Bu ülkeler topun ağzında!

 

 

İSTANBUL - Güney Kıbrıs'ın ekonomisinden kat kat büyük bankacılık sistemi nedeniyle krize sürüklenmesi, kendileri küçük olmasına karşın finansal sistemleri büyük olan Avrupa Birliği (AB) üyelerini savunmaya geçmeye zorladı. Güney Kıbrıs'tan sonra topuzun ağzındaki ülkeler olarak Slovenya, Lüksemburg, Malta ve Letonya telaffuz ediliyor. Ancak ekonomileri bankacılığa dayalı olan bu ülkeler, kendilerinin Güney Kıbrıs ile karşılaştırılmaya başlamasından büyük bir rahatsızlık duyuyor. 

Rahatsızlıkları Eurogroup başkanı Jeroen Dijsselbloem, "Malta ve Lüksemburg gibi ülkelerin başları derde girmeden sorunlarını çözmeye çalışması gerektiği şeklindeki açıklamasının ardından arttı. Dijsselbloem, "Bankalarınızı güçlendirin, bilançonuzu iyileştirin ve bir banka zorluk yaşamaya başladığında, 'gelip sizi dertlerinizden kurtaracağız' diyeceğimizi beklemeyin" ifadelerini kullanmıştı. Bunun üzerine Lüksemburg hükümeti, dikkatlerin kendi üzerlerine çekilmesinden duyduğu hoşnutsuzluğu göstermek amacıyla bankacılık sisteminde sorun olmadığına dair iki sayfalık bir savunma metni yayınladı. Metinde, kendilerinin neden Kıbrıs'a benzetilmemesi gerektiğine dair görüşler yer aldı. Reuters'a göre Lüksemburg'da bankacılık sektörünün büyüklüğü gayrisafi yurtiçi hasılanın (GSYH) 22 katı iken, Almanya ve Finlandiya'da 3 katı büyüklüğünde. Ülkedeki mevduatların büyüklüğü ise GSYH'nin yüzde 10'una ulaşmış durumda. 

 

Diğer yandan Avrupa Komisyonu Letonya'yı bankacılık sektöründe artan dengesizlikleri tamir etmesi ve yabancı mevduat sahiplerini yakından izlemeleri konusunda uyardı. Baltık ekonomisinin 10 milyar dolarlık kurtarma programını tamamlamasının ardından yayınladığı ikinci raporunda Komisyon, ni tip finansal para akışı yaşandığı  konusunda dikkatli olmaya çağırdı. Daha önce, yabancı mevduatlarının çok büyük olduğu iki Letonya bankası Parex ve Krajbanka iflasın eşiğine gelmiş ve vergi mükellefleri tarafından büyük bir maliyetle kurtarılmıştı. Ülkenin Finans ve Sermaye Piyasaları Komisyonu'nun (FKTK) verilerine göre 2012'nin üçüncü çeyreğinde yabancıların mevduatlarının toplam içindeki payı neredeyse yüzde 50'ye ulaştı. 

Malta ve Slovenya da huzursuz. 6.7 milyar euroluk GSYH'si ile Euro Bölgesi ekonomisinin sadece yüzde 0.07'sini oluşturan Malta ve Euro Bölgesi ekonomisinin yüzde 0.4'ünü oluşturan Slovenya, bankacılık sisteminin ekonomilerine büyüklüğü nedeniyle dikkatleri üzerine çekiyor. 

