun yok. Özel bütçeli kurumlar bu tabloları anlamlı bir şekilde üretebiliyor. Anlamlı üretemeyen, genel yönetim kapsamındakiler. Gelinen nokta şu; bizim çözüm üzerine odaklanmamız lazım. Sayıştay aslında gereken denetimi yapmıştır, tüm raporları üretmiştir. Sadece kamunun belirli bir kısmına ilişkin anlamlı bulmadığını ifade etmiştir. Durum bu. Ben anlıyorum tabi. Siyaseten bu konu tartışılabilir. Muhalefetteki arkadaşlarımızın samimi bir şekilde Sayıştay denetiminin daha sağlıklı yapılabilmesi yönündeki görüş, eleştiri ve tespitlerine ben canı gönülden katılıyorum ama şu bir gerçek. Tüm bu verilen ve hazırlanan raporları, belgeleri, 25 milyon muhasebe kaydını bir kenara bırakıp, Sayıştay hiç denetim yapmamış, rapor üretmemiş gibi yapılan değerlendirmeleri ben eleştirinin ötesinde görüyorum." 

"Bu kadar şeffaflık istiyorsanız ben dünden razıyım"

Sayıştay Başkanı Recai Akyel'in de bu hususları dile getirdiğini hatırlatan Şimşek, şöyle devam etti:

"Denetimlerin gerçekten en detayına kadar yapılması için üzerimize ne düşüyorsa yapacağız. Biz Sayıştay’ımıza yardımcı olacağız. Vergi mahremiyeti konusunu ve uzlaşma müessesesini isterseniz kaldıralım. Ben bu konuda çok açığım ama bunların yararları zararları tüm bunlar tartışılmalı. Bu iki konuda da herkes hemfikirse ben karşı durmam. Hatta çok geniş anlamda, Kuzey Avrupa ülkelerinde olduğu gibi, okula giden öğrencilerin, babalarının ne kadar vergi verdiğini dahi internette yayınlanıp görülmesine ben tarafım. Bu kadar şeffaflık istiyorsanız ben dünden razıyım. Dolayısıyla vergi mahremiyeti konusu, bizim kullandığımız, arkasına sığındığımız bir husus değil ama vergi mahremiyeti var. Kanunla konulmuştur." 

Kendilerinin denetimde herkesin hakkını korumakla yükümlü olduklarını anlatan Şimşek, bu konuda çok hassas olduklarını ifade etti. 

"Herkesi devlete mi alacağız, böyle bir anlayış olabilir mi?"

Personel giderlerine ilişkin bir soruyu da yanıtlayan Şimşek, 2002 yılında personel giderlerinin, toplam bütçe giderleri içindeki payının yüzde 18,4 olduğunu, bunun da TL karşılığının yaklaşık 22 milyar lira olduğu hatırlattı.

Bu oran ve rakamın ise 2014 yılında yüzde 29,7'ye ve TL karşılığının yaklaşık 130 milyar liraya çıkacağını belirten Şimşek, "Yani yüzde 30'a ramak kalmış. Türkiye'de yatırımlara kaba rakamla 40 milyar lira ayırıyoruz ama sadece personel gideri 130 milyar lira. Neredeyse bir okadar da emekli maaşı var. Şimdi hal böyleyken, sadece merkezi bütçeden sosyal güvenliğe aktardığımız açık finansmanı da dahil neredeyse 170-180 milyar lira personele gidiyor ama yatırımlara 40 küsur milyar lira gidiyor" diye konuştu. 

Bakan Şimşek, 2010 yılında 165 bin, 2011'de 143 bin, 2012'de 163 bin, bu yıl ise şimdiye kadar 130 bin personelin alındığını anlattı ve  "Bu sürdürülemez. Kore'de şu anda okuyabilecek nüfusun yüzde 100'ünü üniversite eğitimine ulaştırmaya çalışıyorlar. Keşke bizde de yüzde 100'e çıksa. Peki yüzde 100'ü üniversite okudu diye herkesi devlete mi alacağız, böyle bir anlayış olabilir mi? Bir okuldan mezun oldu, kamuda istihdam edilecek diye bir şey mümkün mü? Kamu bunu kaldırabilir mi? O zaman kamunun tüm bütçesini personel harcamalarına idame etmemiz lazım ama o da yetmez" ifadelerini kullandı. 

Öğretmen sayılarına ilişkin de bilgi veren Şimşek, kamuya 2003 yılında 22 bin 814, 2004'te 19 bin, 2005'te ise 20 bin öğretmen alındığını anımsattı. 

