BES'te revizyon sesleri

Yakup SAYAR

İSTANBUL - Bireysel Emeklilik Sistemi (BES) 8 yılını doldurma yolunda emin adımlarla ilerliyor.  İlk yıllarda bilinirlik yönünde zorluk yaşayan sistem, son yıllardaki yoğun tanıtım ve bilgilendirme atağı ile önemli bir tasarruf ve gelecek yatırımı olduğunu kanıtladı. Sistem 13 Mayıs 2011 verilerine göre, fon büyüklüğünde 13 milyar 23 milyon TL'ye katılımcı sayısında da 2 milyon 439 bin 371 kişiye ulaştı. 2011'de yeni şirket katılımların olması beklenen ve bugün 13 şirketin faaliyet gösterdiği BES'te hızlı büyüme trendi sürerken, sistemin istikrarlı büyümesine yönelik daha işlevsel ve cazip hale getirilmesine yönelik çalışmalar da hız kesmeden devam ediyor.

DÜNYA Gazetesi olarak BES'te revizyonla ilgili bir süredir sektörde gündemde olan konuları ele alarak sektör temsilcilerine sorduk. Sektör temsilcileri BES'in istikrarlı gelişimini sürdürdüğüne dikkat çekerken, yeni düzenlemelerle sistemin daha hızlı büyüyebileceğini ve cazip hale gelebileceğini ifade ediyorlar.

Sistemde vergi teşviki düzenlemeleri yanında, sistemde kalma süresini, ödeme sürekliliği artırmaya,  ani nakit ihtiyacı sebebiyle sistemden çıkışları azaltmaya, alternatif yatırım imkanlarının tanınmasını sağlamaya, yaygınlığı arttırmaya ve satış maliyetlerini düşürmeye yönelik değişiklikler konuşuluyor. Fakat, bunların ne kadarının Hazine tarafından benimsenip düzenlemeye konu olacağı henüz net değil.

Gündemdeki değişiklik konuları

- Giriş aidatının tahsilatında şu an azami 5 yıl olan erteleme süresinin süreyle azalacak şekilde uzatılması (Amaç sistemde kalma süresini arttırmak)

- Katkı payı ödemesine ara verilmesi durumunda yapılan kesintilerin yeniden düzenlenmesi ve arttırılması (Amaç ödeme sürekliliğini arttırmak)

- Sistemde belirli bir süre kalmış olan katılımcılara kısmi ayrılma imkanı tanınması (Amaç ani nakit ihtiyacı sebebiyle sistemden çıkışları azaltmak)

- Emeklilik fonlarının yatırım yapabileceği araçlarının kapsamını genişletmek (Amaç alternatif yatırım imkanlarının tanınması)

- Yazılı olarak yapılan bilgilendirmelerin elektronik ortamda yapılmasına izin verilmesi (Amaç maliyetleri düşürmek)

- Call center veya internet gibi kanallardan uzaktan satışa izin verilmesi (Amaç yaygınlığı arttırmak ve satış maliyetlerini düşürmek)

- Vergi uygulamaları ile BES'in daha fazla teşvik edilmesi

"Düzenleme yapılmasını önemsiyoruz"

Anadolu Hayat ve Emeklilik Genel Müdürü Mete Uğurlu: "Bireysel Emeklilik Sistemi'nin, 2011 yılını 15,5 Milyar TL'yi aşan fon büyüklüğü ve 2,6 milyon kişiye yaklaşan katılımcı sayısı ile tamamlayacağını öngörüyoruz. Sisteme olan bu yoğun ilginin sürdürülmesi, daha fazla katılımcının içeriye alınması ve sistemde oluşabilecek olası tıkanıklığın önlenmesi için mevzuat düzenlemelerinin yapılmasını, vergi uygulamaları ile BES'in daha fazla teşvik edilmesini, ortak tanıtımın/iletişimin artırılmasını ve düzeyli rekabet ortamının sürdürülmesini son derece önemli görüyoruz.

