'Kentsel dönüşüm'de hızlı icraat için yerel yönetimler de yetki istiyor

RECEP ŞENYURT

ADANA - Türkiye’nin kentsel dönüşüm çalışmalarına yönelik bugüne kadarki en kapsamlı buluşmalar arasında gösterilen “Modern Şehircilik ve Kentsel Dönüşüm Zirvesi”, Adana’da gerçekleştirildi. Adana Büyükşehir Belediyesi ev sahipliğinde, Rönesans Gayrimenkul Yatırım’ın ana sponsorluğu ve Emlak Konut GYO’nun destekleri, Häfele ile Yıldız Entegre’nin sponsorluğundaki zirve, DÜNYA gazetesi ve CNBC-e işbirliğinde düzenlendi. Melda Yücel'in sunduğu geniş katılımlı zirvede Türkiye’deki mevcut kentsel dönüşüm uygulamaları tartışılarak beklentiler dile getirildi. 

Zirvede, Türkiye’de kentsel dönüşüm konusunda önemli yasalar çıkarıldığını anlatan Adana Büyükşehir Belediye Başkanı Hüseyin Sözlü, “Ancak son imzaların ilgili bakanlıkta kilitleniyor olması işi tıkıyor” dedi. Kentsel dönüşümde mutlaka devlet eli olması gerektiğini vurgulayan Sözlü, işlerin daha hızlı ilerlemesi için de yetkinin büyükşehirlerde kamu ile paylaşması gerektiğine değindi. Örnek olarak Yüreğir Belediyesi’ni gösteren Sözlü, burada konsept olarak çok güzel projelere imza atıldığını ancak ilgili bakanlıktan imza çıkmaması nedeniyle ilerleyemediklerini söyledi. Adana’da 15 ilçe belediye başkanı bulunduğunu kaydeden Sözlü, “Kentsel dönüşüm projelerini kendimiz değerlendirip projelerin önünü açma noktasında bir fırsat istiyoruz” diye konuştu. 

Cumhuriyet dönemi şehirleşme faaliyetlerinin o dönemin kültürel derinliği ile karşılaştırıldığında sınıfta kaldığını vurgulayan Başkan Sözlü, sayılı şehirde planlı şehirleşme olduğunu söyledi. Nitelikli binalar için ekonomik güç gerektiğini anlatan Sözlü, halkın konut yerine bugüne kadar barınak inşa etmek durumunda kaldığını dile getirdi. Kentsel dönüşümde sosyo-kültürel alanların önem taşıdığını da vurgulayan Sözlü, şöyle konuştu: “Kentsel dönüşümde popülist bir yaklaşım sergilenip konu yalnızca binaların yenilenmesi olarak görülürse yine sınıfta kalırız. Kentsel dönüşümü Cumhuriyet dönemindeki kaybı telafi etme bakış açısıyla ortaya koymalıyız. Sosyal donatılı, yeşil alanlı, halkın ihtiyaçları gözetilerek projeler üretilmeli.” 

Yanıkömeroğlu: Devlet eli yalnız yasalarla değil kaynakla da olmalı 

Rönesans Gayrimenkul Yatırım Yönetim Kurulu Başkanı Kamil Yanıkömeroğlu kentsel dönüşümü şehirlerin plansız büyümesiyle oluşan çarpık kentleşme sonucu doğan bir ihtiyaç olarak değerlendirdi. Birçok kentin bu sorunu mevcut şehir merkezini farklı yere taşıyarak çözdüğünü, çarpık merkezin de eski şehir merkezi adıyla anılmaya başladığını kaydeden Yanıkömeroğlu, “Adana gibi fiziki engeller taşıyan kentlerse bunu yapamadığından şehir merkezinde yeni yerler açma ihtiyacı doğuyor” dedi. İnsanların büyük bölümünün şehir merkezlerinde yaşamak istediğini, Adana’nın genişleme alanında ise baraj gölü ve tarım arazileri bulunması nedeniyle mevcut alanda dönüşüme gidilme zorunluluğu doğduğunu bildiren Yanıkömeroğlu, “Kentin arsa ihtiyacı kentsel dönüşümle sağlanabilir. Adana son bir yılda konut fiyatlarındaki artışta İstanbul’dan sonra ikinci sırada. Bunda da en önemli etken arsa üretimindeki eksiklere bağlı olarak fiyatlardaki artış” dedi. 