Rakamların bu yıllarda 20 binler seviyelerinde olduğuna işaret eden Şimşek, son yıllarda ise 2009'da 42 bin, 2010'da 41 bin, 2011'de 41 bin, 2012'de 56 bin ve 2013'te 41 bin civarında öğretmenin kamuya alındığını söyledi. 

Tarıma alımı beklenen 6 bin kişi

Tarım sektörüne ilişkin kamu alımlarına da değinen Şimşek, 2006-2012 döneminde, ilgili kapsamda Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığına 12 bin 546 personelin alındığını bildirdi. Şu anda Devlet Personel Başkanlığı'nda bekleyen 6 bin kişilik talebin olduğunu ancak kendilerine henüz görüşün iletilmediğini ifade eden Şimşek, iletildiği zaman ise bütçe imkanları çerçevesinde bunun değerlendirileceğini kaydetti. 

"Dershanelerden 2012'de 310,6 milyon lira vergi geliri elde edildi"

Dershanelerden tahsil edilen verginin sorulması üzerine de Şimşek, "2012 yılı için konuşuyorum. Dershanelerde 16,5 milyon lira Kurumlar Vergisi ödenmiş. KDV 176 milyon lira ödenmiş. Dershane çalışanlarının ücretlerinden kesilen Gelir Vergisi ise yaklaşık olarak 118 milyon lira. Toplamda dershanelerden Kurumlar Vergisi, KDV ve bütün ücretlerden yapılan Gelir Vergisi kesintileri vesaire 310 milyon 635 bin 785 lira" diye konuştu. 

Sosyal yardımlar

Sosyal yardımların nereye gittiğine ilişkin bir soruyu da yanıtlayan Şimşek, bunları şöyle sıraladı:

"- Orta öğretim öğrencilerine ücretsiz ders kitabı desteği 182 milyon lira,

- Öğrencilere sağlanan burs ve harç desteği 2 milyar 418 milyon lira,

- Parasız yatılı öğrencilere barınma ve iaşe desteği 801 milyon lira,

- Öğrenim harç kredisi 2 milyar 630 milyon lira,

- Özürlülere eğitim desteği 1 milyar 512 milyon lira,

- Taşımalı eğitime tabi olan herkese 1 milyar 480 milyon lira,

- FATİH Projesine 1,5 milyar lira,

- Okul Sütü Projesine 196 milyon lira,

- Özürlü evde bakım desteğine 4 milyar 170 milyon lira,

- Sosyal ve ekonomik destek 351 milyon lira,

- Sosyal hizmet kuruluşlarında kalanlara verilen harçlıklar ile çocuk desteğinin 58 milyon lira,

- Şiddet mağduru kadınlara yapılan geçici maddi yardım 11 milyon lira,

- Koruyucu ailelere yapılan ödemeler 43 milyon lira,

- Ödeme gücü olmayanların prim gideri 6 milyar 286 milyon lira,

- 65 yaş üstü muhtaç aylıkları ve özürlü yakınlarına bağlanan maaş 3 milyar 827 milyon lira,

- Kömür yardımı 654 milyon lira,

- Sosyal yardımlaşma ve dayanışma vakfına aktarılan kaynak, gelirlerden ayrılan pay 3 milyar 737 milyon lira, Hazine yardımı 555 milyon lira." 

Şimşek, bunların hiçbir ayrım gözetilmeksizin herkese verildiğini ifade etti. 

Tarım ve hayvancılığa verilen destekler

Tarım ve hayvancılığa verilen desteklere ilişkin de bilgi veren Şimşek, tarımsal destekleme ödemelerinin 9 milyar 670 milyon lira, tarımsal kredi faiz desteğinin 1 milyar 477 milyon lira, tarım ürünlerinin alımına ilişkin sübvansiyonun 734 milyon lira, tarımsal ürünler ihracat desteğinin 570 milyon lira, tarımsal amaçlı kooperatiflere kredi desteğinin 191 milyon lira, tarımsal KİT'lere sermaye desteğinin 295 milyon lira, tabi afetlerden zarar gören çiftçilere yardımın 13 milyon lira, aciz vesikası, Ziraat Bankası ve Kredi Kooperatifleri adına ödenen 85 milyon lira, GAP Eylem Planı kırsal kalkınma ve hayvancılık işletme desteğinin 129 milyon lira olduğunu söyledi. Şimşek, "Yani 13 milyar 163 milyon lira nereye gidiyor diye sorduğunuz zaman, kalemler bunlar" dedi.