Çalık, YEDAŞ modelini Toroslar’a taşımak istiyor

 

İSTANBUL - Çalık Grubu, Türkiye enerji sektörünün önemli oyuncuları arasında. 2 bin MW’lik lisansı alınmış üretim portföyü önümüzdeki dönemde peş peşe üretime alınacak. Grubun dağıtım şirketi YEDAŞ’ın CEO’su Nurettin Türkoğlu, sorularımızı cevapladı.

 

 

Daha önce BEDAŞ ve Gediz EDAŞ ihalelerinde teklif sunmuştuk. Piyasayı bir algılamak istedik. Ama ilk üçe girmedik. Almadıktan sonra ilk üçe girmemek lazım. Ya birinci olacaksınız ya da ilk üçe girmeyeceksiniz. Eğer birinci değilseniz, iki ve üçün maliyeti var. İlk üçe girdiğinizde teminatınız da bağlı kalıyor. Yüzde 30 limiti var. Bizim pazar payı hedefimiz ilk etapta yüzde 20 olmak. Şu anda yüzde 5'iz. Şimdi AYEDAŞ, Toroslar, Dicle ve Vangölü bölgeleri ihaleye çıkarıldı. Teklife açık dört bölgeden ikisine Toroslar EDAŞ ve Dicle’ye teklif verdik.

 

 

Neye göre pahalı ya da neye göre ucuz olduğu, nereden baktığınıza bağlı. Genelde bir önceki ihaleyi baz alıp ucuz ya da pahalı diye konuşuluyor. Bir önceki ihale zaten sonuçlanmamış. Demek ki oradaki rakamın tartışılmaması lazım... Firmalar bir şekilde o fiyatları teklif etmiş ama o şartlarda alamamış, teminatlarını yakmış. Ciddi teminatlar yakıldı. BEDAŞ ilk ihalede 3 milyar dolardı. Üçüncü sıradaki teklif 2.5 milyar dolardı. Ama o da almadı. 3 milyar dolardan hesaplarsanız farklı, 2.5 milyardan hesaplarsanız yine farklı bir yorum çıkar. Bana sorarsanız, fiyatlar ikinci ihalede 2.5'ten 2'ye indi derim ben. Artı bir önceki ihaleler peşin ödemeliydi. Hiç kimse onu peşin ödeyemezdi zaten. Şu anda yüzde 40 peşin, kalanı vade...

 

 

Açık artırmada verdiğiniz tekliflerle, kapalı zarfa yazdığınızın hiç bir alakası yok. O tamamen insanların kendi kendini gaza da getirdiği bir ihale ortamı. En son BEDAŞ'a bakarsanız, 700-800'lerde başladı, 900 milyon dolarlarda turlar döndü, sonra 2 milyara yaklaşan bir fiyata gitti. Sen tacirsin, ucuza almak istiyorsun. Aslında AYEDAŞ 30 yıllığına devredilecek. Tabii ki aklımızda bir şeyler olacak fiyatla ilgili.

 

Örneğin AYEDAŞ'ı daha önce bir özelleştirme sürecinden geçmiş, düzgün yönetilmiş, fırsatların çok olmadığı, sabit bir kar marjıyla düşünebilirsiniz. BEDAŞ'ta daha büyük hayalleriniz olabilir, kıyıda köşede kalmış okunmayan bir sürü tüketim vardır, onları toparlarım diyebilirsiniz. Bunlar AYEDAŞ'ta yok. O yüzden bu ikisi birbiri için ölçü olamaz. AYEDAŞ için Kayseri Elektrik'i ölçü alabilirsiniz. Çok eski özelleştirilmiş iki bölgedir bunlar. AYEDAŞ sadece oraya benzer. Ama Boğaziçi Elektrik ile Toroslar birbirini andırabilir. Yapı olarak benzer, birikmiş sorunların olacağı varsayılabilir. Bunların fırsatlar sunduğu söylenebilir.

 

 

 

 

Diyarbakır bambaşka bir yer. Aslında orada daha çok fırsat var. Ama onların realize olma şansı ne kadar? Yüzde 70-80 kaçak var. Bunlar hep fırsattır aslında ama fırsatla risk orantılı olmalı. Fiyatları belirleyecek olan bu fırsat ve risk dengesidir.

 

 

Şu anda ben kimsenin böyle bir hesabı çıkaracağını düşünmüyorum. Ama biz satışa koysak en çok talep bize gelir. Sebebi de şu. Yabancı bakış açısıyla baktığınızda benim değerlerim ölçülebilir. Teknolojim onun anladığı dilden. SAP kullanıyorum, ordan aldığı çıktıyı noter belgesi gibi kabul ediyor,  artışmıyor sizinle. O unsurlarla belki bir  değerleme yaparsınız. 300 milyon lira yatırım yaptık, bunun 150 milyon doları tesis kurulumu, kalanı işletme gideri. 450 milyon dolar ihale bedeli ödedik, 150 de yatırım diyelim, 600 milyon dolarlık zaten şu anda bir maliyeti var. Dolayısıyla biz bunu kaça satarız? Tabii kaça satmak isteriz, o önemli. Ben 1 milyar dolardan aşağı vermem. Ama kaça gider, onu kimse bilemez. Ayrıca vermeyiz de zaten, biz yenilerine talibiz.

