2018, dünyanın sinirlerini test etmeye aday bir yıl!

Evrim KÜÇÜK

Dünya ekonomisi bu yıl siyasetin gölgesinde kaldı. ABD Başkanı Donald Trump'ın politikaları, Avrupa'da aşırı sağın yükselişi, Kuzey Kore'nin yarattığı gerginlik piyasalar yön verdi. Diğer yandan ekonomide iyimserlik rüzgarları esmeye başladı. Üretim ve ticaret ivme kazandı, şirketlerin bilançoları canlanma umutlarını besledi. 2018'de de büyük ekonomilerin hemen hepsinin görünümünde iyileşmenin sürmesi ve gelişen ülkelerin 2014'ten bu yana en iyi yılını geçirmesi bekleniyor. Diğer yandan ise 2018'in sinirleri test etmeye aday bir yıl olduğu belirtiliyor. Brexit, İtalya ve ABD'de seçimler, nükleer kavgalar dünyanın izleyeceği gelişmeler. Ekonomi tarafında ise Çin'in yarattığı belirsizlik ve ABD'nin faiz artışlarının canlanma üzerindeki baskısı izlenecek. Her ne kadar 2017'de ekonomi sağlığına kavuşuyor gibi dursa da, 2018'de bir sonraki resesyonun temellerinin atılabileceği uyarısı yapılıyor.

Dünya önümüzdeki yıl yüzde 3.3 büyüyecek

2018'e sayılı günler kala, yatırımcı nasıl bir yılın kendisini beklediği sorusuna yanıt aramaya başladı. The Economist tarafından yayınlanan The World in 2018' (2018'de Dünya) gelecek yılın yine siyaset ve ekonominin iç içe gittiği, sinirleri hoplatan bir yıl olacağını öngörüyor. The Economic Intelligence Unit (EIU) tahminlerine göre küresel ekonomi önümüzdeki yıl yüzde 3.3 büyüyecek. Zengin ülkelerde büyüme yüzde 2.0 olarak gerçekleşecek, gelişmekte olan ülkelerde ise büyüme beklentisi yüzde 4.4. ABD'de büyüme yüzde 2.2 olacak. Çin'de GSYH artışı yüzde 5.8'de kalacak. Bölgesel olarak bakıldığında Japonya, Avustralya ve Yeni Zelanda hariç Asya yüzde 5.1 ile en fazla büyüyecek yer. Sahra Altı Afrika için yüzde 3.0, Ortadoğu ve Kuzey Afrika için yüzde 3.3, Batı Avrupa için yüzde 1.9, Doğu Avrupa için yüzde 2.5 büyüme öngörülüyor. Kuzey Amerika için beklenti yüzde 2.2 iken, Latin Amerika'da büyüme tahmini yüzde 2.0.

Türkiye ekonomisi yüzde 4.1 büyür

Yılın üçüncü çeyreğinde yüzde 11,1 büyüyerek son 6 yılın rekorunu kıran Türkiye'nin Orta Vadeli Program'a göre gelecek yıl yüzde 5.5 büyümesi öngörülürken, The Economist daha kötümser bir tahminde bulunuyor. Dergiye göre Türkiye ekonomisi 2018'de yüzde 4.1 büyüyecek. OVP'nin gerisinde kalmakla birlikte bu oran, IMF ve Dünya Bankası'nın yüzde 3.5'lik tahmininin üzerinde. Siyasi endişelerin yatırımlar üzerinde baskı oluşturabileceği uyarısı yapan The Economist, yine de ekonominin hızlı bir büyüme sergileyeceği tahmininde bulunuyor. Hazırladığı grafikte Türkiye'de büyümenin OECD ülkelerinin çok üzerinde olduğunu belirten derginin 2018 yılı için büyüme öngörüsü yüzde 4.1. Nüfusun 81.9 milyona ulaşacağını öngördüğü Türkiye'de kişi başına gelirin 10 bin 745 dolar ve satın alma gücü paritesine göre ise 26 bin 720 dolar olacağı tahmini yapılıyor. The Economist'in enflasyonun yüzde 8'e gerileyeceğini, bütçenin yüzde 2.3 açık vereceğini öngörüyor.

