Bankalar çek yerine vatandaşı sorguluyor

 

 

 

 

İSTANBUL - Son dönemde sahte çek sayısında yaşanan artış, piyasada ciddi sıkıntılara neden oluyor. Türkiye'de toplam 5 milyon adet sahte çek olduğu tahmin edilirken yapılan araştırmalar sonucunda piyasadaki dolandırıcıların kar marjı yüksek firmaların çeklerini kopyaladığı ifade ediliyor. Son dönemde piyasadaki sahte çek kullanımlarının arttığına dikkat çeken hukukçular sahte çek nedeniyle büyük maddi kayba uğrayabilir hatta ceza mahkemelerinde sanık sıfatı ile yargılanabilirsiniz uyarısında bulunuyor.

Bankaların çek sorgulaması yapmak yerine müşteri hakkında istihbarat yaptığını söyleyen  ve 

sahte çek kullanım oranındaki artışın piyasada tedirginliğe neden olduğuna dikkat çeken Ali Yüksel&Hilmi Özalp Hukuk Bürosu ortaklarından Avukat Hilmi Özalp, "Çek yapraklarının Avrupa'da olduğu gibi sahtesi yapılamayacak şekilde basılmalı ve alınan çeklerin bankadan sorgulanmasının kolay hale getirilmesi gerekir" dedi. 

 

Sahte çek'in yaprağı 200 TL

Piyasada sahte çeklerin yaprağının 150 - 200 liradan satıldığı ve bu çeklerin rahatça kullanıldığı ifade eden Özalp, "Doğru iş yapan vatandaş sahte çekleri alıyor, bankaya soruyor bankada o müşteriyi sorguluyor ama asıl yapması gereken 'çek sorgulamasını' yapmıyor. Sahte çek basıldığını da bilmediği için sözlü olarak onay veriyor ve mağduriyetler bu şekilde doğuyor. Bunların önüne geçilmesi için çeklerin rahatça bankadan sorgulanması gerekir ve yeniden çeklerin mutlaka cezai yaptırıma tabii tutulması gerekir" şeklinde konuştu. 

 

Çek'e güven iyice azaldı

Hilmi Özalp, elektronik ortamda (mail ortamında) çekin aslının gösterilerek, "Bu çek bankamız tarafından verilmiştir" şeklinde bir yazıyla piyasadaki sahteciliğin büyük oranda önüne geçileceğini kaydetti. Avrupa Birliği'ne (AB) uyum yasaları çerçevesinde çekte hapis cezasının kaldırılmasıyla ilgili ise Özalp; "Çeke güven iyice azalmış, hatta neredeyse ortadan kalkmıştır. Çek Kanunu'nda yer alan çek yasağına girme müeyyidesini değerlendirecek olursak, Vatandaş kardeşinin adına, eşinin adına başka şirketler kurup, yeni çekler alabilir. Dolayısıyla önceden ödemediği çeklerin üstüne tekrar verdiği çekler de eklenmektedir. Böylelikle birçok insan tekrardan mağdur olmaktadır" ifadelerini kullandı.

 

Sahte çeke karşı 'renkli' çözüm

Çek Kanunu değişikliğinden doğan mağduriyetlerin giderilmesi ve alacaklıların borçlarını daha rahat temin edebilmelerini sağlayacak yeni bir yasaya ihtiyaç olduğunu söyleyen Av. Hilmi Özalp; "Çeke olan güvenin artması için bizim önerimiz yasanın dışında, çekleri de kategorize etmek. Piyasada 4 çeşit çek olduğu zaman insanlar alacağı çekin koşullarını bilebilir. "Bu nasıl olur?" derseniz, piyasada var olacak çekler, yeşil, turuncu, sarı, kırmızı şekilde ayrılmalıdır. Yeşil Çek, tamamen bankanın kefaletinde olmalı, hesapta para olup olmaksızın doğrudan banka tahsil edilmesi gereken parayı ödemelidir. Turuncu Çek bankanın kısmen -%30-20 gibi- kefaletinin olduğu bir uygulama olmalı ve banka belirlenen kısmını karşılamalıdır. Sarı Çek, bugünkü asgari tutar olan bin liranın bankanın sorumluluğu olan çek olmalı. Kırmızı Çek ise tamamen bankanın sorumluluğundan çıkan bir çek çeşidi olmalı. Piyasada çekler bu şekilde temin edilir, vatandaş sarı çek ve kırmızı çek alırsa sorumluluğunu kendi üstlenmeli, sorumluluğunu üstlenmek istemiyorsa yeşil çek veya turuncu çek talep etmelidirler. Bu sistemin, dolandırıcı ve borcunu ödeyen normal vatandaşı ciddi anlamda ayıracak bir uygulama olacağı düşüncesindeyiz" dedi.