Kentsel dönüşümlerin devlet eli olmadan gerçekleşmesinin zor olacağına dikkat çeken Yanıkömeroğlu, devlet elinin yasalarla bulunduğunu ancak kaynak olarak da destek gelmesi gerektiğini söyledi. Kentsel dönüşümü konut dışındaki ticari gayrimenkullerle uğraşanlar için de bir fırsat olarak gösteren Yanıkömeroğlu, “Otogarlar, AVM’ler de kentsel dönüşüm kapsamında. Müteahhitlerimiz bu alanlarda da çalışılabilir” dedi. 

Noyaner: Ekonomik ve sosyal veriler doğru analiz edilmeli 

Kentsel dönüşüm çalışmalarının ilgili kanunlarla ivme kazandığını, belediyeler ve TOKİ aracılığıyla birçok ilde projeler başlatıldığını anlatan Adana Genç İşadamları Derneği (AGİAD) Başkanı Sefa Noyaner ardından Adana’daki çalışmalarla ilgili bilgi verdi. Adana’da kentsel dönüşümün 2012’de Sinanpaşa’da başladığını, bugün 6 bölgenin kentsel dönüşüm bölgesi ilan edildiğini bildiren Noyaner şunları söyledi: “Adana’nın 15 ilçesinin 4’ü merkez ilçelerdir. Bunlar Yüreğir, Sarıçam, Seyhan ve Çukurova. Yapılaşması en yeni olan Çukurova ilçemizde şu anda yüzde 5 kaçak yapı mevcut. Sarıçam’da yüzde 59, Seyhan’da yüzde 67 ve Yüreğir’de yüzde 83’tür. Adana’da Hazine arazilerinin işgali yoğun değil ama vatandaşın kendi arsalarına yaptığı kaçak yapılar fazla. Sorun kaçak yapıların küçük parselde olması. Birim başına düşen kişi sayısı çok olunca maliyetler yükseliyor. Kentin ekonomik potansiyeli projenin zarar etmemesi açısından önemli. Kentsel dönüşüme vatandaşın sahip çıkması da önemli. Ekonomik ve sosyal veriler doğru analiz edilirse kentsel dönüşüm başarıya ulaşır.” 

Noyaner ayrıca bu dönüşümlerin yerel müteahhit ve tedarikçi kullanarak gerçekleştirilmesini de isteyerek, “Adana ekonomisinin canlanmasına katkıda bulunalım” şeklinde konuştu.

"Türkiye'nin başarısı yurtdışına da taşınıyor"

‘Yüksekten Uçanlar’ isimli ilk panelin moderatörlüğünü CNBC-e Genel Yayın Yönetmeni Servet Yıldırım yaptı. Panelde Nuhoğlu İnşaat Yönetim Kurulu Başkanı Ali Nuhoğlu çalışmaları hakkında bilgi verip kentsel dönüşümün kamunun en üst noktasından ilçe belediyelere, muhtarlardan STK’lara kadar tüm kesimlerin bir arada olduğu bir yapı içinde önceden masaya yatırılıp toplumsal mutabakat oluşturularak çözülmesi gerektiğini vurguladı. Yıldızlar Yatırım Holding İcra Kurulu Başkanı Hakkı Yıldız ise modern şehirlere kentsel dönüşümle ulaşılabileceğini vurgulayarak, “Kentsel dönüşüm gözümüzün gördüğü ilk noktadan, bir arka sokaktan başlamalı” dedi. Marka olarak iddialarının ‘mutluluğu satabilmek” olduğunu dile getiren Hafele Türkiye İcra Kurulu Başkanı Hilmi Uytun, bunun kentsel dönüşüm için de geçerli olduğunu, bir kentin daha yaşanabilir olması için içindeki insanlarıyla barışık olması gerektiğini, artık daha iyi yaşam alanları istendiğini söyledi. Son panelist İki Dizayn Kurucu Ortağı Murat Kader ise Adana’da nitelikli yaşam alanlarının büyük ölçüde erozyona uğradığını, bunun da beyin göçünü beraberinde getirdiğini anlattı.