 

 

Toroslar tek başına ulaştırır. Toroslar büyük bir bölge. İstanbul kadar. 17 milyar kWh tüketim var. Orası altı ilden oluşuyor. Gaziantep, Kilis, Hatay, Osmaniye, Adana ve Mersin. Çok büyük bölge... Şu da olabilir. İkinci elden de alabiliriz. Nasıl ki bizimkinin ikinci el fiyatını sordunuz, asıl tersini düşünmeliyiz. Önemli olan bu işi sevmek, bu işe inanmak, bu işi başarmak. Biz zaten YEDAŞ'la grup içinde rüştümüzü ispatladık. Bundan sonrası patronun stratejisiyle alakalı. Bize olan güveni nedeniyle büyüme kararı var zaten. Biz şu anda elektrik dağıtım işinin nasıl mükemmel yapılabileceğini gösteren prototip dediğimiz bir uygulamayı YEDAŞ'ta tamamladık. Bilgi teknolojileri, hizmet kalitesi, insan kaynağı yönetimi, kurumsal sosyal sorumluluk…

 

 

 

 

İnanıyorum değil, çok istiyorum. Patron olsam alırım. Patrona anlatıyorum. Almasını istiyorum. Avrupa çapında olmayı düşünüyoruz dediniz, aşama aşama nereye doğru gideceksiniz? Biz şu anda Türkiye'deki bu bilgi birikimini Avrupa'ya taşımış bir grubuz. Avrupalı olmaktan kastımız Kosova'daki dağıtımı LİMAK ile birlikte üstlenmiş olmamız değil, tamamen YEDAŞ'ta kurduğumuz sistem.

 

Bir Avrupalı şirketi çağırdığımızda, bunu senden daha iyi yaptık mesajını verdik. Altyapımız çok büyük. Bilgi merkezlerimizin ne kadar büyük planlandığını görürsünüz. Şu anda dörtte biri boş hazır bekliyor, daha da büyümeye hazır bir altyapı var. Yani YEDAŞ şu anda mevcut haliyle Türkiye'nin yüzde 20-25'ini kaldıracak bir altyapıya sahip. Sadece yeni asset'lerin katılmasını bekliyoruz. Bunun için de artık üst yönetimin kararı gerekiyor. Üst yönetimimiz de bunu gördü. Yani bu işi ne kadar önemsediğimizi ve başardığımızı...

Çünkü bu hedefleri bize patron koydu.

 

 

Çalık Enerji'nin bir üretim lisansı portföyü var. Rüzgar var, HES var, kömür ve doğalgaz var. 2 bin MW bir portföy var lisanslı ama henüz üretimde olan yok...

 

 

Var tabii. En azından ben bu yönde bir baskı oluşturuyorum. Sattığımız kadar üretelim, grup öncelikle bizim bölgemizdeki tüketim kadar üretime geçerse iyi olur diyorum. 5 milyar kWh satıyoruz. Buna da 600-800 MW'lik bir kurulu güç lazım. Mümkünse baraj, kömür ya da gaz olmalı. Kontrol edilebilen bir portföy olmalı.

 

 

Yarısı doğalgaz, yüzde 5'i, yani 72 MW'ye yakını rüzgar. Yüzde 10'a yakını kömür, kalanlar HES... Lisanslanmış 8 HES var. Biri yakında devreye girecek, Karadeniz'de, Rize'deki 30 MW'lik Adacami HES. Erzurum'da var. Erzurum’da var, başka yerlerde var. Çankırı'nın Orta ilçesinde 160 MW'lik kömür santrali var. Mühendislik çalışmaları bitti. Ankara Kırıkkale’de 1000 MW'lik doğalgaz var.

 

 

Şu anda hizmet kalitesiyle alakalı standartlar tanımlı ama bunu ölçen teknoloji yok. Hizmetin kalitesini belirleyen uluslararası düzeyde iki ölçü var. SAIDI ve SAIFI, yani kesinti süresi ve kesinti sıklığı. Örneğin denilir ki, kent merkezinde ya da kırsal alanda ayrı ayrı olmak üzere bir abonede yılda en fazla şu kadar saat ve şu kadar defa elektrik kesilebilir, eğer bunu aşarsan aboneye tazminat ödüyorsun… Bu 2006’dan beri konuşuluyor ama henüz kâğıt üzerinde var. Henüz başvurulamıyor, başvuru alınamayacak. Çünkü 4628 sayılı kanun çok net. “Eşit taraflar arasında ayrım gözetilmeksizin uygulanır” diyor.

 

21 dağıtım şirketi var. Bunların hepsinde de aynı şeyin uygulanması gerekir. Şartlar eşit değil. Diyarbakır'daki bir aboneyle İstanbu'dakinin arasında yasal olarak bir fark yok. Ama ikisinin arasında ölçülebilirlik farkı var. Neye göre ölçeceksiniz siz kesinti sayısını ve kesinti sürelerini? Ölçebilmeniz için IT altyapısının net kurulmuş olması lazım. Bakın, şu anda bilgi teknolojilerini bu anlamda kurgulayan tek şirket Çalık Enerji. Hem de iki yılda. Benim bölgemdeki kesintilerimi şu anda ölçebilirsin. Dağıtım şirketleri buna tam hazır değil. Bunun genel adı Smart Grid, biz buna hazırız.