May'in anlaşması ölümden döndü

İngiltere Başbakanı Theresa May, dün parlamentodan aldığı koşullu desteğin ardından Avrupa Birliği (AB) ile Brexit müzakerelerini yeniden açmaya hazırlanıyor.

İngiliz parlamentosu dün yapılan oylamalarda May'in Brexit planına koşullu destek verirken, İngiliz siyasetçinin ülkeyi AB'den anlaşmasız şekilde ayırmasına da karşı çıkacağının sinyalini verdi.

Parlamentonun alt kanadı Avam Kamarası hükümetin sunduğu nötr önergeye verilen 15 değişiklik teklifinden 7'sini oylarken, sadece 2 tanesini kabul etti.

May, AB ile vardığı Brexit anlaşmasının 15 Ocak'ta parlamentoda 202'ye karşı 432 oyla reddedildiği tarihi yenilginin ardından geçen hafta milletvekillerine hitap ederek B planının ana hatlarını çizmişti.

Başlıca unsurlarını, anlaşmanın tepki çeken "tedbir maddesi"ni değiştirmek, toplumla ve muhalefetle geniş tabanlı bir diyaloga girmenin oluşturduğu çerçeveyi anlattığı konuşmanın ardından May, parlamentoya tekliflerle değiştirilmeye açık nötr bir önerge sunmuştu.

"Anlaşmasız ayrılıktan kaçınılsın"

Dünkü oylamada parlamento bu önergeye "Parlamento İngiltere'nin AB'den ayrılık anlaşması ve gelecekteki ilişkilere dair bir çerçeve olmaksızın ayrılmasını reddeder'' ifadesini ilave eden teklifi 310'a karşı 318 oyla kabul etti.

Teklif, İngiliz parlamentosunun şubat sonuna kadar herhangi bir Brexit anlaşmasına onay vermemesi halinde hükümetin AB'den Brexit tarihini ertelemeyi talep etmesini öngörüyor ancak hükümeti bağlayıcı nitelik taşımıyor. Bununla birlikte teklif, hükümete parlamentonun ülkenin AB'den anlaşmasız ayrılığına karşı olduğunu göstererek baskı unsuru teşkil ediyor.

May'e koşullu destek

Oylamada parlamentonun desteğini alan ikinci teklif ise reddedilen Brexit anlaşmasının "tedbir maddesinin" değiştirilmesini ve yerine "alternatif bir mekanizma" getirilmesini öngörüyor. Theresa May'in de destek verilmesini istediği bu teklif 301'e karşı 317 oyla kabul edildi. Şimdi May'in bu teklifin arkasında birleşen parlamento iradesine dayanarak Brüksel ile yeniden müzakereye girişmesi bekleniyor.

May, İngiltere'nin parçası Kuzey İrlanda ile AB üyesi İrlanda Cumhuriyeti arasına Brexit'i müteakip fiziki sınır girmesini önlemeye dönük bu maddeye ya bir zaman tahdidi getirmeye ya da İngiltere'nin bu maddenin işlerliğine tek yanlı son vermesini sağlayacak bir mekanizma kurulmasına çalışacak. Ancak AB tarafı da İrlanda Cumhuriyeti de bu düzenlemenin değiştirilmesine karşı olduğunu açıkladı.

Siyasi gözlemciler de May'in yaklaşık 2 yıl süren müzakerelerde elde edemediği tavizi kalan kısa süre içinde AB'den koparmasına zor gözüyle bakıyor.

Tedbir maddesi İngiltere'nin AB ile kapsamlı ticaret anlaşması imzalayana dek gümrük birliği içinde kalmasını, Kuzey İrlanda'nın da buna ilaveten bir dizi farklı AB kuralına da tabi kalmasını öngörüyordu.

Maddeye karşı çıkanlar bunun İngiltere'yi süresiz bir şekilde fiili AB üyesi tutacağını ve Kuzey İrlanda'yı da tedricen İngiltere'den koparacağını ileri sürüyordu.

