ABD'deki olumlu hava Türk ev tekstiline yarayacak
Gülay DİNÇEL / Türkiye Sınai Kalkınma Bankası AŞ (TSKB) Ekonomist
Türkiye'nin 2011 yılındaki 23.4 milyar dolarlık tekstil ve konfeksiyon ürünleri ihracatının yüzde 8.4'ü ev tekstili ürünlerinden oluştu. Türkiye, 2011 yılında 2 milyar dolara yaklaşan ihracatı ile ev tekstili ürünlerinde dünyanın en büyük dördüncü ihracatçısı durumunda. Dünyanın en büyük ev tekstili ürünleri ihracatçısı yüzde 48.8'lik payla Çin olurken, onu yüzde 7.6'lık payla Pakistan ve yüzde 6.2'lik payla Hindistan izliyor. Türkiye'nin dünya ev tekstili ihracatındaki payı ise yüzde 4.4.
Dünyadaki toplam tekstil ve konfeksiyon ürünleri ihracatı 2010 yılında 635 milyar dolara ulaşırken, bu tutarın yüzde 6.2'sine tekabül eden 39.4 milyar dolarlık bölümü ev tekstili ürünlerinden oluşuyor. Ev tekstili ürünleri 2001 yılında toplam dünya tekstil ve konfeksiyon ihracatından yüzde 4.4 pay alıyordu. 10 yıllık süreçte ev tekstili ürünleri ihracatı hızlı bir gelişim gösterdi.
Dünya ev tekstili ihracatında öne çıkan ürünler yatak çarşafı, yastık, yorgan ve uyku tulumları. 2010 yılında dünya ev tekstili ihracatının yüzde 24'ü 9.6 milyar dolarla yatak çarşafından, yüzde 20'si de 8 milyar dolarla yastık, yorgan ve uyku tulumlarından oluştu. Dünyadaki en büyük ev tekstili ithalatçıları ise ABD (%28.6), Almanya (%8), Japonya (%7), Fransa (%5.4) ve İngiltere (%5.1) şeklinde sıralandı.
İhracat 2007'deki tavana yaklaştı
Türkiye'de ev tekstilinde 2000'li yıllarda ihracat gerilerken iç pazarın büyüdüğü ve ev tekstili üretiminin de tekstil ve konfeksiyonun bütününün aksine arttığı tahmin ediliyor. Kentlerde yaşayan nüfusun artışı, değişen tüketim alışkanlıkları, markalaşma, yeni perakende zincirleri gibi etkenler ev tekstili talebinde artışa yol açtı. 1990'lı yıllarda başlayan bu süreç, 2000'li yıllarda özellikle markalaşma ve markaların kendi perakende zincirlerini oluşturmasıyla hız kazandı. 2010 yılı İSO 500 sıralamasında dört ev tekstili firmasının yer alması iç pazardaki büyümenin ve markalaşma ile birlikte büyük üreticilerin pazar payındaki artışın göstergesi.
İhracatta 2000'li yıllarda Almanya, ABD, Fransa, İngiltere gibi büyük pazarlarda Uzakdoğulu üreticilerle rekabetten ötürü yaşanan kay kaybının 2010 ve 2011 yıllarında yavaşladığı görülüyor. 1990'lı yıllarda önemli bir gelişim kaydeden ev tekstili ihracatı, 2000'li yıllarda alıcıların tedarik politikalarındaki değişiklikler nedeniyle önce hız kesti, ardından da geriledi. İTKİB'in açıkladığı doğrudan ihracatı gösteren rakamlara göre ev tekstili ihracatı, 2000 yılında 1.2 milyar dolar civarındayken 2007 yılında tavan yaparak 2.1 milyar dolara kadar çıktı, 2009 yılında global krizin etkisiyle 1.6 milyar dolara gerilerken, 2010 yılında da 1.7 milyar dolar, 2011 yılında da 1.95 milyar dolar oldu. 2011 yılında ihracatın 2 milyar doları aşması bekleniyordu ancak "Arap Baharı" adı verilen süreç nedeniyle Mısır, Libya ve son olarak da Suriye'ye yapılan ihracat azaldığı için mümkün olamadı. (İhraç kayıtlı satışlar ve özellikle Gaziantep, Hatay gibi kentlere gelen turistler tarafından yapılan alımlar da dahil edildiğinde ev tekstili ihracatının 3 milyar dolara yaklaştığı tahmin ediliyor.)
2000'li yıllarda Türkiye'nin genel tekstil ve konfeksiyon ihracatı da üreticilerin ucuz işgücü ve hammadde avantajına sahip Hindistan, Çin başta olmak üzere Asya ülkeleri ile rekabette zorlanması nedeniyle bir yavaşlama içine girdi. Ancak ev tekstili, genel tekstil ve konfeksiyon ihracatının altında bir performans gösterdi. 2000 yılında ev tekstili ihracatının toplam tekstil ve konfeksiyon ihracatı içindeki payı yüzde 12.5 iken, 2011 yılında bu oran yüzde 8.4'e düştü.
Ev tekstili ihracatının yüzde 60'ı tuvalet ve mutfak bezleri ile yatak çarşaflarından oluşuyor. Başlıca pazarlar ise yüzde 31'lik payla Almanya, yüzde 9.8'lik payla ABD ve yüzde 9.2'lik payla Fransa şeklinde sıralanıyor.
Ev tekstili ihracatındaki kan kaybının tamamen durduğu söylenebilir mi? İthalatta koruma önlemlerinin sağladığı avantajın yanı sıra ABD pazarına yönelik ihracatın artmasıyla 2012 yılında 2007 yakalanan 2.1 milyar dolarlık ihracat düzeyinin aşılacağı öngörülüyor. Son iki yılda ihracatta gözlenen artışın ev tekstilinin yoğunlaştığı Denizli, Bursa, Gaziantep gibi şehirlerde olumlu yansımaları olduğu görülüyor.