Kentsel dönüşümün kaynak desteği İller Bankası'ndan

Moderatörlüğünü Ekonomi Yazarı Güngör Uras’ın yaptığı ‘Adana’nın Dönüşümü’ isimli ikinci panelde ilk söz İller Bankası Genel Müdürü Turgut Dedeoğlu’nun oldu. İller Bankası olarak belediyelerin kaynak ihtiyacını karşıladıklarını anlatan Dedeoğlu, görev alanları çerçevesinde gayrimenkul değiştirmesi yapabildiklerini, bu çalışmaya kendi arsa stoklarıyla başladıklarını anlattı. Dedeoğlu, elde ettikleri gelirin bir kısmını kentsel dönüşüm hesabına aktardıklarını söyledi. Bilgi birikimlerini yakın coğrafyadaki ülkelere taşımak istediklerini de kaydeden Dedeoğlu, “Oralarda iş yaparsak Türk girişimcilerimize de bir koridor açmış olacağız” diye konuştu. Tabanlıoğlu Mimarlık adına söz alan Murat Tabanlıoğlu, kentsel dönüşüm gerçekleştirilirken büyük bir master plan yapılması gerektiğini, belli bir gelir seviyesindeki kişilerin kalabileceği siteler yerine farklı gelir gruplarının bir arada yaşayabileceği alanların planlanabileceğini anlattı. AGİAD Yönetim Kurulu Üyesi Enver Yılmaz, Türkiye’de 20 milyon konut stoku bulunduğunu, bunların yüzde 60’ı olan 12 milyonun mevzuata aykırı olarak yapıldığını anlattı. Yılmaz, ülkenin üçte ikisinin deprem bölgesinde olması nedeniyle tehlikenin boyutlarının büyük olduğunu vurguladı. Adana Yapı Müteahhitleri Derneği Başkanı Mustafa Vursavuş, TOKİ’nin kullandığı emsal artışlarının aynısını yerel yönetimlerin tüm müteahhitlere vermesini isterken, Baysaş İnşaat Yönetim Kurulu Başkanı Şemsettin Aydın bir daha kentsel dönüşüm yapma imkanı yakalanmayabileceğini, gelecek nesillere iyi bir yerleşim alanı bırakmak için kentsel dönüşümün rant olarak algılanmaması gerektiğini söyledi.

Asayiş sorunu da kentsel dönüşümle çözülebilir

Yatırım Fırsatları’ isimli son panelin moderatörlüğünü ise DÜNYA Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Hakan Güldağ yaptı. İlçe belediye başkanlarının katıldığı panelde Adana’daki çalışmalar hakkında bilgi verildi. Yüreğir Belediye Başkanı Mahmut Çelikcan, ilçede 66 bin bina ve 155 bin adet konut bulunduğunu, birçok binanın da riskli bina olduğunu anlattı. Genişleme alanları bulunmaması nedeniyle kentsel dönüşümün kaçınılmaz olduğunu vurgulayan Çelikcan, 156 hektarda kentsel dönüşüm projesi başlattıklarını söyledi. Çelikcan, bu sayede göç alan Adana’da asayiş sorununun çözülebileceğine de dikkat çekti. Seyhan’ı Türkiye’de yapılaşmanın en kötü olduğu ilçe olarak değerlendiren Seyhan Belediye Başkanı Zeydan Karalar ise sağlıksız yapıların yenilenmesi gerektiğini söyledi. En yoğun göçü Seyhan’ın aldığını anlatan Karalar, “Bölgemizdeki konutlar dönüştürülürken sosyal bir proje olarak görülüp devlet yardım etmeli” dedi. Çukurova Belediye Başkanı Soner Çetin, ilçelerinde depreme dayanıksız yapının fazlalığına dikkat çekerek, “Ayrıca konutlar fiziki açıdan standartlara da uygun değil. Merdiven boşlukları yok. Bir cenaze olunca cenazeyi tabutla aşağı indirmek mümkün değil. Kentsel dönüşüm çalışmaları süratle tamamlanmalı” diye konuştu. İnşaat Mühendisleri Odası Adana Şube Başkanı Nazım Biçer ise, konunun yerel yönetimlerin de üzerinde oluşturulacak kentsel dönüşüm komisyonlarıyla takip edilmesi gerektiğini anlattı. Zirve, aile fotoğrafının çekilmesi sponsorlar ve panelistlere plaket verilmesiyle sona erdi.