20 milyar $ katkı, 15 bin ek istihdam

İSTANBUL - İstanbul'un uluslararası bir finans merkezi haline gelmesiyle 2025 yılında GSYH'ya yaklaşık 20 milyar dolar katkı sağlaması ve finans sektöründe yaklaşık 150 bin ek iş imkanı yaratılması beklenirken, finansal hizmetler sektörünün GSYH'ya katkısının da 2025 yılında yaklaşık yüzde 8'e yükselmesi öngörülüyor.

Kalkınma Bakanlığı'ndan alınan bilgiye göre, İstanbul'un öncelikle bölgesel, nihai olarak da küresel bir finans merkezi olması, İstanbul Uluslararası Finans Merkezi (İFM) Projesi'nin vizyonu olarak belirlenmesiyle, kentin sahip olduğu iş potansiyelinin, yerel ve nitelikli işgücü varlığı ve sağladığı yaşam kalitesi açısından önemli bir avantaja sahip bulunuyor. Moskova, Körfez Bölgesi (Dubai, Katar, Abu Dabi, Bahreyn) ve Doğu Avrupa (Viyana, Varşova) İstanbul'un doğal rakipleri olarak gözükürken, son dönemde finans merkezi haline gelen şehirlerle yapılan işbirliğiyle oluşan sinerji tüm finans merkezleri için beraber çalışma fırsatları oluşturuyor. Bu çalışmalarla finans piyasalarının gelişerek yeni iş fırsatlarının ortaya çıktığına işaret ediliyor.

İngiltere gayri safi milli hasılası içindeki finansal sektör hizmetlerinin payı yüzde 10 civarında seyrederken, finansal hizmetlere bağlı olarak gelişen muhasebe, hukuksal hizmetler ve danışmanlık hizmetleri de düşünüldüğünde bu oran yüzde 14 düzeyine çıkıyor. İsviçre Dışişleri Bakanlığı verilerine göre, İsviçre ekonomisinde önemli bir yere sahip olan finans sektörü, ekonominin yaklaşık yüzde 10'unu oluşturmakta ve çalışan nüfusun yaklaşık yüzde 6'sı finans sektöründe yer alıyor. Türkiye'de ise mali aracı kuruluşlar sektörünün gayri safi yurtiçi hasılasına oranı 2008-2011 yılları ortalaması olarak yüzde 3,7 olarak gerçekleşirken, söz konusu rakamlar çerçevesinde Türkiye'nin önünde değerlendirmesi gereken bir potansiyel olduğu görülüyor.

20 milyar dolar katkı, 150 bin ek iş imkanı

Finans merkezi haline gelmiş kentler hem direkt olarak finans sektörüne yeni istihdam olanakları sunarken hem de finansal hizmetlere bağlı olan muhasebe, hukuksal hizmetler ve danışmanlık hizmeti gibi alanlarda ek istihdam olanakları sağlıyor. Deloitte & Touche'ın 2009 yılında güncellenmiş raporuna göre, İstanbul'un uluslararası bir finans merkezi haline gelmesiyle 2025 yılında GSYH'ya yaklaşık 20 milyar dolar katkı sağlaması ve finans sektöründe yaklaşık 150 bin ek iş imkanı yaratılması bekleniyor.

Diğer taraftan, İstanbul'un uluslararası bir finans merkezi haline gelmesiyle finansal hizmetler sektörünün GSYH'ya katkısı 2025 yılında yaklaşık yüzde 8'e yükselecek. Böylece uluslararası finans merkezi olmanın finans sektörüne sağlayacağı ek katkı, katma değer anlamında yüzde 4 civarında olacak.

Proje hazırlık çalışmaları çok yönlü yürütülüyor

İFM ile ilgili teknik çalışmaları yürütmek üzere oluşturulan 8 çalışma komitesi de çalışmalarını sürdürürüyor. Hem özel hem kamu kesiminde finans sektörüyle ilgili mevcut çalışanların yurt içi veya yurt dışı eğitim ve araştırma çalışmaları için gerekli fon temin edilerek uygulamalı eğitim, kurs ve staj imkanları geliştirilecek. Finans piyasalarının ihtiyaç duyacağı personel ihtiyacının karşılanmasına katkıda bulunmak amacıyla, İstanbul'da bulunan 42 üniversitenin 37'sinde finans alanında eğitim veren bölümler bulunurken, lisans eğitiminin yanı sıra, Türkiye'de bulunan toplam 16 doktora eğitiminin 13'ü İstanbul'da veriliyor.

