2014'ün özeti: deflasyon ve durgunluk
Beste Naz Süllü - İntegral Menkul Değerler Araştırma Uzmanı
2014 yılını geride bırakmaya hazırlandığımız şu günlerde, küresel büyümeye yönelik endişeler günden güne artıyor. Gelişmiş ülkelerde yaşanan deflasyon süreci ekonomik büyüme ve istihdam piyasası için büyük bir tehdit oluşturuyor.
Avrupa Bölgesi, resesyon sancılarından kurtulmak için tahvil alımlarına başlasa da, şimdiden piyasaları var olan durumdan kurtulabilecekleri sinyallerini vermemeleri, dolar talebini artırıyor.
2008 yılı finansal krizin ardından global likiditenin artması gelişen ülke piyasalarına para girişine sebep olurken, finans piyasalarında da olumlu seyirlerin oluşmasını sağladı. Ancak bu görüntü 2014 yılında ters yöne dönmeye başlamış görünüyor. Her ne kadar Avrupa ve Japonya’da genişlemeci politikalar olsa da, FED ile birlikte likidite enjeksiyonunun sona ermesi ve faiz artırımı beklentileri, GOP piyasaları için zor günlere neden olacak görünüyor.
2014 yılının en büyük değişiklikleri
- Bernanke’nin görev süresi 31 Ocak 2014’te bitmesiyle koltuğunu Janet Yellen’a devretti.
- Amerika Merkez Bankası (Fed), 2012 Eylül ayında başlattığı parasal genişleme sürecinin son ayağı ‘Quantitative Easing 3’ü, işsizlik seviyesinin yüzde 6’nın da altına gerilemesiyle beraber Ekim ayı toplantısında sonlandırarak, bol likidite musluğunu kıstı.
- Arz karşısında yeterli talebi bulamayan petrol, OPEC’in arz kısmaması nedeniyle 60 dolar/Varil seviyesinin altına indi. Sene başında 95 dolarla başlayan fiyatlar, jeopolitik gerginlikler sebebiyle 108 dolara, ardından ise 60 doların altına geriledi.
- TCMB, yüzde 4,50’de tuttuğu politika faizlerini 10 seviyesine kadar çıkartırken, ihtiyatlı sıkı para politikasına adım atıldı. Daha sonra faizlerde 8,25 seviyesine doğru gevşemeye rağmen, sıkı duruş kalmaya devam etti.
- Avrupa Merkez Bankası, Haziran ayındaki toplantıda eksi faiz dönemine girdi.
- Kırım Parlamentosu, mart ayında aldığı kararla Rusya Federasyonu’nun bir parçası olma kararı aldı.
- Ekonomik veriler dışında, IŞİD’in Kuzey Irak’ı işgal etmesi ile jeopolitik riskler tekrar gündeme geldi.
2014 yılının en iyi performans gösterenleri
- Krizin ardından toparlanmaya çalışan ABD’de, 2013 Aralıktan bu yana işsizlik oranı yüzde 7’den yüzde 5,8’e kadar geriledi.
- ABD borsaları 2014 yılında rekor üstüne rekor tazelerken, S&P ve Dow yüzde 20’ye yakın kazançla yatırımcısına kâr sağladı.
- Borsa İstanbul, sene başında 60,900 seviyelerinden başlattığı yükseliş trendinde 87 bin seviyesini test ederek, felaket senaryolarını yenmeyi başardı.
2014 yılının en kötü performans sergileyenleri
- Listede birinci sırayı Avrupa Bölgesi ve Japonya paylaşıyor. Almanların baskısında Avrupa Merkez Bankası’nın kararsız adımları bölgeye yönelik endişelerin sürmesine neden oldu. Avrupa’yı bu yıl en iyi özetleyen kelimeler: Geç kalınmışlık ve cesaretsizlik…
- Japonya’da ise bir türlü canlanma gösteremeyen enflasyona bir de ülkenin küçülmesi eklendi. Japonya Merkez Bankası parasal genişlemesini 70 trilyon Yen’den 80 trilyon Yen’e çıkardı. Fakat bütçe açığı sebebiyle satış vergisi getirilmemesi konusunda Abe ile maliye bakanı ters düşünce, Abe hükümeti feshetti. İki yıl önce Japonya ekonomisini güçlendirme vaadiyle gelen Abe, ‘Abenomi’ olarak da adlandırılan önlemleri ile ekonomiye istenilen ivmeyi kazandıramayınca, 2014’ün en kötü performansını sergileyenler listesinde birinci oldu.
- 2013 yılında gelişen ülkeler arasında elde ettiği rekabet gücünü 2014 yılında kaybeden Brezilya’da Rousseff’in kazanmasını iş liderleri ve piyasalar olumsuz karşıladı.