10 soruda bağımsız denetim

Bağımsız denetim, öncesinde sınırlı alanlarda uygulaması bulunmakla birlikte, 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu (TTK) ile iş hayatımızdaki önemini her geçen gün artırarak yer edinmeye başlamış bulunmaktadır. Konunun firma yönetim kurulu üyeleri ve mali yöneticileri tarafından daha iyi anlaşılabilmesi için aşağıda soru-cevap yöntemi kullanılıp özellikle yeni TTK yönüyle değerlendirilerek faydalı olunmaya çalışılmıştır.

1- Bağımsız denetim nedir?

Finansal tabloların standartlara uygunluğu ve doğruluğunun makul güvence sağlayacak yeterli kanıtların elde edilmesi amacıyla denetim standartlarına uygun olarak defter, kayıt ve belgeler üzerinden denetlenerek rapora bağlanmasının şirket dışından ve ilgili kurumlar tarafından yetkilendirilmiş kişi veya kuruluşlarca yapılması demektir.

2- Bağımsız denetim hangi firmalar için zorunludur?

Türk Ticaret Kanunu kapsamında denetime tabi tutulacak firma hadleri Bakanlar Kurulu kararı ile belirlenir. 2015 yılı için son 3 yılda aktif toplamı 50 milyon TL, net satışlar 100 milyon TL ve çalışan sayısı 200 kişi veya üzerinde olması hallerinden en az ikisinin 2 yıl gerçekleşmiş olması halinde tüm AŞ ve Ltd. şirketler bağımsız denetime tabidir. Ayrıca kendi alanlarında SPK, EPDK ve BDDK mevzuatları çerçevesinde denetim şartları belirlenmektedir.

3- Limited şirketler bağımsız denetim zorunluluğundan muaf mıdır?
Hayır. Bakanlar Kurulu’nun belirlediği hadlerin üzerinde olanlar denetime tabidir.

4- Bağımsız denetim yapmaya hangi kuruluş ve kişiler yetkilidir. Uluslararası kuruluşlarla çalışmanın avantajları var mıdır?

Kamu Gözetimi muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu tarafından (kendi alanında SPK tarafından) yetki belgesi verilen kişi ve kurumlar bağımsız denetim yapmaya yetkili ve yetkinliktedirler. Ülkemizde bağımsız denetim uygulaması Kamu Gözetim Kurumu tarafından uluslararası mevzuata uygun standartlar ve kurallarla oluşturulup denetlendiği için dünyanın ulaştığı denetim standardı yerli kuruluş ve denetçilerimizce pekala yürütülmektedir. Uluslararası kuruluşların kurumsal birikimleri ileri sürülerek denetim kalitesinin yükseleceğini savunanlar olduğu gibi, bu firmalar kurumsal birikimlerini öne çıkarırken adeta seri üretim yaklaşımı ile deneyimsiz kişilerden oluşan ekiplerin bazı zaaflara yol açtığını savunanlar da vardır.

5- Bağımsız denetim yaptırmamanın sonucu nedir?
Bağımsız denetim yaptırmak zorunda olanların yönetim kurulları bunu yaptırmamaları halinde bağımsız denetimden sağlayacakları faydalardan mahrum olacakları gibi, mali tabloları düzenlememiş olurlar. Bu da en başta yönetim kurulunun ibra edilmemesi sonucu doğurur ki ortakların yasal yollara başvurmasından tutun pek çok sorumluluğu beraberinde getirir. Örneğin kar dağıtamaz, sermaye artış ve azalışı yapılamaz. Bundan dolayı şirketin uğrayacağı zarar ve kayıplardan yönetim kurulu sorumlu olur.

6- Bağımsız denetim hizmetleri pahalı mıdır?
Kamu Gözetim Kurumu bağımsız denetim ücretlerine ilişkin bir tarife yayınlamadığından şirketin cirosu, aktif büyüklüğü, şube ve çalışan sayısı gibi veriler esas alınarak taraflar arasında serbest piyasa kurallarına göre belirlenerek denetlenecek firmalar açısından oldukça uygun fiyatlar elde edilmektedir.

7-Bağımsız denetim zorunluluğu olmayan şirketlerin bağımsız denetim hizmeti almaları gereksiz midir?
Kamunun bazı kriterleri esas alarak belli hadlerin üzerindekileri zorunlu kılması, yönlendirme görevinin gereği olup bunu yasal zorunluluk olarak anlamamak gerekir. Bağımsız denetim, şirketlere doğru ve güvenilir bilgiler sunarak , göz ardı edildiğinin aksine şirketler açısından da olmazsa olmaz önemdedir.

Şöyle ki;

a) Bağımsız denetimin ortaklar arasında güveni tesis eden etkisi vardır.

b) Şirket kaynaklarının verimli, etkin kullanılmasına yardımcı olur.

c) Hataların düzeltilmesine olanak sağlar.

d) Şirket yönetici ve çalışan suistimallerini önleyici ve bunun gerçekleşmesi halinde ortaya çıkartıcı etkisi vardır.

e) Kreditörlere, ihale makamlarına, kamu kurumlarına ve diğer ticari partnerler ve 3. şahıslara güven verir. Böylece kredi maliyetlerinin düşürülmesi, uygun fiyatlarla iş alınması, ticari faaliyetlerde bulunulmasına katkı yapar.

f) Bu alanda uzman kişilerce ve belirlenmiş kriter ve standartlarla hazırlanan raporlar şirket yönetici ve diğer ilgililerin karşılaştırma yapabilmelerini ve buna göre pozisyon almalarını sağlar.

g) Çalışanların bağlılığını artırır, şirket politikalarına uyumunu destekler.

8- Bağımsız denetçi ile sözleşmeyi ne zaman imzalamak gerekir?
Bağımsız denetçiler ile denetleyecek oldukları faaliyet yılı bitmeden sözleşme yapılabilir. Ancak denetçiye zaman kazandırmak için bu süreyi beklemeden mümkün olan en erken tarihte sözleşme imzalanması yerinde olur.

9- Şirketimizde iç denetim departmanımız/yeminli mali müşavirimiz var ayrıca bağımsız denetime gerek var mı?
Kuşkusuz bağımsız denetimin bazı faydaların bir kısmını iç denetim yoluyla sağlamak mümkün olmakla birlikte tek başına yeterli olmamakta şirket çalışanı yoluyla yapılan denetimin özellikle 3. şahıslar nezdinde yeterince objektif bulunmayabilmektedir. Zaten bu iki kurum gelişmiş toplumlarda birbirlerinin alternatifi değil birbirini tamamlayan kurumlardır. İç denetim bağımsız denetim zorunluluğunu ortadan kaldırmaz. Yeminli mali müşavirler denetimlerini vergi mevzuatı yönüyle yaparlar bunların varlığı bağımsız denetim yükümlülüğünü ve ihtiyacını kaldırmaz.

10- Bağımsız denetim sonucunda şirketime zarar gelir mi ?
Bağımsız denetimin en önemli amacı düzeltme yapmaya fırsat vermektir. Bu durum şirketlere zarar vermek bir tarafa zarar görmesini engeller. Denetim raporları şirket yönetiminin istemediği kişi ve kurumlara sunulmaz. Bağımsız denetçilerin sır saklama yükümlülüğü Türk Ticaret Kanunu'nca şirketleri koruyacak kural ve yaptırımlarla güvence altına alınmıştır.