95.600 TL ve altında işyeri kira geliri elde edenlere vergi yok!

Bülent SEZGİN / Vergi Denetmeni

Gelir Vergisi Kanunu'muz, gerçek kişilerin gelirlerinin vergilendirilmesini düzenlemektedir. Bunu yaparken dönem olarak takvim yılı esas alınmıştır. Sistem üniter bir yapıya sahip olup çeşitli kaynaklardan elde edilen gelirlerin toplanması ve tek bir beyanname ile beyan edilmesi şeklinde işlemektedir.

Gerçek kişiler tarafından 2009 yılında elde edilen gelirler için yıllık gelir vergisi beyannamesi verme süresi bu ayın (mart) başında başlamış olup 25'inci günü akşamı sona erecektir. Bu kapsamda 2009 yılında 22.000 TL'yi aşan tutarda tevkifata tabi tutulmuş (gelir vergisi stopajı yapılmış) işyeri kira geliri elde edenler, söz konusu gelirleri için yıllık gelir vergisi beyannamesi vermek durumundadırlar. Beyanname verilip verilmeyeceğine ilişkin tespit yapılırken işyeri kira gelirinin brüt tutarı, bir başka deyişle gelir vergisi kesintisi yapılmadan önceki tutar dikkate alınmakta, işyerine ilişkin yapılan giderler dikkate alınmamaktadır.

Bu tutar ve altında tevkifata tabi tutulmuş işyeri kira geliri elde edenlerin durumu, beyanname verme hesabında dikkate alınacak başkaca gelirleri olup olmadığına göre değişiklik göstermektedir.

Gayrimenkullerini işyeri olarak kiraya veren gerçek kişilere kiracı tarafından yapılan ödemeler üzerinden, bazı istisnai durumlar dışında, Gelir Vergisi Kanunu'nun 94'üncü maddesine göre %20 oranında gelir vergisi tevkifatı yapılmaktadır. Bu oran sabit olup, kira tutarına göre değişmemektedir.

İşyeri kira geliri nedeniyle beyanname vermek durumunda olanlar, gelir vergisi matrahlarının tespitinde gayrisafi hasılattan, Gelir Vergisi Kanunu'nun 74'üncü maddesinde yazılı gerçek giderleri veyahut bunlara karşılık olmak üzere yıl içinde tahsil ettikleri brüt kiranın %25'ini götürü gider olarak indirebilmektedirler. Götürü gider uygulamasının seçilmesi durumunda, gidere ilişkin herhangi bir belge (fatura, gider pusulası vb.) aranılmamaktadır.

Beyanname üzerinde vergiye tabi gelir (matrah) tespit edildikten sonra 2009 takvim yılı gelirleri için öngörülmüş olan aşağıda yer alan tarife uygulanmak suretiyle gelir vergisi hesaplanacak, hesaplanan gelir vergisinden kesinti yoluyla ödenen vergiler mahsup edilecek ve ödenmesi gereken gelir vergisi tespit edilecektir.

 8.700 TL'ye kadar %15

22.000 TL'nin 8.700 TL'si için 1.305 TL, fazlası %20

50.000 TL'nin 22.000 TL'si için 3.965 TL, fazlası %27

50.000 TL'den fazlasının 50.000 TL'si için 11.525 TL, fazlası %35

Yukarıda yer alan gelir vergisi tarifesi incelendiğinde vergi oranının %15'den başladığı ve artan oranlı olduğu, bir başka deyişle gelirin artması durumunda ortalama vergi yükünün arttığı görülmektedir. Tarifenin bu mahiyette olması, buna karşılık işyeri kira ödemeleri üzerinden sabit oranda (%20) tevkifat yapılması, belirli bir tutara kadar olan işyeri kira gelirlerinde ödenecek gelir vergisi çıkmamasına ve hatta iade alınabilecek vergi çıkmasına neden olmaktadır. Ödenecek gelir vergisi ancak belirli bir tutarı aşan işyeri kira gelirlerinde söz konusu olmaktadır.

Bu tutar, mükellefin tercihi doğrultusunda elde edilen gayrisafi kira bedelinin %25'inin götürü gider olarak düşüleceği hususu da dikkate alındığında, 95.600 TL olarak hesaplanmaktadır.

Bir gerçek kişinin 2009 yılında brüt 95.600 TL tutarında işyeri kira geliri elde ettiğini, bu tutar üzerinden kiracı tarafından %20 oranında (19.120 TL) gelir vergisi tevkifatı yapıldığını kabul ederek hesaplamayı aşağıdaki tablodaki gibi gösterebiliriz.

Gayrisafi kira bedeli (A) 95.600

Götürü gider (A x %25) (B) 23.900

Gelir Vergisi matrahı (A-B) 71.700

Hesaplanan Gelir Vergisi 19.120

Kesinti yoluyla ödenen vergi (95.600 x %20) 19.120

Ödenmesi gereken Gelir Vergisi 0

Görüleceği üzere brüt 95.600 TL tutarındaki işyeri kira geliri başabaş noktasıdır. Bu tutardaki yıllık kira geliri için ödenecek gelir vergisi çıkmadığı gibi mükellefe iadesi gereken vergi de çıkmamaktadır. 95.600 TL'yi aşan tutarda kira geliri elde edilmesi halinde ödenecek gelir vergisi çıkmakta, bu tutarın altında kira geliri elde edilmesi halinde ise iade alınabilecek gelir vergisi doğmaktadır.

İadeye ilişkin usul ve esaslara 252 seri no'lu Gelir Vergisi Genel Tebliği'nde yer verilmiştir.

Mükellefler 2009 yılı için düzenlenen gelir vergisi beyannamelerini 2010 yılı Mart ayının birinci gününden 25'inci günü akşamına kadar bağlı bulundukları vergi dairesine vermek zorundadırlar. Beyannameye göre tahakkuk eden vergiler mart ve temmuz aylarında iki eşit taksitte ödenecektir. İadesi gereken gelir vergisi çıkması durumunda ise mükellefin talebi üzerine iade alınabilecektir.