Cari açığın finansman kalitesi notla düzelecek

Naki BAKIR

ANKARA - Fitch'in ardından Moody's'in de Türkiye'nin notunu yükselterek "yatırım yapılabilir" düzeyine çıkarmasının, son dönemde iyice bozulan "sıcak para-doğrudan yatırım" dengesi ve cari açığın finansman kalitesinin düzelmesi yönünde önemli katkı sağlaması bekleniyor.

Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşlarının Türkiye'yi "yatırım yapılabilir ülke" ilan etmesinin, izleyen dönemde savaş ve benzeri olumsuz gelişmeler yaşanmaması durumunda Türkiye'nin üretim, istihdam ve milli gelir artışı için ihtiyaç duyduğu doğrudan yabancı sermaye yatırımlarını harekete geçirebileceği belirtiliyor.

Son bir yılda denge aşırı bozuldu

Son bir yılda; "parayla para kazanmaya" gelen, yüksek getiri ve faizden yararlanmayı tercih eden  sıcak parada adeta patlama yaşanırken, üretim ve istihdam artışı sağlayacak olan kalıcı nitelikteki "doğrudan yatırım" girişi çok düşük kaldı. Bu süreçte "sıcak para-doğrudan yatırım dengesi" ve buna bağlı olarak cari açığın finansman kalitesi aşırı bozuldu. Sıcak para girişlerinde yaşanan patlamada, gelişmiş ülkelerin krizi aşmaya yönelik parasal genişleme önlemleriyle küresel likiditenin aşırı büyütmesi etkili oldu. Özellikle geçen yılın ikinci yarısından itibaren gelişmekte olan ülkelere yönelen sıcak para akımlarından en büyük payı alan ülkelerin başında Türkiye geldi.

DÜNYA'nın Merkez Bankası ödemeler dengesi verilerinden yaptığı hesaplamaya göre Mart sonu itibariyle son bir yılda Borsa, DİBS gibi araçlara yönelik portföy yatırımları yoluyla yaşanan net 44.4 milyar dolarlık sıcak para girişine karşılık, aynı dönemdeki net doğrudan yatırım girişi sadece 7.6 milyar dolarda kaldı. Bu dönemde dış kredi kullanımları ile yabancılara ait mevduatı kapsayan 'diğer yatırımlar" kalemindeki artış da 30.6 milyar dolara ulaştı. "Net hata ve noksan" kaleminde izlenen kaynağı belirsiz sermaye hareketlerindeki 8.2 milyar ve sermaye hesaplarındaki 38 milyon dolarlık çıkışlar düşülünce, son bir yıldaki toplam net sermaye girişi 74.3 milyar dolar olarak bulundu. Bunun 47.1 milyar doları ile cari açık karşılandı; kalan 27.1 milyar dolar rezervlere eklendi.

Buna göre son bir yıldaki cari açığın çok üzerinde bir dış sermaye girişi yaşandı, bu da rezervleri büyüttü. Ancak büyük bölümü sıcak para ve borçlanma kaynaklı olan bu sermaye girişinde doğrudan yatırımların payı çok düşük kaldı. Bu veriler, doğrudan yatırım girişin yetersiz kaldığı için cari açığın büyük ölçüde sıcak para ve borç kaynaklarla finanse edildiğini, başka deyişle finansman kalitesinin bozulduğunu gösteriyor. Aynı şekilde rezerv büyümesi de asıl olarak bunlardan kaynaklanıyor.

İlk çeyrekte doğrudan yatırımda yüzde 40 düşüş

Özellikle bu yılın ilk çeyreğinde portföy yatırımları geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 69 artarken, doğrudan yatırım girişinde yüzde 40.4 düşüş yaşandığı dikkati çekiyor.
Ocak-Mart döneminde gayrimenkul alımları ve şirketlerin dış ortaktan kredi kullanımları da dahil toplam doğrudan yabancı sermaye girişi 2 milyar dolar; aynı dönemde Türklerin yurt dışına 688 milyon dolarlık yatırımı düşülünce net doğrudan yatırım girişi ise 1.4 milyar dolar oldu. Buna karşılık aynı dönemde 8.8 milyar dolarlık sıcak para girişi kaydedildi, 'diğer yatırımlar" kalemindeki artış da 16.5 milyar dolar oldu.

Yabancı portföyü 200 milyar dolara gidiyor

[PAGE]

Yabancı portföyü 200 milyar dolara gidiyor

Öte yandan sıcak para niteliğindeki yabancı sermayenin Türkiye'de hisse senedi, tahvil, bono ve eurobond gibi araçlara park etmiş yatırımları ile mevduatlarının toplam hacmi, 3 Mayıs itibariyle 172.1 milyar dolara ulaştı. Bu hacmin 80.4 milyar dolarla en büyük bölümünü, yabancıların Borsa İstanbul'daki (BIST) hisse senedi portföyü oluşturuyor. Aynı tarih itibariyle yabancıların mülkiyetinde 71.8 milyar dolarlık DİBS, 19.4 milyar dolarlık mevduat ve 450 milyon dolarlık da eurobond bulunuyor.
Yabancı portföyü bu yıl 3 Mayıs'a kadar olan dönemde yüzde 11 oranında yaklaşık 17 milyar dolar büyüdü. Bu büyümede, hem net fiili sıcak para girişlerinde yaşanan hızlanma hem de mevcut portföyün değerlenmesi etkili oldu. Sıcak paranın yatırım yaptığı araçlardan elde edilen yüksek getirilerle birlikte kurların yatay seyri, portföyü dolar cinsinden daha da büyüttü.