Enflasyonda 'sınırlı' düşüş

Naki BAKIR

ANKARA - Ağustosta aylık enflasyon beklentilerle uyumlu olarak düşüş gösterdi. Geçen ay tüketici fiyatları (TÜFE) düşüş gösterdi, üretici fiyatları (ÜFE) bazında enflasyon da “sıfır”a yakın gerçekleşti. Mevsimsel olarak giyim ve ayakkabı ile gıda fiyatlarında kaydedilen gerilemeler, enflasyondaki düşüşte etkili oldu. Analistler ise enflasyondaki düşüşü yükselen dolar kuru ve petrol fiyatlarının sınırladığını vurguladılar.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), ağustos ayı enflasyon gerçekleşmelerini açıkladı. Buna göre ağustos ayında TÜFE bazında aylık enflasyon yüzde 0.10 geriledi. TÜFE’de sekiz aylık kümülatif enflasyon yüzde 4.21 oldu. TÜFE’de temmuz sonunda yüzde 9’a yaklaşan yıllık enflasyon, ağustos sonu itibariyle yüzde 8.17’ye geriledi. TÜFE bazında on iki aylık ortalamalara göre yıllık enflasyon da yüzde 7.42 olarak gerçekleşti.

Ağustos ayında ÜFE bazında aylık enflasyon da yüzde 0.04’le sıfıra yakın bir düzeyde gerçekleşti. ÜFE’de ilk sekiz aylık dönemdeki enflasyon yüzde 3.52, ağustos sonu itibariyle yıllık enflasyon yüzde 6.38, on iki aylık ortalamalara göre yıllık enflasyon da yüzde 3.39 düzeyinde oluştu.

Giyim ve ayakkabıda düşüş devam etti

TÜFE kapsamındaki ana harcama grupları içinde aylık en yüksek artış yüzde 1.24’le çeşitli mal ve hizmetler grubunda yaşandı. Aylık en fazla düşüş gösteren grup ise yüzde 3.62 ile giyim ve ayakkabı oldu. TÜFE’de son bir yılda ise en yüksek artış yüzde 16.01 ile alkollü içecekler ve tütün grubunda gerçekleşti. Gıda ve alkolsüz içecekler yüzde 10.25, lokanta ve oteller yüzde 9.13, ulaştırma yüzde 8.80, konut yüzde 7.50 yıllık artışın yüksek olduğu diğer ana harcama gruplarını oluşturdu.

İstatistiki Bölge Birim Sınıflaması (İBBS) Düzey 2’de bulunan 26 bölge içinde, aylık bazda en yüksek fiyat artışı yüzde 5.34’le ile Kırıkkale, Aksaray, Niğde, Nevşehir, Kırşehir (TR71) bölgesinde gerçekleşti. İlk sekiz ay itibariyle en yüksek enflasyon yüzde 10.13’le Gaziantep, Adıyaman, Kilis (TRC1) bölgesinde gerçekleşirken, on iki aylık ortalamalara göre ise Tekirdağ, Edirne, Kırklareli’nin yüzde 8.23’le enflasyonu en yüksek bölge olduğu belirlendi.

ÜFE kapsamında fiyatlar aylık bazda tarımda yüzde 4.35’le hızlı bir düşüş gösterirken, sanayide yüzde 0.94’lük artış kaydedildi. Tarım sektörü endeksinde, yılın ilk sekiz ayında yüzde 2.49, son bir yılda yüzde 0.48 artış ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 0.98 düşüş gerçekleşti. Sanayi sektörü endeksinde ise ilk sekiz ayda yüzde 3.72, son bir yılda yüzde 7.59 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 4.29 artış yaşandı.

Sanayinin üç sektörünün bir önceki aya göre değişimleri; madencilik ve taş ocakçılığı sektöründe yüzde 2.03 ve imalat sanayi sektöründe yüzde 1.27 artış, elektrik, gaz ve su sektöründe ise yüzde 2.82 düşüş olarak gerçekleşti.

Önceki aya göre endekslerin en fazla artış gösterdiği alt sektörler; yüzde 6.15’le ham petrol ve doğalgaz çıkarımı, yüzde 3.52 ile taş ocakçılığı ve diğer madencilik, yüzde 2.93’le giyim eşyası imalatı oldu. Buna karşılık kağıt yüzde 4.6, deri yüzde 0.26, diğer ulaşım araçlarının imalatı yüzde 0.08’le endekslerin aylık bazda en fazla gerilediği alt sektörler olarak belirlendi.

Zam şampiyonu yumurta

TÜFE kapsamındaki mal ve hizmetler içinde ağustos ayının zam şampiyonu, yüzde 17.47 ile yumurta oldu. Aylık fiyat artışında bunu yüzde 6.51’le mücevher (altın), yüzde  5.26 ile kaşar peyniri izledi. Geçen ay en hızlı fiyat düşüşü ise yüzde 27.14’le domateste yaşandı. Kavun yüzde 15.09, çarliston biber yüzde 11.77 ile en fazla ucuzlayan ürünler arasında yer aldı.

TL'nin değer kaybı ve petroldeki yükseliş baskı yaratıyor

Burgan Yatırım Başekonomisti Haluk Bürümcekçi, "Çekirdek enflasyonda yükseliş eğilimi, baz etkisi ve TL'de ikinci dalga değer kaybı nedeniyle bir süre daha devam edebilir. Bu bağlamda, TL'de nisan sonundan beri gözlenen kümülatif değer kaybını yüzde 15'e kadar ulaştıran (son günlerde yüzde 13'e geriledi) yeni değer kaybı baskısının kalıcılığına bağlı olarak, yılsonu TÜFE tahminimizi yüzde 8'e doğru yaklaştırmamız gerekebilir" değerlendirmesini yaptı.

HSBC Portföy Yönetimi Stratejisti Ali Çakıroğlu ise ilk bakışta beklentilerinin altında kalan TÜFE'nin alt kırılımlarının ise enflasyona ilişkin risklerin yukarı yönlü olduğuna işaret ettiğini söyledi. Buna ek olarak çekirdek enflasyon göstergelerinde devam eden yükselişlerin, Merkez Bankası'nın yüzde 6.2'lik enflasyon tahminine ulaşılabilirliği konusunda soru işaretlerini artırdıklarını kaydeden Çakıroğlu, Türk Lirası'ndaki son değer kayıpları ve petrol fiyatlarındaki son yükselişlerin gelecek dönemde enflasyon üzerinde baskı yaratmaya devam edebileceğini ve buna bağlı olarak TÜFE enflasyonunun yıl sonunda yüzde 7 seviyelerini dahi aşabileceğini düşündüklerini ifade etti.

Ata Yatırım Başekonomisti Elif Girgin de, "TL’deki değer kaybının hızlanarak devam etmesi açıktır ki enflasyon dinamiklerine ilk tahminimizin üzerinde bir baskı yaratacaktır. Yıl sonu enflasyon beklentimizi yüzde 7.5’ten yüzde 8.5’e revize ettik" dedi.