Ücret ve komisyonda yeni dönem

İSTANBUL - Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK), "Finansal Tüketicilerden Faiz Dışında Alınacak Ücret, Komisyon ve Masraflara İlişkin Usül ve Esaslar Hakkında Yönetmelik Taslağı'nı yayınladı.

Sözkonusu yönetmelik taslağında öne çıkan başlıklar şöyle:

* Taslak ile 20 ücret kalemi dışında hiçbir ücretin alınamayacağı bir model oluşturuldu

* Ücretlerde yıllık yüzde 20'nin altındaki artışlarda tüketicinin bilgilendirilmesi zorunlu olacak

* Ücret talep edilebilecek her ürün ve hizmet için finansal tüketicinin ayrı ayrı onayının alınması zorunlu olacak

* Ücretlerdeki yıllık yüzde 20'nin üzerindeki artışlarda ise finansal kuruluşlar tüketiciye ulaşarak yeniden tüketicinin onayını alacak

Kaldırılması planlanan ücretler

1. Onaysız yapılan bildirimler,
2. İpotek fek ücreti,
3. Kiralık kasa ziyaret ücreti,
4. Bozuk para tümleme ücreti,
5. Borcu yoktur yazısı ücreti,
6. Dekont yazdırma ücreti,
7. Hesap bakım ücreti,
8. Hesap özeti gönderim ücreti,
9. SMS gönderim ücreti,
10. Hesap işlemsizlik ücreti,
11. Hesap cüzdanı yazdırma ücreti,
12. Banka kartı ücreti,
13. Hesap açma-kapama ücreti,
14. Dosya masrafı,
15. Kredi istihbarat ücreti,
16. Kredi işlem fişi ücreti,
17. Ödeme planı değiştirme ücreti,
18. Değişken taksitli ödeme planı ücreti,
19. Sanal kredi kartı ücreti,
20. Kendi hesabına para yatırma ücreti,
21. Reddedilen kredi ücreti,
22. Kredili mevduat hesabı kullanım ve tahsis ücreti,
23. Taksitli nakit avans komisyonu,
24. Hareketsiz kredi kartı yıllık üyelik ücreti,
25. Hareketsiz hesaba ilişkin hesap işletim ücreti,
26. Belge taleplerinde ilk yıl için belge ücreti

Bankaların ücret alacağı kalemler

1. Bireysel Krediler
Tahsis Ücreti
Ekspertiz Ücreti
Taşınır ve Taşınmaz Rehin Ücreti

2. Mevduat
Hesap İşletim Ücreti
Para Çekme Ücreti

3. Para Transferleri
Elektronik Fon Transferi Ücreti
Havale Ücreti
Swift Ücreti
4. Kredi Kartları
Yıllık Üyelik Ücreti
Ek Kart Yıllık Üyelik Ücreti
Kart Yenileme Ücreti
Nakit Avans Çekim Ücreti

5. Diğer
Kiralık Kasa Ücreti
Kampanyalı Ürün ve Hizmetler Ücreti
Fatura Ödeme Ücreti
Arşiv - Araştırma Ücreti
Onaya Bağlı Bildirim Ücreti
Bakiye Sorgulama Ücreti
Kamu Kurum ve Kuruluşlarına Yapılan Ödemeler
Üçüncü Kişilere Yapılan Ödemeler

Kurumun internet sitesinde yer alan taslağa göre, bankalar, tüketici kredisi veren finansal kuruluşlar ve kart çıkaran kuruluşlar ile finansal tüketiciler arasında düzenlenen sözleşmeler ve yapılan bilgilendirmeler en az 12 punto büyüklüğünde, anlaşılabilir bir dilde, açık, sade ve okunabilir bir şekilde düzenlenecek. Bunların bir nüshası kağıt üzerinde veya kalıcı veri saklayıcısı vasıtasıyla finansal tüketiciye verilecek.  

Kağıt üzerinde düzenlenecek sözleşmelerde, "Sözleşmenin bir nüshasını elden aldım" şeklindeki ibarenin finansal tüketici tarafından yazılmasının sağlanması zorunlu olacak.

Sözleşmeler kapsamında ücret talep edilebilecek her bir ürün veya hizmet için ayrı ayrı olmak üzere finansal tüketicinin onayı alınacak.

