ABD Senatosu'na rağmen F35'ler geliyor

ABD Savunma Bakanlığı (Pentagon), ABD Senatosu’nun, Türkiye’ye F-35 savaş uçağı satışını bloke eden karar tasarısını onaylamasına karşın, iki adet uçağın bugün Teksas eyaletine bağlı Fort Worth kentinde düzenlecek bir törenle Türkiye’ye teslim edileceğini duyurdu. Pentagon Sözcüsü Mike Andrews, “Lockheed Martin, 21 Haziran Perşembe günü Fort Worth’da Türkiye için bir açılış töreni düzenleyecek ve uçaklar ilk aşamada Arizona’daki Luke Hava Kuvvetleri Üssü’ne geçecek. Türk F-35 pilotları ve bakım görevlileri, Luke Hava Kuvvetleri Üssü’ne ulaştı ve yakında uçuş eğitimlerine başlayacaklar” dedi. ABD Savunma Bakanlığı’nın, Senato’nun aldığı karar hakkında yorum yapmayacağını da belirten Andrews, “Türkiye, NATO’nun en önemli müttefiklerinden ve 2002’den bu yana F-35 programının uluslararası katılımcılarından biridir” diye konuştu. ABD Senatosu’nun aldığı kararın yürürlüğe girebilmesi için Temsilciler Meclisi kararı ile örtüşmesinden sonra Başkan Donald Trump tarafından onaylanması gerekiyor.

F35 projesi, ABD’nin de içinde bulunduğu çok taraflı bir proje. Türkiye de ABD gibi F-35 projesinin bir tarafı ve ortağı olarak nitelendiriliyor. F-35 projesi kapsamında Türkiye için üretilen uçaklarla ilgili gerekli bağlantıların yapıldığı belirtiliyor.

S-400 tedariği nedeniyle Senato'dan satış yasağı

Son dönemde gündemde olan JSF Projesi kapsamında ABD Kongresi’ne sunulan Ulusal Savunma Yetki Yasası (NDAA) Taslak metinlerinde Türkiye’nin S-400 Tedariki ve F-35 Programı’ndan İhracı Hakkında bölümler ayrılmıştı. Yasa, 13 Nisan'da ABD Temsilciler Meclisi’ne sunuldu ve 24 Mayıs tarihinde 435 temsilciden 351’inin oyuyla Temsilciler Meclisi’nde kabul edilerek 4 Haziran'da ABD Senatosu’na iletildi. 24 Mayıs 2018 tarihinde Temsilciler Meclisi’nde kabul edilen Ulusal Savunma Yetki Yasasında (NDAA) S-400 tedariğimiz nedeniyle, ülkemize, F-35’ler dahil, Kongre onayına tabi büyük çaplı savunma teçhizatı satışlarının, NDAA yasalaştıktan sonra Savunma Bakanı tarafından 60 gün içerisinde Kongre’nin ilgili komitelerine Türkiye-ABD ilişkileri hakkında kapsamlı bir rapor sunulmasına kadar durdurulması talep edildi.

Amerikan-Türk ilişkileriyle ilgili rapor hazırlanacak

ABD Savunma Bakanının Dışişleri Bakanı ile bilistişare hazırlaması talep edilen raporda, ABD’nin Türkiye’deki diplomatik/askeri varlığının ve İncirlik dahil ülkemizdeki tüm faaliyetlerinin değerlendirilmesi; Türkiye’nin Rusya'dan S-400 alması durumunda bunun Türk Amerikan ilişkilerine etkisi ve Türkiye’nin kullandığı ABD menşeli silahların bu alımdan nasıl etkileneceğinin açıklanması; ayrıca Türkiye’ye S-400’lere alternatif olarak ABD veya NATO üyeleri tarafından sunulabilecek hava ve füze savunma sistemleri hakkında bilgilere yer verilmesi bekleniyor.