 

 

 

- Öncelikle daha önceden herhangi bir ticari alışveriş içerisine girmediğiniz yeni bir müşteriniz sizden yüklü miktarda mal almak ve karşılığında çek vermek istiyorsa oldukça dikkatli olmalısınız.

a) Çeki size verirken arkasına isim, soyad, adres ve telefonunu (burada sabit bir telefon da yazmasını talep ediniz) yazarak yanınızda ciro etmesini isteyiniz. (Ciroladığını görmeniz oldukça önemlidir. Çünkü daha sonra yazı ve imzanın aidiyetini çeki kimden aldığınızı ispatınız oldukça güç olabilir, dahası sahte çekle ilgili ulaşılabilen tek kişi olarak kalabilir sanık sıfatı ile yargılanabilir, ceza alabilirsiniz.)

b) Çeki size teslim eden kişiden kimlik fotokopisini alınız, cirodaki isim soyad ile karşılaştırınız.

c) Eğer müşteriniz çeki size şoförü, yardımcısı, bir çalışanı vasıtası ile cirolanmış şekilde gönderdi ise aracı kılınan bu kişiden çekin özelliklerinin yazılı olduğu bir kağıt veya daha da iyisi fotokopisinin altına bu çeki size teslim ettiğine dair yazılı bir beyan ve imzasını alınız.

 

- Çeki aldıktan sonra bankaya sordurmadan malınızı teslim etmeyiniz

Buradaki sordurmaktan kasıt telefon ile haberleşmek değildir. Çünkü sahte çek de bankaya açacağınız bir telefon ile sonuca ulaşmanız mümkün olmayabilir, aldanabilirsiniz.

Çekin muhatabı bankanın herhangi bir şubesine giderek çek üzerindeki keşideci imzasının bankanın mevcut sistemindeki yetkili keşideci imzası ile karşılaştırılmasını isteyiniz.

 

 

 

KONYA - Altın Çek (Gold Pay) Projesi ile yaprak çekler tarih oluyor, yerine yeni nesil, teminata bağlı QR kodlu dijital altın çekler geliyor. Projenin uluslararası marka, patent, faydalı model ve Ar-Ge çalışmalarını tamamlayan Tercih Patent Vekili Av. İbrahim Çetinkaya ile bir basın toplantısı yapan Altın Çek (Gold Pay) Projesi sahibi Taner Kılıç, "Kredi kartına benzer, dijital bir kart şeklinde kullanım imkanı sağlayacak olan yeni nesil dijital çek birçok özelliği ile geniş bir kullanım alanına sahip" dedi.

Çek, senet gibi ödeme araçlarında karşılaşılan sahteciliğin ve özellikle çeklerin karşılıksız çıkmasının, günümüzde birçok işletmenin en çok mağdur olduğu konulardan birisi haline geldiğini vurgulayan Kılıç, "Bu duruma bir çözüm bulunması gerekiyordu ama bir türlü kökten çözüm bulunamıyordu. Kesin çözüm olabilecek 'Altın Çek (Gold Pay)' adıyla bir proje geliştirdik. 'Bizimle Güvendesiniz' sloganıyla başlayıp geliştirdiğimiz dijital kart şeklindeki altın çek, yaprak çekleri tamamen kullanımdan kaldıracak ve her türlü sahteciliği, mağduriyeti önleyecek önemli bir yenilik olacak" diye konuştu.

Altın Çek'in teminata bağlı olduğunu kaydeden Kılıç, "Altın çek kullanmak isteyen bir tacir ilgili bankaya teminat vermek zorunda. Bir keşideci bankada karşılığı olmayan Altın Çek'i düzenleyemeyecek. Bu yüzden Altın Çek'in vadesinde kesinlikle ödenmeme riski yok. Vade, tutar ve hamil elektronik ortamda yüklenmektedir. Bir keşideci Altın Çek'e tutar yüklerken bankadaki teminatının dışına çıkamayacak. Altın çeke sistemde tanımlı olan her türlü para birimi yüklenebilir. Keşide ve ciro işlemleri elektronik imza veya mobil imza ile yapılıyor. Her bir altın çek tek kullanımlıktır. Her bir altın çekin kredi kartı özelliği var. Altın çek sistemiyle birlikte ilk defa cep telefonlarında, ATM ve POS cihazlarında e-imza dönemi başlayacak. Yine keşide ve ciro işlemleri bilgisayardan, tabletten, cep telefonu uygulamasından, ATM ve POS cihazından yapılabilecek. Tüm elektronik kanallarda e-imza kullanılacağı için sahtecilik ve sahte cirolar ortadan kalkacak.  Sistem yüzde 100 güvenlidir" ifadesini kullandı.