 

 

 

 

 

%20.5

Borç/GSYH oranı 

 

Gizlilik politikası ve düşük faizler, çokuluslu şirketler ve milyarderler için Lüksemburg'u Avrupa'nın en güvenilir ve vergi cennetlerinden biri yapıyor. Burada offshore bankacılık dahil olmak üzere birçok hizmet veren uluslararası bankalar da bunun farkında. ECB'nin verilerine göre, bu ülkedeki finans kuruluşları 2012'nin son çeyreği itibariyle, ülkenin GSYH'sinden 22 kat daha fazla varlığa sahip. Yani Lüksemburg'daki bankaların elindeki varlıkların büyüklüğü, bankacılık sektörleri çökmenin eşiğine gelen İrlanda, Güney Kıbrıs ve İzlanda'dan üçte iki oranında daha fazla. Lüksemburglu bir diplomat Financial Times'a yaptığı açıklamada, finansal hizmetlerin bu ülkenin ekonomisinin itici gücü olmadığını, ekonominin kendisi olduğunu söyledi. Lüksemburg, geçtiğimiz hafta, finans sektörünün GSYH'ye büyüklüğünün bir ülkedeki bankaların sağlığı açısından doğru bir gösterge olmadığı konusunda ısrarlı olduğu bir rapor yayınladı. Sektörün GSYH'ye oranı yüzde 27 dolayında. Ülke yönetimi, Güney Kıbrıs'a kıyasla daha çeşitlendirilmiş bir bankacılık sektörü olduğunu savunuyor. Ülkede faaliyet gösteren 26 ülkeden 141 bankanın ödeyebilirlik oranı (işletmenin yükümlülüklerinin kara oranın gösteren bir oran) yüzde 18 civarında. Lüksemburg hükümetinden yapılan açıklamada, Güney Kıbrıs'ın bankacılık sektörünün yapısal dengesizlikler gösterdiği ve Lüksemburg'daki bankaların, "geniş bir çerçevedeki müşteri tabanı, sofistike hizmetleri ve etkin denetleme mekanizmasıyla" gücünü pekiştirdiği ifade edildi. 

 

 

 

 

%73.1 

Borç/GSYH oranı 

 

Malta'nın offshore bankacılık faaliyetleri çok fazla bilinmiyor fakat daha yakından bakıldığında ülkenin bankacılık sisteminin Güney Kıbrıs'a benzediği söylenebilir. AB'nin bu en küçük üyesinde finans sektörü GSYH'nin sekiz kat büyüklüğünde. Bu oran Güney Kıbrıs ile aynı olmasının yanında, İrlanda'da bankacılık sisteminin çöktüğü dönemle de aynı seviyede. Sadece uluslararası bankaların elindeki varlık büyüklüğü GSYH'nin altı katına ulaşmış durumda.. Yerli bankaların varlıklarının GSYH'yi oranı yüzde 300'ün altında ve Maltalı yetkililer, bunun uluslararası standartlara göre normal sınırlar içinde olduğunu savunuyor. Ancak Güney Kıbrıs'tan farklı olarak Malta'nın finans sisteminin daha güçlü olduğu söylenebilir. Malta Merkez Bankası Başkanı Josef Bonnici, ülkesinin Güney Kıbrıs ile karşılaştırılmasının yanlış olacağı uyarısı yaptı. Bonnici, Reures'a yaptığı açıklamada, "Kıbrıs bankalarının kayıpları Yunan tahvili yatırımlarından kaynaklanıyor. Malta'nın Euro Bölgesi kurtarma paketi kapsamındaki menkul kıymetlerdeki riski çok sınırlı" dedi. Bonnici ayrıca, Yerel bankacılık sisteminde  yüksek karlılık oranına sahip HSBC Malta ve Bank of Valletta'nın hakim olduğuna dikkat çekti. Söz konusu iki grup, adadaki bankacılık faaliyetlerinin yüzde 90'ını kontrol ediyor. Malta'da bankacılık üç kategoride toplanıyor; çekirdek yerel bankalar HSBC Malta ve Ban of Valletta, varlıkları GSYH'nin yüzde 77'sine denk gelen küçük yerel bankalar ve uluslararası bankalar. 

