Kredi şartları gevşedi

ANKARA - Banka Kredileri Eğilimi Anketi'ne göre bankalar 2013 yılının ilk çeyreğinde "krediyi kullanan firmanın ölçeği ve kredinin vadesine" göre standartlara yönelik politikaları farklılaştırdı. Bireysel kredilerde konut ve taşıt kredilerinde standartları gevşeten bankalar, diğer bireysel kredilerde önceki çeyreğe göre daha sıkı standartlar uyguladı.

Merkez Bankası, Ocak-Mart dönemine ilişkin Banka Kredileri Eğilimi Anketi’ni açıkladı. Banka Kredileri Eğilim Anketi, 2013 yılının ilk çeyreğinde gerçekleşen değişimler ile bankaların yılın ikinci çeyreğine ilişkin beklentilerini içeriyor. Yılın ilk çeyreğine ilişkin sonuçlar incelendiğinde, ankete katılan bankaların genel olarak işletmelere kullandırdıkları kredilere uyguladıkları standartları değiştirmediği; ancak krediyi kullanan firmanın ölçeği ve kredinin vadesine göre standartlara yönelik politikalarını farklılaştırdığı görüldü. Bireysel kredilerde ise konut ve taşıt kredilerinde standartları gevşeten bankalar, diğer bireysel kredilerde önceki çeyreğe göre daha sıkı standartlar uyguladığını vurguladı.


Fiyatlama politikası, hem işletmelere kullandırılan kredilerde hem de bireysel kredilerde ortalama riskli olarak görülen müşterilerden daha düşük kâr marjı alınması yönünde oldu. Bankalar ayrıca krediler üzerinden aldıkları faiz dışındaki ücret ve komisyonları da düşürdüklerini bildirdi. İşletmelere kullandırılan kredilere olan talep; küçük ve orta ölçekli işletmeler açısından gerilerken, büyük işletmeler açısından sınırlı da olsa artış gösterdi. Bireysel kredilerde; konut kredilerine ve diğer bireysel kredilere olan talep arttı, taşıt kredilerine olan talep ise önceki çeyrekteki düzeyini korudu. 2013 yılının ilk çeyreğinde ankete katılan bankalar genel olarak işletmelere kullandırılan kredilere uyguladıkları standartları değiştirmedi.

KOBİ'lere kredi zorlaştı

Krediyi kullanan işletmenin ölçeği açısından bakıldığında; bankaların küçük ve orta ölçekli işletmelere verilen kredilerde standartları sıkılaştırırken, büyük işletmelere verilen kredilerde standartları gevşettiği görüldü. Bankalar standartlara yönelik politikalarını kullandırdıkları kredinin vadesine göre de farklılaştırdı. Kısa vadeli kredilerde standartları gevşetirken, uzun vadeli kredilerde standartları sıkılaştırdı. Yılın ilk çeyreğinde fon maliyetleri ve bilanço kısıtlamalarına ilişkin faktörler standartların temelde aynı bırakılmasında etkili olurken; diğer bankaların rekabeti standartları gevşetici yönde, endüstri ya da firmalara ilişkin görünüm, talep edilen teminatlara ilişkin riskler ve genel ekonomik faaliyetlere ilişkin beklentiler standartları sıkılaştırıcı yönde etkiledi. 2013 yılının ikinci çeyreği için bankalar genel olarak işletmelere kullandırılan kredilere uygulanan standartların gevşetilmesini bekliyor.

