Bağımsız denetimde kalite kontrol sistemi
Yılmaz SEZER / YMM, Güncel&Laviale Türkiye
Bilindiği üzere, 26.12.2012 tarih, 28509 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Bağımsız Denetim Yönetmeliği” gereğince belirli oran ve tutarları aşan şirketlerin anonim şirket ya da limited şirket olduklarına bakılmaksızın bağımsız denetime tabi tutulmaları gerekmektedir. Bağımsız denetim çalışmalarının genel esasları Bağımsız Denetim Yönetmeliği ile belirlenmiş olmakla birlikte uygulamalara yönelik esaslar ulusal otoritelerce yayınlanan standart ve tebliğler aracılığıyla duyurulmaktadır. Bağımsız denetim hizmetinin kamu yararı içeren bir hizmet olması ve etkin bir şekilde gerçekleştirilmemesi durumunda piyasalarında olumsuz etkileneceğinden hareketle bağımsız denetim hizmetlerinin belirli standart ve prosedürler kapsamında yerine getirilmesi büyük önem taşımaktadır.
Yönetmeliğin “Bağımsız Denetim Kuruluşlarının ve Denetçilerin Yükümlülükleri” başlıklı 5. bölümünde de kişi ve kuruluşların denetimlerde kalite ve güvenirliği sağlamak üzere yapmaları gerekenler sıralanarak; bağımsız denetim faaliyetlerinin kalite ve güvenirliğini güvence altına almak üzere kalite kontrol sisteminin oluşturulması ve etkin olarak uygulanmasının önemine değinilmektedir.
Bağımsız denetim kuruluşlarında kalite kontrol sisteminin oluşturulmasında rehberlik etmek üzere IFAC tarafından yayınlanmış birbirini tamamlar nitelikte ISQC 1 (Qualıty Control For Fırms That Perform Audıts And Revıews Of Fınancıal Statements, And Other Assurance And Related Servıces Engagements) ve ISA 220 (Quality Control for an Audit of Financial Statements) kodlu iki ayrı düzenleme bulunmaktadır.
Ülkemizde ise; Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu (KGK), 660 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameyle (KHK) kendisine verilen Türkiye Denetim Standartlarını yayımlama yetkisi çerçevesinde, IFAC (Uluslararası Muhasebeciler Federasyonu) tarafından yayımlanan uluslararası standartları referans alarak “Finansal Tabloların Bağımsız Denetim Ve Sınırlı Bağımsız Denetimleri İle Diğer Güvence Denetimleri Ve İlgili Hizmetleri Yürüten Bağımsız Denetim Kuruluşları Ve Bağımsız Denetçiler İçin Kalite Kontrol Standardı 1 (KK 1)”i düzenlemiş ve söz konusu standart 02.10.2013 tarih, 28783 sayılı Resmi Gazete’de Türkiye Denetim Standartları Tebliği No: 1 başlığıyla yayınlanarak yürürlüğe girmiştir.
KGK tarafından yayınlanan standardın 16. maddesinde “Kalite Kontrol Sisteminin Unsurları” şöyle sıralanmaktadır:
(a) Denetim şirketi bünyesinde kaliteye ilişkin liderlik sorumlulukları, (b) İlgili etik hükümler, (c) Müşteri ilişkisinin ve denetim sözleşmesinin kabulü ve devam ettirilmesi, (d) İnsan kaynakları, (e) Denetimin yürütülmesi, (f ) İzleme. Aynı standardın 17. maddesinde denetim şirketinin kalite kontrol sistemine ilişin politika ve prosedürlerini yazılı hale getirerek personeline bildirme gerekliliği vurgulanmaktadır.
Sonuç olarak; ticari hayatımızda gün geçtikçe önem kazanan bağımsız denetim faaliyetlerinin bir disiplin içerisinde gerçekleştirilmesi ve etkinliğinden emin olunmasını sağlamak üzere oluşturulacak kalite kontrol sistemi, faaliyetler bütünü içerisinde önemli bir yer işgal etmektedir.
Denetim kuruluşlarının, gerçekleştirdikleri denetimlerin standartlara uygunluğunu teyit etmek üzere etkin bir kalite kontrol sistemini oluşturmaları ve kayıtlarını eksiksiz olarak düzenlemeleri ulusal otoritelerce zorunluluk olarak getirilmiştir.