36 sektör dış açık vermiyor

İbrahim EKİNCİ

İSTANBUL - Dış Ticaret Müsteşarlığı'nın (DTM) verileri, Türkiye'nin 36 sektörde ihracatının aynı üründe ithalatı karşıladığını, bazılarında ihracatın ithalatı karşılama oranının yüzde 2 bini bile geçtiğini gösteriyor. Ancak temel mal grupları itibariyle 61 grupta ihracat ithalatı karşılamıyor. Bu gruplarda da çok büyük açıklar veriliyor.

İhracatın ithalatı kat kat aşarak karşıladığı sektörlerin başında "sebze, meyva, bitki parçaları, sert kabuklu yemiş konserveleri" var. Bu grubun ithalatı 62.9 milyon dolar, ihracatı 1 milyar 491 milyon dolar. Sektörün ihracatı, ithalatının 24 kata yakın. Yine "değirmencilik ürünleri, malt, nişasta, inülin, buğday gluteni" ithalatı 52.8 milyon dolar, ihracatı 723.1 milyon dolar. Yani ihracatı, ithalatının yaklaşık 14 katı.

"Et, balık, kabuklu hayvan, yumuşakça vb. hayvansal müstahzarlar", "Mensucattan mamul diğer eşya, kullanılmış eşya, paçavralar", "Yenilen meyvalar, kabuklu yemişler, turunçgil, kavun kabuğu" sektörlerinde ihracat, ithalattan 10 kattan fazla. Çimento, örme giyim eşyası ve aksesuarları, şeker ve şeker mamulleri, halı, örme eşya, örülmemiş giyim eşyası, demir ve çelikten eşya, süt ve süt mamulleri gibi sektörlerde ihracat, ithalatın en az iki katı.

Dış ticaret açığına bu sektörlerin katkısı azaltıcı yönde. Toplam 36 sektörde durum bu. Bu sektörler içinde ithalatı milyar doları geçen 7 sektör var. Ancak ihracatları daha fazla olduğu için bu büyük ithalata rağmen açık verilmiyor. Örneğin 2010'da 13.4 milyar dolarlık "Motorlu kara taşıtları, traktör, bisiklet, motorsiklet ve diğer" ithalatı olmuş. Ancak ihracatı da 13.8 milyar dolar. Sektör 394.5 milyon dolar fazla vermiş. İhracatı ithalatı karşılama oranı yüzde 102.9. Yine "inciler, kıymetli taş ve metal mamulleri, madeni paralar" grubunda 3 milyar 36 milyon dolarlık ithalat var. Ancak ihracatı da 3 milyar 748 milyon doları buluyor. Sektörde ihracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 123.4. İthalatı 2 milyar dolara ulaşan 'demir ve çelikten eşya'da da durum iyi, ihracatı ithalatın 2.5 katı. Sektör 1.1 milyar dolar fazla veriyor.

Kahve çay, baharatta denge

Tablonun diğer tarafında ise açık veren 61 sektör var. Bu sektörlerin başında akaryakıt bulunuyor. Türkiye petrolü olmadığı için bu ihtiyacını zorunlu olarak ithalatla karşılıyor. Bu sektörde 2010 ithalatı 38.5 milyar dolar. 4.5 milyar dolar da ihracat var. Sektörde ihracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 11.7'de. Bu sektör dışarıda bırakılarak incelendiğinde 60 sektör dış açık veriyor.

Türkiye'nin toplam ihracatının, toplam ithalatını karşılama oranı 2010 itibariyle yüzde 61.4. Bu rakam ortalama kabul edildiğinde 53 sektör ortalamanın altında kalıyor. İhracatın ithalatı karşılama oranı ölçüsünden bakıldığında, kıl payı kurtaran (karşılama oranının yüksekliği sıralamasında da son sırada yer alan) sektör, "kahve, çay, paraguay çayı ve baharat." Bu sektörde 103.4 milyon dolarlık ihracat, 103.4 milyon dolarlık da ithalat var. Akaryakıt dahil izleyen 61 sektörün tamamında değişen oranlarda açık veriliyor.