18 Haziran'da kabul edilen NDAA’da, Temsilciler Meclisi’nde kabul edilen metne göre Türkiye aleyhinde iki farklı yazım bulunuyor. İlki, Rusya’dan S-400 satın almamız halinde Başkan Trump’ın ABD’nin Hasımlarına Yaptırımlar Yoluyla Karşı Koyma Yasası (CAATSA) çerçevesinde ülkemize yaptırım uygulanması çağırısında bulunan Kongre’nin Hissiyatı (Sense of Congress) niteliğindeki bağlayıcılığı olmayan yazım.

Diğeri, Brunson ve S-400 nedeniyle ülkemizin F-35 projesinden çıkarılması hakkında ABD Savunma Bakanınca bir plan sunulmasını talep ediyor. Savunma Bakanı'ndan talep edilen rapor Kongre'ye sunulana kadar ABD Savunma Bakanlığının ülkemize herhangi bir F-35 uçağının mülkiyetini vermeyebileceği belirtiliyor. Bundan sonraki aşamada, Kongre'nin iki kanadında ayrı ayrı kabul edilen NDAA metinlerinin birleştirilerek tek bir metin haline getirilmesi ve oluşacak uzlaşı metninin onay için Başkan Trump'a sunulması öngörülüyor. Genel uygulama çerçevesinde, NDAA’nın sonbaharda Başkan’ın onaylanması beklenirken, bu kez Senato yaz tatilini iptal ettiğinden Temsilciler Meclisi’yle anlaşılırsa bu sürenin öne çekilmesi ihtimali bulunuyor.

Başkan’ın veto yetkisi olmakla birlikte, yasa tasarısının Senato ve Temsilciler Meclisi’nde 2/3 çoğunlukla kabul edilerek tekrar Başkan’a gönderilmesi durumunda Başkan onaylamak zorunda.

2 uçak şimdi teslim edilecek, 3. ve 4. uçak Mart 2019'da

Proje kapsamında bugüne kadar Savunma Sanayii İcra Komitesi tarafından 30 adet F-35A uçağına yönelik sipariş kararı alındı. Halihazırda ilk Türk uçağına ilişkin töreni bugün Lockheed Martin Fort Worth tesislerinde gerçekleştirilecek. İlk iki uçağın teslimatının Haziran-Temmuz 2018 aylarında, 3. ve 4. uçakların Türkiye’ye teslimatı ise Mart 2019'da yapılacak. Söz konusu dört uçak pilot eğitimlerinde kullanılmak üzere ABD Luke Hava Üssüne konuşlandırılacak. Diğer taraftan 5. ve 6. uçakların ise Kasım 2019'da Türkiye’ye gelmesi bekleniyor. İlk dört uçak ise eğitimlerde kullanılmasının ardından Aralık 2020'de Malatya’da konuşlandırılacak. Projenin tamamının 7.5 milyar dolar finansal hacim oluşması beklenirken, halihazırda faturalanan işlerin tutarı yaklaşık 700 milyon dolar.

3000 kesinleşmemiş sipariş var

Lockheed Martin Aeronautics Başkan Yardımcısı F 35 İş Geliştirme ve Strateji Entegrasyonu Bölüm Başkanı Jack Crisler, Türkiye’den gazetecilere F-35 programının son durumu ile ilgili brifing verdi. Bugüne kadar 300 F-35 teslim edildiğini söyleyen Crisler, iki hafta önce İsrail’e uçakların teslim edildiğini, Japonya ve Güney Kore'nin de teslimat gerçekleştirilen ülkeler arasında yer aldığını söyledi. Şu anda tamamı kesinleşmemiş 3000 sipariş olduğunu belirten Crisler, F35'lerin 15 üs’te kullanıldığı, proje kapsamında 620 pilot, 5600 teknik personel eğitildiğini ve 140 binden fazla uçuş saati gerçekleştirildiğini ifade etti.