 

 

 

 

%53.7 

Borç/GSYH oranı 

 

Piyasalarda Güney Kıbrıs'ın ardından havlu atacak sıradaki ülke olarak telaffuz edilmeye başlayan Slovenya'nın dolar cinsinden tahvillerinin faizi yüzde 6.25 ile rekor seviyeye çıktı. Merkez sağdaki Başbakan Alenka Bratusek ülkesinin bankacılık sektörünün Güney Kıbrıs ile karşılaştırılmasının yanlış olduğunu ve dış yardım almadan kendi sorunlarını çözebileceklerini ileri sürse de piyasalarda tersi bir görüş hakim. Bratusek, parlamentoda yaptığı konuşmada bankacılık sisteminin istikrarlı olduğunu ve devlet güvencesindeki mevduatların güvende olduğunu söyledi. Ancak kamu finans kuruluşlarına yönelik olarak vergi artışı dahil olmak üzere bir dizi tedbir almaya hazırlandıklarını itiraf etti. Slovenya AB'ye katılan ilk eski-komünist bloku ülkelerindendi. 2008'deki krizden olumsuz etkilendi ve Batı Avrupa'ya ihracatının azalmasıyla zor durumda kaldı. 2012'de yüzde 2.3 daralan ekonominin bu yıl yüzde 1.5-2.0 daha küçülmesi bekleniyor. Ancak en büyük endişe kaynağı, müşteri listesinde kamu kuruluşlarının da bulunduğu bankaların finansal zorlukları. Sektör geçtiğimiz yıl 664 milyon euro zarar etmişti. Önceki merkez sağ hükümet, çözüm olarak bankaların sermayelerinin yeniden yapılandırılmasını ve batık kredilerin kurulacak bir 'kötü banka'ya aktarılmasını önermişti. Bu operasyonun maliyeti 4 milyar euro olarak hesaplanmıştı. Batık kredilerin büyüklüğünün yüzde 5.46 olduğu ülkede bankacılık sektörünün GSYH'ye oranı yüzde 135. 

 

 

 

 

%41.9 

Borç/GSYH oranı 

 

Letonya, henüz Euro Bölgesi'ne katılmadı fakat bazı çevreler tarafından bir sonraki Güney Kıbrıs vakası olarak görülüyor. Bunun sebebi ülkenin borçlarının yüksek olması ya da finans sektörünün büyük olması değil. Çünkü ülkenin borç seviyesi zaten düşük ve bankacılık önemli boyutta değil fakat büyük bir kısmı Rusya'dan olmak üzere komşu ülkelerin vatandaşlarının Letonya'da büyük bir mevduat oranına sahip olması korku yaratıyor. 2012 sonu itibariyle ülkenin bankalarındaki toplam 22.85 milyar dolarlık mevduatın neredeyse yarısını oluşturan 11.15 milyar doları yabancılara ait. Bu ülke de tıpkı Lüksemburg ve Malta gibi Güney Kıbrıs ile karşılaştırılmaktan çok rahatsız. Letonyalı yetkililer, bankacılık varlıklarının Güney Kıbrıs'ın GSYH'sinin sekiz katı olduğunu ancak kendilerinde bankacılık varlıkları/GSYH oranının yüzde 130 olduğunu belirterek, bu şekilde hedef gösterilmelerinin hata olduğunu söylüyorlar. Bakanlar ise, Güney Kıbrıs'tan kaçan Rus parasının Letonya'ya aktığı iddialarını reddediyor. Analistler, Kıbrıs'taki kriz nedeniyle bu ülkeden kaçan Rus parası için Letonya'nın cazibesinin arttığını ifade ediyor. Bakanlar ise, Letonya'nın yabancıların mevduatlarının yüksek seviyede olduğu bankalara daha sıkı sermaye ve likidite kuralları uyguladığını ifade ediyorlar. Yine de 2012'de kendi vatandaşlarının mevduatlarındaki yüzde 9'luk artışa karşın yabancıların mevduatlarının yüzde 17 artması tehlike sinyali olarak algılanıyor. IMF, yabancı mevduatların yüzde 80-90'lık kısmının eski Sovyet ülkelerinden geldiği tahmininde bulunuyor.