Elenen teklifler

Parlamentonun reddettiği 5 değişiklik teklifinden birini ana muhalefetteki İşçi Partisininki oluşturdu. Bu teklif İngiltere'yi gümrük birliği içinde tutacak bir "yumuşak Brexit"i öngörüyor ve buna alternatif olarak da yeni bir referanduma kapı aralıyordu.

Reddedilen bir diğer teklif ise parlamentonun 6 oturumda bir dizi farklı Brexit senaryosunu tartışmasını ve hepsini sırayla oylamasını içeriyordu. Böylece, en fazla milletvekilinin desteğine sahip senaryonun belirlenmesini hedefliyordu.

Diğer bir teklif de May'in 26 Şubat'a kadar parlamentoda bir Brexit anlaşmasına onay alamaması durumunda hükümetin parlamento gündemini belirleme yetkisini milletvekillerine aktarmayı öngörüyordu. Böylece milletvekillerine yasa çıkararak Brexit sürecini hükümeti de bağlayacak bir zeminde şekillendirme imkanı verecekti. Teklifin bir sonucu da Brexit tarihinin 31 Aralık'a ertelenmesi olacaktı.

Parlamento İskoç Ulusal Partisinin İngiltere'nin AB'den ayrılma sürecini düzenleyen Lizbon Anlaşması'nın 50. maddesindeki 2 yıllık Brexit takvimini uzatmayı öngören teklifini de reddetti. Teklif İngiltere'nin AB'den anlaşmasız ayrılması seçeneğini masadan kaldırmayı içeriyordu.

Brexit tarihinin ertelenmesini ancak bunun hükümetin AB ile anlaşmaya varamamak durumunda yapılmasını içeren teklif de parlamentoda reddedildi.

Sonraki adımlar

Başbakan May'in şimdi "en kısa zamanda" AB ile müzakere ederek Brexit anlaşmasının tedbir maddesini değiştirmesi ve parlamentoya sunması bekleniyor.

May'in AB'den aldığı güvencelerin yeterli bulunmaması ve anlaşmanın reddedilmesi halinde, hükümet parlamentoya değişiklik tekliflerine açık yeni bir önergeyi en geç 14 Şubat'ta sunacak. Bunu takiben parlamentonun dün olduğu gibi farklı Brexit senaryolarını içeren teklifleri oylaması gerekecek.

Parlamentodaki dengelerin herhangi bir alternatif lehine bozulmaması durumunda ise İngiltere 29 Mart'ta AB'den anlaşmasız olarak ayrılmaya doğru sürüklenecek.

Basının tepkileri

May'in 15 Ocak'taki oylamayı kaybetmesinin ardından "tarihi yenilgi" manşetleriyle çıkan İngiliz basını bugünkü manşetlerini de parlamentonun Brexit oylamasına ayırdı.

The Sun gazetesi "Uçurumun kenarından emniyet ağına" başlıklı haberinde Theresa May'in parlamentonda büyük bir mücadeleyle Brexit planını kurtardığı, İşçi Partisinin ise Brexit'in ertelenmesine yol açacak teklifiyle yenilgiye uğradığını yazdı.

"May Muhafazakarları Brexit için yeni görüşmelere destekte birleştirdi" başlığını kullanan The Times ise May'in parti içi muhalefeti kendi anlaşmasına desteğe ikna etmesini öne çıkardı.

Daily Telegraph gazetesi "May Brexit muharebesini yeniden Brüksel'e taşıyor" başlığını atarken, İngiliz Başbakan'ın müzakere talebinde parlamentonun desteğini arkasına aldığına dikkati çekti.

İşçi Partisine yakın Daily Mirror ise "Milletvekillerinin Brexit kumarı, May'in anlaşması ölümden döndü. Şimdilik" başlığını attı. Gazete, May'in anlaşmasına milletvekillerinden koşullu destek almayı başardığını ancak AB'yi ikna etmesinin kolay olmayacağını vurguladı.

"Theresa'nın zaferi" manşetini atan Daily Mail gazetesi haberinde "Theresa May kilit önemdeki bir Brexit oylamasını kazandı, partisini birleştirdi ve ana muhalefet lideri Jeremy Corbyn'i yenilgiye uğrattı" ifadelerini kullandı.