Ticaret borsalarındaki aracılara düzenleme

ANKARA - Aracılık hizmeti vermek üzere kurulan şirketlerin; simsarlık faaliyeti için en az 100 bin lira, ajanlık faaliyeti için en az 200 bin lira, komisyonculuk faaliyeti için en az 250 bin lira ödenmiş sermayeye sahip olması gerekecek.

Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğinin (TOBB), gerçek ve tüzel kişi tacir olarak borsadaki spot piyasada faaliyet gösterecek aracılarda aranılacak niteliklere ve uymakla yükümlü bulundukları kurallara ilişkin usul ve esasları düzenleyen Ticaret Borsalarında Alım Satım Yapan Aracılar Hakkında Yönetmeliği, Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi.

Yönetmeliğe göre, borsaya dahil maddeler üzerindeki spot piyasa işlemlerde; gerçek kişi temsilcisi, borsa komisyoncusu, borsa ajanı ve borsa simsarından başkaları borsada işlem ve faaliyette bulunamayacak.

Borsaya dahil maddelerin üretici veya seri halde üretim yapmaksızın doğrudan tüketiciye satışını yapan imalatçılar, borsalara kaydolmaksızın kendi mallarını borsada satabilecek. Üretici ve imalatçılar hariç borsaya kayıtlı olmayan gerçek ve tüzel kişiler, ancak bir aracı vasıtasıyla borsada faaliyet gösterebilecek. 

Aracılara ilişkin kayıtlar, içeriği ve şekli TOBB tarafından belirlenecek aracılar defterinde tutulacak ve bu kayıtlar kanunun ilgili maddesinde belirtilen ortak veri tabanına işlenecek.

Aracıların görev ve sorumlulukları

Kendi kusurundan kaynaklanan veya kötü niyete dayanan her türlü eylemden sorumlu olacak aracılar, kayıtlı oldukları borsaya dahil maddelerin doğrudan doğruya veya dolaylı olarak alım satımını yapamayacak, borsaya dahil maddelerin alım veya satımını yapan şirket kuramayacak, kurulmuş olanlara ortak olamayacak, şirket organlarında görev alamayacak.

Aracılar, borsaya dahil maddelerin alım veya satımını yapan eşlerinin ve üçüncü dereceye kadar kan ve ikinci derece dahil ikinci dereceye kadar sıhri hısımlarının ve evlatlıklarının aracılık hizmetleri ile bunların ortak olduğu veya organlarında görev aldığı tüzel kişiler için aracılık hizmeti veremeyecek, borsada gerçekleştirilen bir muamelenin hem alıcı hem de satıcı tarafının aracısı olamayacak.

Aracıların aracılık faaliyetleri, sadece kayıtlı bulundukları borsada geçerli olacak. Ancak bunlar, borsaya dahil olmayan maddeler üzerinde borsa dışında işlem yapabilecek. Aracı olarak borsaya kayıtlı olmadığı halde borsaya dahil maddeler üzerinde, bunların yapabileceği işlemleri yapanlardan bu işleme ait tescil ücreti kanunun ilgili maddesi gereğince beş misli tahsil olunacak.

Teminat

Aracılar, borsa meclislerince aracının işlem hacmi de dikkate alınarak belirlenecek miktarda teminat göstermek zorunda olacak. Aracıların, aracılık ettikleri işlemlerden alacakları ücretler, alım satım tutarının binde beşini ve yıllık aidat tavan ücretini geçmemek üzere her yıl borsa meclisince tespit edilecek, TOBB tarafından onaylanacak. Borsalar, aylık mukabilinde aracı çalıştıramayacak.

Borsa komisyoncuları, kendi adına ve başkasının hesabına borsada alım satım yapabilecek. Borsa ajanları, başkasının adına ve hesabına vekil sıfatıyla borsada alım satım yapabilecek. Borsa simsarları, borsa alım satımlarında yalnız aracılık yapabilecek. 

Aracılık faaliyetleri Türk Ticaret Kanunu hükümleri uyarınca kurulan bir şirket tarafından da yapılabilecek. Borsalar, Gümrük ve Ticaret Bakanlığının izni doğrultusunda kuracakları veya iştirak edecekleri şirketler eliyle aracılık hizmeti verebilecek.

Aracılık hizmeti vermek üzere kurulan şirketlerin; simsarlık faaliyeti için en az 100 bin lira, ajanlık faaliyeti için en az 200 bin lira, komisyonculuk faaliyeti için en az 250 bin lira ödenmiş sermayeye sahip olması, kendileri, ortakları ve sınırsız sorumlu oldukları kuruluşlar hakkında iflas kararı verilmemiş ve konkordato ilan edilmemiş olması, şirketin amacı ve faaliyet konusunun münhasıran aracılık yapmakla sınırlandırılmış olması zorunlu olacak.

Aracılık faaliyeti amacıyla kurulan şirketler, kotasyona dahil maddeler üzerinde şirket adına ve hesabına doğrudan veya dolaylı alım ve satım faaliyetlerinde bulunamayacak.

Öngörülen kısıtlamalara uymayan ve yükümlülüklerini yerine getirmeyen aracılar hakkında üyelikten geçici çıkarma cezası, bu fiilin tekrarı halinde ise üyelikten uzun süreli çıkarma cezaları verilecek.