Ankete göre 2013 yılının ilk çeyreğinde bankaların teminat ihtiyacı dışında sıkılaştırdığı koşul ya da kural bulunmuyor. Fiyatlama politikası; ortalama krediler üzerindeki kâr marjının azaltılması, daha riskli krediler üzerindeki kâr marjının ise aynı bırakılması yönünde oldu. Kredilerin vadesi açısından daha esnek bir politika izleyen bankalar, faiz dışında aldıkları ücret ve komisyonları da azalttı.
2013 yılının ilk çeyreğinde bankaların net yüzde 10’u küçük ve orta ölçekli işletmelerin kredilere olan talebinin önceki çeyreğe göre daraldığını, net yüzde 3’ü ise büyük işletmelerin kredilere olan talebinin arttığını bildirdi. Talep edilen kredinin vadesi açısından bakıldığında; kısa vadeli kredilere olan talep daralırken, uzun vadeli kredilere olan talebin artışını sürdürdüğü görüldü. Bankalar, kredi talebindeki firma ölçeği ve kredi vadesine göre farklılaşan değişimleri genel olarak işletmelere kullandırılan kredilere olan talebin azaldığı şeklinde yorumladı. Borcun yeniden yapılandırılması, sabit yatırımlar ile birleşmeler veya atın almalar ve yeniden yapılanmalardan kaynaklanan finansman ihtiyaçları talebi artırıcı yönde etkilerken; stok artırımı ve işletme sermayesi gereksinimi önceki çeyreklerin aksine talebi azaltıcı yönde etkiledi. Alternatif finansman kaynaklarından iç finansman ve diğer bankalardan alınan krediler ise ankete katılan bankalarca sağlanan kredilere olan talebi artırıcı etki etti. Önceki çeyreklerde kredi talebini artırıcı yönde etkileyen bir faktör olan satıcıların peşin alımlarda uyguladığı iskonto ve kolaylıkların, bu çeyrekte talebin aynı kalmasına katkı sağladığı görüldü.

Konut ve taşıt standartları gevşedi

Konut ve taşıt kredilerine uygulanan standartlar gevşetildi, diğer bireysel kredilerde ise 2012 yılının üçüncü çeyreğinde başlayan standartları sıkılaştırma yönündeki eğilim azalarak da olsa devam etti. Konut ve taşıt kredilerinde standartların gevşetilmesinin ardındaki faktörler olarak diğer bankaların rekabeti ile bankaların fon maliyetleri ve bilanço kısıtlamaları gösterildi. Bu faktörler diğer bireysel kredilere uygulanan standartları da gevşetici yönde etkiledi; ancak tüketicilerin kredi itibarı ve genel ekonomik faaliyetlere ilişkin beklentiler diğer bireysel kredilerde standartların sıkılaştırılmasına neden oldu. 2013 yılının ikinci çeyreği için beklenti; konut ve taşıt kredilerinde standartların temelde aynı bırakılacağı, diğer bireysel kredilerde ise standartlardaki sıkılaşmanın devam edeceği yönünde.
Yılın ilk çeyreğinde tüm bireysel kredilerde ortalama krediler üzerinden alınan kar marjları azaltılırken; daha riskli krediler üzerinden alınan kar marjları taşıt kredilerinde temelde aynı bırakılmış, konut kredileri ile diğer bireysel kredilerde ise düşürüldu. Bankalar bu çeyrekte krediler üzerinden aldıkları faiz dışındaki ücret ve komisyonları da tüm bireysel kredi türleri için düşürmeyi tercih etti.

Bireysel kredilere olan talep incelendiğinde; konut kredileri ile diğer bireysel kredilerde talepteki artış eğiliminin yavaşlayarak devam ettiği, bir önceki çeyrekte en yüksek talep artışı bildirilen taşıt kredilerinde ise kredi talebinin temelde aynı kaldığı görüldü. Konut kredilerinde; tüketici güveni, konut piyasasına ilişkin olumlu beklentiler ve konut alımı dışındaki tüketim harcamaları talebi olumlu etkilerken, konut alımı için ihtiyaç duyulan kaynağın bireysel tasarruflar yerine banka kredisi ile sağlanması yönündeki eğilim de talep artışını destekledi. Ankete katılan bankalara göre diğer bireysel kredilerde talep artışının ardındaki temel faktör tüketici güveni olurken, önceki çeyrekte talep artışındaki en önemli faktör olarak gösterilen dayanıklı tüketim mallarına yapılan harcamaların bu çeyrekte talebin aynı kalmasında etkili olduğu görüldü. Gelecek çeyrek için bankaların net yüzde 35’i konut kredilerinde, net yüzde 26’sı taşıt kredilerinde, net yüzde 50’si ise diğer bireysel kredilerde talep artışı bekledi.