2023 vizyonu nasıl yakalanır?
Son günlerde "Hedef 2023", " 2023 Türkiye Vizyonu" gibi kavramlar kulağımıza sıkça gelir oldu. Bilhassa iktidar partisinin seçim propagandalarından-reklamlarından hatırlıyoruz bu kavramları. Hatta etrafımda konuştuğum birçok insan "Vay be! Başbakan'a bak, 12 yıllık yönetime talip, planlar yapılıyor" gibi yorumlar bile yapmışlardı. Siyaseten nerede durursanız durun, fikriniz ne olursa olsun, Türkiye'de uzun vadeli planlar yapılıyor olması iyiye delalet…
Aslında bahsetmek istediğim esas konu siyaset falan değil. Bir öğretim görevlisi, danışman ve girişimci olarak "2023 Türkiye Vizyonu" ortaya atıldıktan sonra düşündüğüm şey şu: Vizyonsuz ve misyonsuz işletmelerle 2023 Türkiye Vizyonu projesi ne kadar başarılı olur? (Ne kadar tutar?). Uzun yıllardır farklı sektörlerden firmalara danışmanlık yapıyorum. Vizyon - misyon kelimelerini anlamlarını bilmeyenlerden tutun da ilk defa işitenlere kadar birçok şirketle tanıştım. Son zamanlarda da bu kelimelerin anlamlarını bilen-bildiğini sanan, hatta her cümlesinde bu kelimelerle kendisini-şirketini ifade etmeye çalışan şirketler görüyorum. Ama orada da eksik olan şey uygulama. Benimsenmemiş, içselleştirilmemiş, ISO dokümanları arasında tanımlanmış bir sürü vizyon-misyon. Okuyan girişimcilerin ya da yöneticilerin "bizim şirketimizde durum bu değil hocam!" dediğini duyar gibiyim. Sizler tanımladığınız vizyonları-misyonları şirket kültürü haline getirebilmiş başarılı azınlık içinde yer alıyorsunuz o halde.
Peki ne yapmalı, nasıl yapmalı da bu güzel ülkeyi 2023 yılına -tabiri caizse çakı gibi- hazırlamalı? Öncelikle bildiğimizi sandığımız kavramların içlerini doldurarak başlamalıyız. Şimdi gazeteden başınızı kaldırıp ilk gördüğünüz kişiye "vizyon nedir yada senin vizyonun nedir" diye sorsanız birçoğunuz cevap alamayacak yada aldığınız cevap sizdeki vizyon tanımıyla eşleşmeyecektir. İşletmelerde cevap alma ihtimaliniz biraz daha yüksekken sokaktaki vatandaşın çoğu cevap veremeyecektir. O halde söyle de bilelim (hoca) dediğinizi de duyar gibiyim.
Vizyon: Türk Dil Kurumu vizyon kelimesini "İleri görüş, Özülkü, Uluduş, Geniş Görüşlülük, Uzgörü" olarak tanımlamış. Biraz daha açacak olursak vizyon, bireyin veya işletmenin hayal ettiği gelecektir. Yani vizyon işin özünde ileriyi görebilmek ve buna göre hedef belirlemektir.
Misyon: Türk Dil Kurumu vizyon kelimesini "ulugörev, özgörev, amaç, görev" olarak tanımlamış. Yine bu tanımları da biraz açacak olursak misyon, bir kimse kurum veya kuruluşun var oluş nedeni, yapması beklenen görevidir. Yani belirlenen misyona ulaşabilmek için hangi icraatların yapılacağının tespit edilmesidir.
Bir gıda firmasından vizyon-misyon örneği verip tanımı somutlaştıralım.
Örnek Vizyon:… Küçük mutlulukların büyük farklar doğurduğunu unutmamalıyız. Kazandığımızı sürekli işimize yatırmalı, her zaman sürprizlerle dolu bir marka olmalıyız. Adımız toplumun belleğinde lezzet, sağlık ve beslenme kavramlarıyla özdeşleşmeli.
Örnek Misyon: …Holding, tüketicilerin ihtiyaçlarını karşılayan ürünler geliştirerek, son teknolojiyi kullanarak, kalite ve hijyenden asla ödün vermeden müşteri memnuniyetini sağlamayı amaçlar.
Vizyon lider tarafından belirlenir ve belirlenen bu vizyonla uyumlu misyonlar oluşturulur. Ortaya konan vizyon çalışanlar tarafından benimsenmeli, akılda kalıcı ve paydaşları heyecanlandırıcı olmalıdır. Liderin vizyon belirlerken neleri dikkate aldığı aşağıdaki şekil yardımıyla kısaca ifade edilmiştir.
Şekilde esas olan vizyon belirlenirken her kurumun kendi değer ve ilkelerini, içinde bulunduğu çevresel şartları ve amaçlarını-hedeflerini baz alarak kendine has bir vizyon oluşturmasıdır. Ancak reelde bilhassa aynı sektörde olan birçok kurumun vizyonları-misyonları birbirine benzemekte, bir yerlerden kopyala-yapıştır yapılarak belirlenmektedir. Hal böyle olunca içleri boş, paydaşları tarafından benimsenmemiş, peşinden sürüklemeyen, sadece olması gerektiği için bir iki satır karalanmış cümleler ortaya çıkıyor.
Vizyon ve misyon tanımlarının bahsettiğimiz çerçevede oluşturulduğu bir ülkede 2023 Vizyonu nasıl işler biraz tahmin edebiliyorum! Merkez teşkilatının öngördüğü çerçevede yeniden tanımlamalar yapılacak, dokümanlar, sunumlar vs. Elbette bunlar da gerekli, ama işin özünü kavrayamadıktan sonra klasör klasör rapor hazırlamaya ve onları tozlu raflarda yıllarca saklamaya gerek yok. Unutmamamız gereken şey, toplum olarak değerlerimize, ilkelerimize, amaçlarımıza ve hedeflerimize olan inancımız, Cumhuriyetimizin 100. Yılında 2023 Vizyonunun gerçekleşmesine katkı sağlayacaktır. Sadece siyasi otoritenin ortaya koyduğunu değil, bireysel olarak da kendi vizyonumuzu oluşturabilen insanlar olabilirsek, emin olun başardıklarımız bugünkünden çok daha memnuniyet verici, daha üst düzeylerde olacaktır.