Finansal tüketicilere kullandırılacak krediler için kredi ihtiyacının karşılanmasına olanak sağlayan sistemin işletilmesi ve operasyonel süreçlerin yönetilmesi amacıyla alınan tahsis ücreti dışında, istihbarat ücreti, kredi işlem fişi ücreti, ödeme planı değiştirme ücreti, değişken taksitli ödeme planı ücreti gibi her ne ad altında olursa olsun başkaca bir ücret talep edilemeyecek.

Kart çıkaran kuruluşlar, finansal tüketicilere yıllık üyelik ücreti ve benzeri ad altında ücret tahsil etmedikleri bir kredi kartı türü sunmak zorunda olacak.

Ücret, komisyon ve masrafları 20 kalem ile sınırlandırıldı

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK), bankaların aldığı ücret, komisyon ve masrafları 20 kalem ile sınırlandırıldı. Bankalar, bunların dışında herhangi bir ürün veya hizmet için finansal tüketicilerden ücret talep edemeyecek.

BDDK, Finansal Tüketicilerden Faiz Dışında Alınacak Ücret, Komisyon ve Masraflara İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik Taslağını kamuoyunun görüşüne açtı.  

Kurumun internet sitesinde yer alan taslağa göre, bankalar, tüketici kredisi veren finansal kuruluşlar ve kart çıkaran kuruluşlar tarafından sunulacak ürün ve hizmetlere ilişkin sigorta sözleşmeler, sunulan ürün ve hizmetlere ilişkin sözleşmelerden ayrı olarak düzenlenecek.

Söz konusu kuruluşlar tarafından ücretlendirilebilecek 20 ürün ve hizmet ise şöyle olacak:  

"Bireysel Krediler (Tahsis Ücreti, Ekspertiz Ücreti, Taşınır ve Taşınmaz Rehin Ücreti),  

Mevduat (Hesap İşletim Ücreti, Para Çekme Ücreti),

Para Transferleri (Elektronik Fon Transferi Ücreti, Havale Ücreti, Swift Ücreti),  

Kredi Kartları (Yıllık Üyelik Ücreti, Ek Kart Yıllık Üyelik Ücreti, Kart Yenileme Ücreti, Nakit Avans Çekim Ücreti),

Diğer (Kiralık Kasa Ücreti, Kampanyalı Ürün ve Hizmetler Ücreti, Fatura Ödeme Ücreti, Arşiv - Araştırma Ücreti, Onaya Bağlı Bildirim Ücreti, Bakiye Sorgulama Ücreti, Kamu Kurum ve Kuruluşlarına Yapılan Ödemeler, Üçüncü Kişilere Yapılan Ödemeler)"  

Bunlar ve Yönetmelikte yer alanların dışında herhangi bir ürün veya hizmet için tüketicilerden ücret talep edilemeyecek. Bu sınıflandırmada yer almayan, yeni bir ürün ve hizmet grubunun belirlenmesi veya yeni bir ücret kaleminin oluşturulabilmesi için ilgili kuruluş tarafından, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulundan izin alınması gerekecek. Kurul, gerekli gördüğü hallerde ücretlerin sıralandığı söz konusu listeyi değiştirmeye yetkili olacak. Söz konusu listenin Kurul tarafından değiştirilmesi durumunda, kuruluşlar değişikliğin yapıldığı tarihi takip eden ayın sonuna kadar yeni sınıflandırmaya intibak etmekle yükümlü olacak.

Tüketiciden onay alınması zorunlu olacak

Bir takvim yılı içinde, ücretlerde yüzde 20'nin üzerinde artış yapılabilmesi için tüketiciden onay alınması zorunlu olacak. Bu değişikliğin, tüketiciye en az 30 gün önce yazılı olarak veya kalıcı veri saklayıcısı veya kaydı tutulan telefon vasıtasıyla bildirilmesi gerekecek. Bu bildirim üzerine tüketicinin kendisine bildirim yapıldığı tarihten itibaren 15 gün sonrasına kadar ürünün veya hizmetin kullanımından vazgeçme hakkı olacak. Bu hakkın kullanılması halinde, tüketiciye uygulanacak ücret artışının yürürlüğe girdiği tarihten itibaren ilave ücret talep edilemeyecek.

Kuruluşlar tarafından süreklilik arz etmeyen para transferleri, fatura tahsilatı gibi anlık işlem ve hizmetlerden ücret tahsil edilmeden önce, işlemin gerçekleştirildiği alanın yapısına uygun bir şekilde tüketicinin onayının alınması halinde, söz konusu bildirim ve onay alma yükümlülükleri uygulanmayacak.