Yaklaşık 2,5 milyon üniversite öğrencisinin yabancı dil seviyelerini iyileştirmek amacıyla 7/24 hizmet verecek internet tabanlı multimedya dil sınıfları projesi hayata geçiriliyor. Toplum nezdinde finansal işlemleri yapabilme ve anlayabilme kapasitesinin artırılmasına, diğer bir ifadeyle finansal okuryazarlık düzeyinin yükseltilmesine yönelik olarak hazırlanan finansal okuryazarlık ulusal stratejisi de, Sermaye Piyasası Kurulu tarafından uygulanmaya başlandı. Türkiye çapında bugüne kadar 16 üniversitede öğrencilere finansal okuryazarlık eğitimi verildi.

İFM Projesi kapsamında nitelikli işgücünün İstanbul'a çekilmesi konusunda önemli gelişmeler kaydedilerek, yabancıların çalışma izin sürecine ilişkin bürokrasinin azaltılması, işlemlerin basitleştirilmesi ve başvuru için istenilen belgelerin azaltılmasına yönelik çalışmalar yapıldı.

Toplam 797 kilometre karayolu eklenecek

İstanbul genelinde yapılan yatırımlar, 2011 ile 2014 arasında kısa vade, 2015 ile 2018 arasında orta vade ve 2019 ile 2023 arasında uzun vadede olmak üzere 3 dönem halinde ele alınıyor. İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından öngörülen ilave karayolu uzunluğu kısa dönem için 159 kilometre, orta vade için 196 kilometre ve uzun dönem için de 195 kilometre olarak öngörülüyor.

İBB ve Karayolları Genel Müdürlüğü'nce toplam eklenecek karayolu uzunluğu 2010 ile 2023 yılları arasında yaklaşık olarak 797 kilometre olacak. Raylı sistemde yapılması planlanan hatlar ile toplam hat uzunluğunun 624 kilometre olması planlanıyor. İFM kapsamında öne çıkan bölgelerden geçen, ancak İstanbul Ulaşım Master Planı'nda orta ve uzun vadeli önerilen raylı sistem hatlarının İFM vizyonunu destekleyecek şekilde önceliklendirilmesi de hedefleniyor. Havayolu ulaşımına yönelik olarak ise İstanbul Çevre Düzeni Planı'nda, İstanbul ve çevresinin gelecekte oluşacak ulusal ve uluslararası uçuş taleplerini karşılamak üzere Çorlu Havaalanı'nın genişletilmesi ve üçüncü ticari havaalanının rezerv alan olarak Silivri'de konumlandırılması öngörülüyor.

Gerekli kaynak merkezi ve yerel bütçeden sağlanıyor

Proje kapsamında yürütülen çalışmalar sonucunda mevcut durum, gelişme eğilimleri ve üst ölçekli plan kararları doğrultusunda İFM yapılanması için Büyükdere-Levent-Maslak aksı, Ataşehir-Kozyatağı, Kartal, Yenibosna basın Aksı, Topkapı-Maltepe-Bayrampaşa ile Ümraniye bölgelerinde ''merkez'' olarak tanımlanan alanlar ön plana çıkıyor. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nın Ataşehir için hazırladığı master plan, 690 bin metrekare alanda 315 bin metrekare imar parseli olacak şekilde hazırlandı. Ataşehir'de mülkiyet sahibi olan kamu bankaları, kamu kurumları ve özel şirketlere ait 560 bin metrekare ofis binaları ve diğer ticari ve sosyal alanlar yer alacak.

Bununla birlikte, İFM yapılanması için uygun olan bölge ya da bölgelerin belirlenmesi ve bu bölgelerde altyapı özelinde yapılması gereken çalışmaların tanımlanması konularında kapsamlı araştırmaların yapılması gerekiyor. Bu çerçevede, uluslararası finans merkezi yapılanmasına uygun alanların ve buna yönelik gelişim öngörülerinin belirlenmesi ve altyapı konusunda detaylı ve uygulanabilir proje ve finansman modellerinin geliştirilmesi amacıyla ''alansal varlık araştırması ve ekonomik etki'' analizi çalışması yapılacak. Altyapı komitesi çalışmaları kapsamında hazırlanan eylem planında, güvenlik ve doğal afetler konusunda öncelikle kısa vadede yapılacak çalışmalar belirlendi.

Bu kapsamda, doğal afetler konusunda İBB birimleri koordinasyonunda hasar görebilirlik analizlerinin yapılması, kurumsal mücadele kapasite çalışmaları, öne çıkan bölgelerde doğal ve kentsel risklere yönelik çalışmaların yapılması, dere ıslah çalışmalarının yapılması öncelikli konular arasında yer alıyor. İFM projesinin yürütülmesi için gerekli olan kaynak merkezi ve yerel bütçeden sağlanıyor. Süreç içerisinde bazı eylem ve projelerin gerçekleştirilmesi için özel sektörün maddi olarak da desteği gerekebilecek. Projenin koordinasyonuyla ilgili genel işler ise Kalkınma Bakanlığı bütçesinden karşılanıyor.