Gelişen ekonomiler 2014'ten bu yana en iyi yılını geçirecek

Küresel tabloyla ilgili olarak The Economist temkinli bir iyimserlik içinde. Küresel üretim bu yıl 2010'dan bu yana en yüksek hızla arttı. Dünya ekonomisinin 2017'de yıl yüzde 3.6 büyümesi bekleniyor. Gelecek yıl ise büyümenin biraz hız keseceği; yüzde 3.3'e ineceği tahmin ediliyor. Dergiye göre iyi haber hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ekonomilerin birlikte büyüyecek olması. EIU'e göre ABD ve Euro Bölgesi yüzde 2 civarında büyüyecek, Endonezya ve Malazya gibi Asya ülkeler yüzde 5'i yakalayacak, Hindistan yüzde 8'e yaklaşacak. Borç yükü altındaki Çin biraz yavaşlayacak ancak büyük tüketici kitlesi ekonomik büyümenin yüzde 6'ya ulaşmasına yardımcı olacak. Büyük ekonomilerin hemen hepsinin görünümünün iyileştiği 2018'de gelişmekte olan ülkeler de 2014'ten bu yana en iyi yılını geçirecek. Siyasi skandallarla boğuşan Brezilya ve yaptırımların vurduğu Rusya yüzde 2 büyümeyi başaracak. Nijerya ve Güney Afrika da resesyondan çıkmayı başardı. Yinde Sahra altı Afrika'da büyüme, 2005-2015 ortalaması yüzde 5'in altında kalarak yüzde 3 büyüyebilecek.

Çin, yeni yılın en önemli belirsizlik kaynaklarından

2018'in belirsizlik kaynağı Çin olacak. Başkan Şi Cinping'in ekonomi balonunu patlatmak üzere olduğu ifade ediliyor. Hükümet sanayide kapasite kullanımını ve gayrimenkulde konut stokunu azaltmaya başladı. Bir sonraki adamda faiz oranlarını yükselmesi bekleniyor. 2020'de sona erecek şu anki 5 yıllık planda ortalama ekonomik büyüme hızı yüzde 6.5 olarak hesaplanıyor. Ancak borçlanmanın azalmasıyla birlikte 2018'de büyüme bu hedefin altında kalacak. Fakat hükümetin bankaları kontrol altında tutması ve tehlike anında yapabileceği harcamanın büyüklüğü 2018'de balonun patlama olasılığını azaltıyor.

Resesyonlar 8-10 yılda bir geliyor

Dünyada senkronize bir büyüme yaşanmasına rağmen The Economist, resesyon tehdidine dikkat çekiyor. Buna neden olarak da geçmişteki verileri gösteriyor. ‘Dünya ekonomisi her 8-10 yılda bir resesyona sürükleniyor ve son ekonomik durgunluk 2009'da sona ermişti' hatırlatmasında bulanan dergi şu tespite yer veriyor:

“Resesyonlar genellikle her 8-10 yılda bir ortaya çıkıyor ve sonuncusu 2009'da sona ermişti. Resesyonlar çoklukla merkez bankaları faizleri çok hızlı ve fazlaca artırdığında başlıyor. ABD Merkez Bankası'nın 2017'de üç kez faiz artırdıktan sonra 2018'de faizleri 3 kez yükselteceği tahmin ediliyor. Fed, bilanço daraltmaya da başlayacak. Yüksek faiz oranları kredi piyasalarının sıkılaşmasına ve borsalarda düzeltme hareketlerine neden olabilir. Bazıları 2018'in gerçek canlanmanın başlangıcı olduğunu düşünebilir. Ama aslında canlanma sona yaklaşıyor da olabilir.”

Egzotik ülkeler büyüme şampiyonu olacak!

2018 yılında küresel ekonominin büyüme şampiyonları sürpriz isimler. Egzotik seyahat rotaları arasında gösterilen Doğu Himalayalar'daki Bhutan ve Karayipler'de ‘Britanya Denizaşırı Toprakları' ülkelerinden biri olan Anguilla bu yıl listenin ilk sıralarında. Yeni hidroelektrik santralleri Hindistan için enerji üretecek olan Bhutan'ın yüzde 9.2 ve Anguilla'nın yüzde 8.2 büyümesi bekleniyor. Büyük ekonomilerin listeye sokabildiği tek ülke Hindistan yüzde 7.8 ile 3'üncü sırada. Hindistan ekonomisi güçlü tüketici harcamaları ve kamu yatırımlarından destek buluyor. Bu ülkeyi, yüzde 7.2 ile Kamboçya, yüzde 6.9 ile Bangladeş ve Gine, yüzde 6.7 ile Gana ve Myanmar, yüzde 6.6 ile Fil Dişi Sahilleri ve Cibuti izliyor. Bangladeş kamu yatırımlarının, Fil Dişi de iş dünyası ile dost reform programının meyvelerini yiyecek.