Kobalt, metal yatırımlarının yeni adresi olma yolunda

Evrim KÜÇÜK

Metal piyasalarında yeni bir yatırım adresi öne çıkmaya başladı. Arzın yüksek olduğu ve fiyatların baskı altında kaldığı uzun yılların ardından ortaya çıkan güçlü talep kobalt fiyatlarını yukarı doğru hareketlendirdi. Geçtiğimiz yıl yüzde 47 yükselerek, çinkonun ardından en çok getiri sağlayan ikinci metal olan kobalt fiyatları bu yıl rallisini sürdürüyor. Analistler, fiyat artışlarının süreceğini ve kobaltın doğru bir yatırım adresi olduğunu söylüyor.

Lityum-iyon pillerde kullanılan kobaltın fiyatı yılbaşındaki 15 dolar/ lb seviyesinden yüzde 75 yükselerek 26 doları aştı. Fiyat artışlarının temel nedeni olarak hem süper alaşımlar, lityum-iyon bataryalar için artan talep gösterilirken, Çin’in stratejik stok oluşturmak için yaptığı alımlar da fiyatların ivmelenmesinde etkili oldu. eCobalt Solutions tarafından hazırlanan rapora göre, spekülatif alımlarla da beslenen kobalt fiyatlarının yükselmesi için analistlere göre bir dizi neden bulunuyor:

1. Süper alaşımlarda kullanılan az metalden birisi

Tüm kobaltın neredeyse yüzde 20’si süper alaşımlar için kullanılıyor. Yani uçak motorlarının çalıştığı zaman çıkardığı yüksek ısıya dayanıklı yüksek teknoloji ürünü metallerde kullanılıyor. Bu tip alaşımların üç tipi bulunuyor: Nikel tabanlı, kobalt tabanlı, demir tabanlı. Kobalt tabanlı olanlarda erime noktası çok yüksek ve aşınmaya karşı dayanıklı.

2. Yeşil ekonomi kobalt kullanıyor

Lityum-iyon bataryaların birçok türü var ancak bunların çoğunda bugün belli ölçülerde kobalt kullanılıyor. 2020 yılında lityum-iyon bataryaların yüzde 75’inin kobalt ihtiva etmesi bekleniyor. Çünkü kobalt, lityum-iyon katodlarda enerji yoğunluğunun artırılmasında en önemli metal.

3. Elektrikli araçlar talebi artırıyor

2020’de kobalt talebinin yaklaşık beşti biri elektrikli araçlardan gelecek. 2010’da küresel talep 64 bin ton ve bunun sadece yüzde 1’i elekrikli otomobillerdendi. 2015’te talep 95 bine çıkarken, bunun içinde elektrikli otomobillerin payı yüzde 6’ya tırmandı. 2020’de talebin 95 bin ton olması ve elektrikli otomobillerin telip içindeki payının yüzde 17’nin üzerine çıkması bekleniyor. Kobalt talep artışı, endüstriyel metaller arasında en güçlü performansı sergileyenlerden.

4. Kobalt elde etmek zor

Kobaltın yüzde 98’i bakır ve nikel madenlerinde yan ürün olarak elde ediliyor. Eğer bakır ve nikel üretimi artış göstermezse, talebi karşılayacak yeterli kobalt bulmak da güçleşir.

5. Kobalt, riskli bölgelerde çıkıyor

Yeni kobalt madenleri bulmak zor. Dünyadaki kobaltın önemli bir bölümü Demokratik Kongo Cumhuriyeti gibi riskli bölgelerde bulunuyor. Bu ülke 2014 rakamlarına göre küresel arzın yüzde 58’ini sağladı. Rusya’nın arzdaki payı yüzde 6, Küba’nın yüzde 5 ve Avustralya’nın yüzde 5. Filipinler ve Madagaskar yüzde 4 ile diğer üreticiler arasında. 6. Arzda sıkıntı yaşanabilir Bataryalarda kullanılan kimyasal kobalt piyasasında gelecek birkaç yıl içinde açık oluşacağı tahmin ediliyor. 2020 yılında bu piyasada beklenen açık miktarı 12 bin ton.

7. ABD’de stratejik stok yok

ABD Savunma Lojistik Kurumu’nun verdiği bilgiye göre hükümet 2008 yılına kadar elindeki kobaltı sattı. Ülkenin stratejik stoklarında yılbaşı itibariyle 301 ton kobalt olduğu belirtiliyor.

8. 2016’nın yıldız metallerinden

Kobalt geçtiğimiz yıl en çok getiri sağlayan metallerden biri oldu. 2016’da en hızlı fiyat artışını yüzde 66 ile çinko gösterirken, kobalt yüzde 47 ile ikinci sırada yer aldı. Nikel, alüminyum ve bakır fiyatları yüzde 17 artış gösterdi. Gümüş yüzde 16, altın yüzde 9 ve platin yüzde 1 yükseliş kaydetti.

9. Fiyatlar hâlâ rekora yakın değil

Kobalt fiyatları hızlı bir artış trendi içinde olmasına karşın hala 2008 yılında kırdığı rekorun çok gerisinde. Demokratik Kongo Cumhuriyeti cevher ihracatına sınırlama getirdiğinde metalin fiyatı fırlamıştı. Şu an 26.08 dolar/lb düzeyinde olan fiyatlar, o zaman 50 doları aşmıştı.
10. Analistler alım öneriyor

Kobalt talebindeki hızlı artış nedeniyle, yedi yıl süren arz fazlasının açığa dönüşeceğini söyleyen analistlere göre kobalt iyi bir yatırım. House Mountain Partners’dan Chris Berry, Çin’in ne kadar stoku olduğunun önemli bir soru olduğuna dikkat çekerken, CRU Group analistleri fiyatların bu yıl artamaya devam edeceğini öngörüyor.

Türkiye'de kobaltın durumu

Dünyada kobalt çok nadir bulunuyor. Nikel elementi ise doğada kobalt ile beraber yer alıyor. Türkiye’nin bilinen nikel rezervleri toplamı 40 milyon ton. Türkiye’de mevcut kobalt sahaları arama ve işletme aşamasına göre gruplandırıldığında 8 adet arama ruhsatlı;

5 işletme ruhsatlı saha olmak üzere toplam 13 adet kobalt ruhsatı mevcut bulunuyor. Türkiye’de Adana - Tufanbeyli, Balıkesir - Dursunbey, Elazığ - Keban, GümüşhaneŞiran, Kastamonu - Küre, Manisa - Merkez, Manisa - Turgutlu, Sivas - Suşehri ve Uşak - Banaz’da kobalt bulunuyor.