Bilgilendirme

Finansal tüketicilerden talep edilen faiz, ücret ve diğer kesintilere ilişkin güncel bilgiler açık, anlaşılır ve kolay erişilebilir şekilde kuruluşların internet sitelerinde karşılaştırmaya uygun biçimde yer alacak. Bu bilgilerde değişiklik olması halinde, internet sitesi eş zamanlı olarak güncellenecek. Kuruluşlar, kredi ürünlerinin kullanılması halinde ortaya çıkacak faiz oranı ve ücret bilgilerini detaylı bir şekilde gösteren hesaplama araçlarını internet sitelerinde sunmakla yükümlü olacak.

Kuruluşlar, tüketicinin onayı alınmaksızın yaptığı bildirimlerden ücret talep edemeyecek. Hukuken belirli bir şekilde yapılması zorunlu olan bildirim ve işlemler, maliyetleri kadar ücretlendirilebilecek. Bunların dışında kalan onaya bağlı bildirimler için, sözleşmede yer verilmesi kaydıyla ücret alınabilecek.

Finansal tüketicilerin sözleşme, işlem fişi ve benzeri dokümanların bir örneğini talep etmeleri halinde, kuruluşlarca ilgili dokümanın düzenlenme tarihinden sonraki ilk yıl için herhangi bir ücret alınmayacak. İlgili dokümanın düzenlenme tarihinden itibaren bir yılın üzerinde sürenin geçmesi halinde, tüketiciye bilgi verilmek suretiyle, yapılan işlemle orantılı olacak şekilde makul bir ücret talep edilebilecek.

Kuruluşlar, bu Yönetmeliğe konu ücretlerin azami ve asgari tutar ve oranlarını BDDK'ya güncel olarak bildirmek ve şubelerinde görülebilecek yerlerde ilan etmekle yükümlü olacak.

180 gün hareket görmeyen hesap için işletim ücreti alınamayacak

Taslağa göre, finansal tüketicilere kullandırılacak krediler için kredi ihtiyacının karşılanmasına olanak sağlayan sistemin işletilmesi ve operasyonel süreçlerin yönetilmesi amacıyla alınan tahsis ücreti dışında, istihbarat ücreti, kredi işlem fişi ücreti, ödeme planı değiştirme ücreti, değişken taksitli ödeme planı ücreti gibi her ne ad altında olursa olsun başkaca bir ücret talep edilemeyecek. Kredi tahsis ücreti, kullandırılan kredi anaparasının binde 5'ini geçemez. BDDK, gerekli gördüğü hallerde bu sınırları artırmaya ve azaltmaya yetkili olacak.

Taşınır ve taşınmaz rehni tesisi ile gayrimenkul ekspertizi işlemlerinde, finansal tüketiciden yalnızca üçüncü kişilere ödenen ücret talep edilebilecek. Reddedilen kredi taleplerinden bir kamu kurum ve kuruluşuna veya üçüncü kişilere ödenen ücretler hariç olmak üzere herhangi bir ücret istenemeyecek.

Konut finansmanı kredisini tahsis eden kuruluş nezdinde, Kanunun 37'nci maddesindeki erken ödemeye benzer şekilde kredinin faiz veya kar oranında tüketici lehine mutabık kalınarak değişiklik yapılması durumunda finansal tüketiciden, anılan maddede yer alan erken ödeme tazminatı haricinde hiçbir ücret alınamayacak. Bu durumda ya da konut finansmanı kredilerinde bir veya birden fazla taksit ödemesinin vadesinden önce yapılması halinde kuruluşlarca tüketiciden Kanunun 37'nci maddesi uyarınca tahsil edilebilecek erken ödeme tazminatı yapılacak faiz indirimi tutarını aşamayacak.

Tüketicilerin ilgili kuruluşlardan borçlarının bulunmadığına dair talep ettikleri bilgi yazıları için bir defaya mahsus olmak üzere ücret alınamayacak.

Kredili mevduat hesaplarından kullandırılan krediler ile kredi kartlarından yapılan taksitli nakit avans işlemleri için ücret tahsil edilemeyecek. Belirli süreli kredi sözleşmesine ilişkin bir hesap açılması ve bu hesaptan sadece kredi ile ilgili işlemler yapılması durumunda, tüketiciden bu hesaba ilişkin herhangi bir ad altında ücret veya masraf talep edilemeyecek. Bu hesap, finansal tüketicinin aksine yazılı talebi olmaması halinde kredinin ödenmesi ile kapanacak.

