21. yüzyıl yöneticisi misiniz?
Ahmet TAMTEKİN
Tek tek yeniliklere bakınca aslında bunların büyük bir dönüşümün işaretleri olduğunu kaçırıyoruz. Oysa dünya değişiyor. İş dünyası değişiyor. Sektörler, büyük tanınmış şirketler ve hatta meslek dalları silikleşip kaybolurken yenileri devleşiyor.
Global iş dünyasındaki büyük dönüşümün ardında üç büyük etken var.
1. Rekabet ve kapital globaleşti. Sizin yaptığınızı sizden daha iyi yapan, dünyanın herhangi bir köşesinden rakip sizi silip süpürebilir. O şirketi Malezya'lı grup almış, bu şirketi Yunanlı. Bu ürünün üretimi Çin'e kaymış, bu hizmetin verilmesi Hindistan'a gitmiş.
2. Teknolojinin gelişmesi 5. viteste. Devamlı yeni ürünler çıkıyor ve kısa sürede zirvede kalıp hızla demode oluyorlar. Nokia'nın cep telefonları, Blackbery, iPhone ve Samsung'un arka arkaya birbirlerini takip etmeleri güzel bir örnek. Bir kaç yıl önce çıkan MP3 çalan aletlerin bir anda herkesin elindeyken şu anda akıllı telefonlar tarafından tehdit altında olmalarını düşünün. Telefonlarda gördüğünüz her sektörde var ama bazıları biraz daha yavaş çekim. Zaten teknoloji her sektörü etkiliyor.
3. Tüketici değişti. Artık tüketici herkesin kullandığı bir iki ürün arasından seçim yapmıyor. İstediği tam ne ise onu talep ediyor. İnternetten her türlü bilgiyi toplayabiliyor. İstediği malı veya hizmeti istediği yerden temin edebiliyor. Sadece kıyafetinde değil, telefonunda, gittiği kahve salonunda, içtiği meyve suyunda kişisel özelliklerinin izlerini istiyor.
Yeni yüzyılın yeni ekonomisinde devamlı bir değişim, devamlı yeni rekabet ve devamlı yaratıcı olma baskısı var. Bu ister istemez global şirketlerin talep ettiği yöneticilerin profilini de değiştirdi. Bundan yirmi yıl önce aranan yöneticiler kuvvetli liderlik özelliği olan, sektörlerini, işlerini iyi bilen deneyimli, ilişkileri iyi yöneten, biraz oturaklı profesyonellerdi. Şimdi bu yetmiyor. Yeni yüzyıl, yeni yönetici profilleri talep ediyor.
Öncelikle global olmalısınız. Bu sadece yabancı dil bilmek anlamına gelmiyor. Başka kültürlerle iş yapabiliyor olmanız lazım. Bir Amerikalı "Yes" dediğinde veya bir Çinli "Yes" dediğinde bunların farklı anlamlar ifade ettiğini öğrenmiş olmanız lazım. Bol bol seyahat edebiliyor, birçok havalimanını avcunuzun içi gibi bilmeniz gerekiyor. Gerekirse birkaç yıl yurtdışında çalışmayı kabulleniyor olmanız lazım. Çin'de neyin nereden temin edileceğini, ucuz finans kaynaklarının hangi uluslararası kaynaktan geleceğini bilmeniz gerekiyor. Sadece Türkiye'deki değil, tüm dünyada rakipleriniz ne yapıyor sorusuna cevap verebiliyor olmanız lazım.
Değişime hızla adapte olmak, değişimi ustaca yönetebilmek de diğer aranan özellik. Geleceği çok iyi kestirmeniz gerekmez. Kimse kestiremiyor. Hatta yapılan uzun vadeli stratejik planlamalar bile çoğunlukla yapılmış olsun diye yapılıyor. Ancak değişimi yakından takip etmek ve yönettiğiniz şirketi değişen şartlara göre yönlendirmek zorundasınız. Değişimi yönetmek herkesin harcı değildir. Belli bir uzmanlık gerektirir. Etap etap geçilmesi gereken süreçler vardır. Bir sürü insanın ikna edilmesi, yeni iş yapış süreçlerinin uygulamaya konması gerekir. Her yönetici bunu yapamaz.
Yeni yönetici profilinin yaratıcı olması gerekiyor. Bu bireysel bir yaratıcılık değil. Problem çözmek de değil. Çalıştığınız ekiple ve belki de başka ülkeden yön veren veya etkili olan kişilerle devamlı yeni fikirler üretmek gerekiyor. Ya yeni şartlara uyum için ya da rekabetten üstün olmak için. Bu da devamlı bir süreç. Hem de bir sürü kültürden bir sürü insanı bu yeni fikirlerin üretilmesine dahil etmeniz gerekiyor. Bu da çok kuvvetli bir duygusal zeka gerektirir.
Bu üç özellik yeni yeni öne çıkan ve hatta olmazsa olmaz yönetici özellikleri. Tabii ki eski yöneticilerde aranan kuvvetli liderlik özelliği, sektör ve fonksiyonel bilgi, deneyim, ilişkileri iyi yönetmek ve biraz oturaklı olmak gerekiyor.
Yöneticiler, yönetim kadroları ve şirketler değişen ekonomiye uyum göstermek zorundalar. Yeni yönetici profiline uyum göstermezseniz iş dünyasındaki bu büyük dönüşümde dinazorlaşmanız olası. Tersi de mümkün. Bu özellikleri iyi beslerseniz yıldızınız parlar.
İnsan kaynakları departmanları, lider gelişim kuruluşları, yöneticileri değerlendirenler de eski kriterlere değil, yeni kriterlere göre yaptıkları işleri gözden geçirmeliler.
Yeni iş dünyası yeni profilde yöneticiler talep etmekte. Siz bu üç yeni yetkinlikte ne seviyedesiniz? Global bir yönetici misiniz? Değişimi başlatıp yönetebilir misiniz? Ekip halinde yaratıcılığın orkestra şefliğini yapabilir misiniz? Bu özelliklere bu güne kadar önem vermediyseniz, hala vakit geç olmayabilir.