Büyük uçak alımları

Gerek THY'nin, gerekse özel sektör havacılık şirketlerinin büyük alımlarıyla 3.2 milyar dolarlık hava taşıtları ithalatı yapılmış. sektörde ihracat henüz 294.4 milyon dolarda. İhracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 9.3! "Organik kimyasal müstahsallar", "eczacılık ürünleri" ithalatı 4 milyar doları geçen sektörler. İhracat ise çok düşük. Her ikisinde de ihracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 13'ün altında.

Dış ticarette açık düşmanı sektörler

Türkiye'nin ihracatı, 1990 - 2010 arasında 8.8 kat arttı. Ancak bazı sektörler bu ortalamanın çok çok üzerinde ihracat artışı gerçekleştirdi. Toplam 56 sektörde 20 yıllık süreçteki ihracat artış ortalamayı aştı. İhracatı 2010 itibariyle milyar doları aşan 14 sektörün ihracatında 20 yılda 14 kattan fazla artış gerçekleşti. 1990 yılında "inciler, kıymetli taş ve metal mamuller, madeni paralar" ihracatı 7.2 milyon dolardı. 2010'da tam 522 kat artışla 3 milyar 748.6 milyon dolara ulaştı. 1990 yılında Türkiye'nin toplam 'motorlu kara taşıtları" (otomotiv) ihracatı 138.2 milyon dolardı.

20 yıl sonra tam 100 kat artarak 13.8 milyar dolara ulaştı. Mobilya grubu ihracatı 37.4 milyon dolardan 1.8 milyar dolara, 'nükleer reaktör, kazan, makina ve cihazlar, aletler, parçaları' ihracatı 211.8 milyon dolardan 9.4 milyar dolara çıktı. Yini elektrikli makine ve parçaları ihracatı 418.6 milyar dolardan 7.5 milyar dolara (18 katlık artış!) çıktı.

İhracatı 100 milyon doları geçen ve son 20 yılda ihracatı en çok katlanan ilk 10 sektör şöyle: İnciler, kıymetli taş ve metal mamulleri, ihracat artışı 522 kat; otomotiv, ihracat artışı 100 kat; kakao ve kakao müstahzarları ihracatı 73.4 kat; vatka, keçe, dokunmamış mensucat, özel iplik, sicim ihracatı 59.8 kat; yenilen çeşitli gıda müstahzarları ihracatı 55.5 kat, mobilya ihracatı 47.8 kat; kazan, makina ihracatı 44.4 kat; uçucu yağlar ihracatı 41.1 kat; silah ve mühimmat ihracatı 36.8 kat ihracat yapılmış. Hava taşıtları ve harp silahları sektöründe hiç ihracat yapılmazken, bu iki sektörde 2010 itibariyle toplam 500 milyon dolara yakın ihracat gerçekleştirilmiş.

İhracat ikinci çeyreğe iyi başladı

İlk çeyrekte önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 23.6 artan ihracat, ikinci çeyreğin ilk ayına da iyi başladı. İhracatçı birliklerinin kayıt rakamlarına göre, ihracat 17 Nisan itibarıyla önceki yılın aynı dönemine oranla yüzde 20.9 artarak 6 milyar 197 milyon dolara çıktı. Bu dönemde tarım sektörü ihracatı yüzde 9.1 artarak 714.4 milyon dolara, sanayi ihracatı yüzde 24.7 artarak 5 milyar 308 milyon dolara çıktı. Aynı dönemde madencilik ihracatı yüzde 17.5 azalarak 175.3 milyon dolara geriledi.

İhracatın lokomotifi otomotivde, 1-17 Nisan arası ihracat yüzde 26.5 artarak 921.4 milyon dolara çıktı. Yılbaşında bu yana sektör ihracatı 6 milyar doları oldu. Bu dönemde hazır giyim ve konfeksiyon ihracatı yüzde 13.3 artarak 786.2 milyon dolara, demir çelik ürünleri ihracatı yüzde 28.2'lik artışla 685.1 milyon dolara ulaştı. 17 Nisan itibarıyla geriye dönük yıllık ihracat 119 milyar 360 milyon dolar olurken, yılbaşından bu yana ihracat yüzde 22.6 artarak 37 milyar 686 milyon dolara çıktı.