Finansal tüketicinin onayı olmaksızın, belirli süreli kredi sözleşmesi ile ilişkili bir kredili mevduat sözleşmesi yapılamayacak ve kredi tahsilatları bu hesaptan gerçekleştirilemeyecek.  

Banka ve kredi kartı ücretleri

Bankalar, tüketicilere yıllık üyelik ücreti ve benzeri ad altında ücret tahsil etmedikleri bir kredi kartı türü sunmak zorunda olacak. Finansal tüketiciler tarafından yapılan ücretsiz kredi kartı başvurularının kuruluşlarca reddedilmesi halinde, bu başvuruya istinaden yıllık üyelik ücreti olan kredi kartı verilemeyecek. Kart çıkaran kuruluşlar yıllık üyelik ücreti bulunmayan kredi kartı limiti belirlerken, yıllık üyelik ücreti bulunan kredi kartı değerlendirme kriterlerini aynen uygulayacak. Finansal tüketicinin yıllık üyelik ücreti bulunan kredi kartını limiti aynı kalmak kaydıyla yıllık üyelik ücreti bulunmayan kredi kartı ile değiştirme  talepleri, kart çıkaran kuruluşlar tarafından yerine getirilecek.

Finansal tüketicinin kredi kartı iptal talepleri, ilgili kredi kartıyla ilişkilendirilen herhangi bir borç bakiyesi bulunduğu gerekçe gösterilerek reddedilemeyecek. Bu şekilde iptal edilen kredi kartlarının borç geri ödeme dönemlerinde yıllık üyelik ücreti alınamayacak.

Banka kartları ile sanal kredi kartlarından yıllık üyelik ücreti alınamayacak. Birinci ve ikinci fıkrada yer verilen kartlar dışındaki kredi kartları içerdikleri özelliklere göre yıllık olarak belirlenen tutar kadar ücretlendirilebilecek. Asıl karta bağlı olarak sunulan her bir ek kredi kartının yıllık üyelik ücreti, asıl kartın yıllık üyelik ücretinin yüzde 50'sini geçemeyecek.

Kredi kartı yıllık üyelik ücreti, ancak finansal tüketicinin kartı borçlandırıcı nitelikteki ilk kullanımını müteakip ve yıllık olarak tahakkuk ettirilebilecek. Kesintisiz olarak, en az 180 gün süreyle hareket görmeyen kredi kartları hareketsiz kart kabul edilecek ve bu kartlara hareketsiz kaldığı müddetçe yıllık üyelik ücreti tahakkuk ettirilemeyecek. Kuruluşlar, finansal tüketiciye yazılı olarak veya kalıcı veri saklayıcısı aracılığıyla veya kaydı tutulan telefon ile bilgi vermek suretiyle bu nitelikteki kredi kartlarını kapatma hakkına sahip olacak.

Tahsil edilemeyen kredi kartı yıllık üyelik ücretleri, tahakkuk tarihinden itibaren en fazla son 12 aylık dönem için sonradan tahsil edilmek üzere bekletilebilecek. Bu dönem zarfında yıllık üyelik ücretlerinin tahsili için finansal tüketicilere icra takibi yapılamayacak, anılan 12 aylık dönem sonunda kredi kartı yıllık üyelik ücretlerinin tahsil edilememesi halinde ise bu tahakkuklar ters kayıt yapılmak suretiyle iptal edilecek. Finansal tüketiciler kredi kartı yıllık ücretinin tahsili amacıyla kredilendirilemeyecek.

Hesap özeti gönderimi, sanal kart oluşturma ve kullanımı ile bir takvim yılı içerisinde kayıp, çalıntı ve benzeri nedenler dolayısıyla gerçekleştirilen iki adete kadar kart yenileme karşılığında ücret talep edilemeyecek.  

Para transfer işlemleri

Tüketicinin hesabının bulunduğu bankanın, bankacılık işlem alanlarından herhangi birini kullanarak kendi hesabına para yatırması ile finansal tüketicinin hesabının bulunduğu şubeden finansal tüketici adına üçüncü kişilerin para yatırması işlemlerinden ücret talep edilemeyecek.  