Ülkemizde kendini kanıtlayan BES'in gönüllülük esasına dayalı olmaktan çıkıp, yarı zorunlu olması hatta uzun vadede zorunlu hale getirilmesinin gerekli olduğu düşünüyoruz. Ayrıca, sektörde faaliyet gösteren Şirketler olarak Bireysel Emeklilik Sistemi'nin katkı payı ödeme, yatırıma yönlendirme ve birikimi geri alma süreçlerinde hali hazırda uygulanan vergi mevzuatında iyileştirme yapılarak, söz konusu uygulamanın yurt dışında birçok başarılı örnekte uygulanan ve sistemdeki birikimler artarken, katılımcıları sistemde kalmaya teşvik eden doğrudan vergi teşviki modeline dönüştürülmesi konusunda ilerleme kaydedeceğimizi düşünüyoruz. Bu konuda 2011 yılında da şirketler olarak Hazine Müsteşarlığı ile görüşmelere devam edeceğimizi öngörüyoruz."

"Tahsilatsızlıkta ceza hayata geçirilmeli"

Allianz Hayat ve Emeklilik Genel Müdürü Ömür Şengün: "Bireysel Emeklilik Sistemi'nin pozitif büyüme değerlerini koruduğunu ve ülkemizde sisteme katılım oranlarının her geçen gün arttığını söylemek mümkündür. Bireysel Emeklilik Sistemi 2003 yılında hizmete girdiğinden beri mevzuata ilişkin önemli düzenlemeler yapılmış olup sistemi iyileştirme yolunda emeklilik şirketlerince atılan adımlara hızla devam edilmektedir.

Sistemin yaşayan bir organizma olduğu, sektörde hem şirketlerin hem de kamu otoritelerinin sistemi daha işlevsel ve cazip hale getirmek için çalıştığını söyleyebiliriz. Bireysel emeklilik sistemine yeni katılımların artmasında bilgilendirme faaliyetlerinin yanında bireylerin geleceklerini bugünden güvence altına alma bilincinin oluşturulmasının da etkili olduğu görülmektedir.

Bu sebeple hem şirketler hem de kamu otoriteleri tarafından sistemin yazılı ve görsel medya aracılığıyla daha geniş kitlelere anlatılması ve avantajlarının aktarılması amacıyla tanıtım faaliyetlerine hız kazandırılması gerektiğini düşünmekteyiz. Katılımcıların sisteme düzenli katkı payı ödemesi yapabilmesi, tahsilatsızlık için ceza uygulamalarının hayata geçirilmesi ve katkı payı ödemelerine ara verilmemesi için teşvik edici düzenlemelerin getirilmesinin sistemde katkı payı ödeme devamlılık oranını artıracağı düşüncesindeyiz.

Sistem ile ilgili olarak bilinmesi gereken en önemli nokta BES'in geleceğe yapılan uzun vadeli bir yatırım olarak görülmesidir. Sisteme dahil olmak isteyen ya da halen sistemde bulunan kişilere en önemli tavsiyemiz sahip oldukları ürünün özelliklerinin bilincinde olmaları ve dönemsel nakit ihtiyaçları için sistemden ayrılmamalarıdır. Çünkü acil nakit ihtiyacı ortaya çıkan katılımcıların bireysel emekliliği bu ihtiyaçlarını karşılamak için başvuracakları bir yatırım olarak görmeleri sisteme en çok zarar veren unsurlardan biridir.

EGM'nin Gelişim Raporu'na göre 2010 yılı sonu itibariyle yürürlükteki sözleşmeler sistemde tamamladıkları yıl detayında incelenmiştir ve sistemdeki sözleşmelerin ortalama kıdeminin 2,6 yıl olduğu tespit edilmiştir.  Sistemden erken ayrılmaların önüne geçilebilmesi için Hayat Sigortaları'nda olduğu gibi Bireysel Emeklilik Sistemi'nde de katılımcılara birikimlerinden kısmi iştira / borç alma ve birikimlerini teminat gösterme hakkı tanıyan mevzuat düzenlemelerinin gerçekleştirilmesi önem taşımaktadır. Özetle sistemden kısa sürede çıkışı zorlaştıracak uzun süre kalanları ise ödüllendirecek tedbirlerin alınması gerekmektedir. Böylelikle sektörün gelişmesine destek sağlanacak BES'te yeni bir jenerasyonun başlaması mümkün olacaktır."