Gelen veya giden elektronik fon transfer sistemi işlemlerinde, finansal tüketicinin hatası nedeniyle para iadesi gereken durumlarda, Merkez Bankasına ödenen masraflar dışında tüketiciden herhangi bir ücret alınamayacak. Havalenin iadesi, reddi, devri ya da havale işlemine dair bilgi değişikliği işlemlerinden bir kamu kurum ve kuruluşuna veya üçüncü kişilere ödenen ücretler dışında ücret istenemeyecek.

Düzenli veya rutin işlem saatleri dışında yapılan para transferleri, banka ve kredi kartı veya ön ödemeli kartlardan yapılan para transfer işlemleri ile özel nitelikli işlemlerin ücretleri, finansal tüketici ile banka arasında düzenlenen sözleşme ile belirlenecek.  

Kuruluşlarda herhangi bir hesabı bulunmayan finansal tüketicilerin gerçekleştirdiği para transfer işlemlerinde, bu işlemler gerçekleşmeden önce finansal tüketiciye ilgili ücrete dair bilgi verilecek. İşlem tutarı ve ücret bilgisi işlem fişi üzerinde açıkça gösterilecek.

Mevduat ve katılım fonu işlemleri

Hesap işletim ücreti, finansal tüketicinin bankada mevcut hesap sayısına bağlı olmaksızın müşteri bazında bankanın belirlediği dönemlerde tahakkuk ve tahsil edilebilecek. Hesabın yıl içerisinde kapatılması halinde, hesabın açık olduğu aylara tekabül eden ücret talep edilebilir. Hesap açma ve kapama işlemleri ile hesap cüzdanı yazdırma işlemlerinden herhangi bir ücret talep edilemeyecek.

Kesintisiz olarak, en az 180 gün süreyle herhangi bir hesabı hareket görmeyen tüketicilerden bu süre zarfında hesap işletim ücreti alınamayacak. Tahsil edilemeyen hesap işletim ücreti, tahakkuk tarihinden itibaren en fazla son 12 aylık dönem için sonradan tahsil edilmek üzere bekletilebilelecek. Bu dönem zarfında hesap işletim ücretlerinin tahsili için finansal tüketicilere icra takibi yapılamayacak, anılan 12 aylık dönem sonunda hesap işletim ücretlerinin tahsil edilememesi halinde ise bu ücretlere ilişkin tahakkuklar ters kayıt yapılmak suretiyle iptal edilir.Tüketici, hesap işletim ücretinin tahsili amacıyla kredilendirilemeyecek.

ATM kullanımı ve kiralık kasa hizmeti

Tüketicinin hesabının bulunduğu kuruluşa ait ATM'lerden kendi hesabı için para yatırma, bakiye sorgulama ve ilgili kuruluş tarafından belirlenen limit dahilinde yapılan para çekme işlemlerinden ücret istenemeyecek.

Başka kuruluş ATM'si vasıtası ile gerçekleştirilen işlemlerden talep edilebilecek ücret, diğer kuruluşa işlem karşılığı ödenen tutar dikkate alınarak finansal tüketici ile ilgili kuruluş arasında düzenlenen sözleşme çerçevesinde belirlenecek veya işlem anında finansal tüketicinin onayı alınarak tahsil edilebilecek.

Kiralık kasa ziyaretine ilişkin herhangi bir ücret talep edilemeyecek. Kiralık kasa hizmetinin sona ermesi halinde kiralık kasaya ilişkin finansal tüketici tarafından gerçekleştirilen bir hasar, ödenmeyen kira bedelleri ve kiralık kasa sözleşmesinden doğan diğer borçlar dolayısıyla depozito ücretinden düşülerek kalan tutar derhal iade edilecek.

Kampanyalar ve özel hizmetler

Kuruluşların birden fazla ürün ve hizmeti finansal tüketiciye bir arada sunmalarına imkan veren kampanyalı ürün ve hizmetler ücreti, ilgili kampanya dahilindeki her bir ürün ve hizmetin ayrı ayrı sunulması halinde elde edilebilecek ücret toplamını aşamayacak.

Kuruluşların finansal tüketicinin harcama, talimat gibi taahhütler karşılığı belirli bir ürün veya hizmetten faydalanmasını sağlayan uygulamalarında, ilgili taahhüdün yerine getirilememesi halinde ceza bedeli tahsil edilemeyecek.