Çalışma yaşamını düzenleyen maddede uzlaşma sağladı

ANKARA - Yeni anayasada çalışma yaşamını ilgilendiren önemli düzenlemelerde uzlaşma sağlandı.

TBMM Anayasa Uzlaşma Komisyonu bünyesindeki Yazım Komisyonu, CHP İzmir Milletvekili Rıza Türmen başkanlığında toplanarak, "Çalışma, İş Güvenliği ve Adil Ücret Hakkı", "Kamu Hizmetlerine Girme Hakkı", "Vatandaşlık', "Seçme, Seçilme ve Siyasi faaliyette Bulunma Hakkı" maddelerini müzakere etti.

"Çalışma, İş Güvenliği ve Adil Ücret Hakkı" başlıklı maddede varılan uzlaşmaya göre, herkes, çalışma, iş güvenliği, insan onur ve haysiyetine uygun bir hayat sürmesini sağlayacak ölçüde adil ücret hakkına sahip olacak. Hiç kimse, yaşına ve gücüne uymayan işlerde çalıştırılamayacak.

Devlet, çalışanların işlerine uygun adil bir ücret elde etmeleri, sosyal yardımlardan yararlanmaları, hayat seviyelerinin yükseltilmesi, istihdamın artırılması, çalışanların ve işsizlerin korunması, çalışmanın desteklenmesi, işsizliğin önlenmesine elverişli ekonomik bir ortam yaratılması, çalışma yaşamına ilişkin toplumsal cinsiyet temelli eşitsizliklerin kaldırılması, iş güvenliğini ve çalışma barışının sağlanması için gerekli tedbirleri alacak. Çalışan kadın ve erkekler için eşit işe eşit ücret ilkesi esas alınacak.

Asgari ücretin tespitinde çalışanların geçim şartları göz önünde bulundurulacak, asgari ücretten vergi alınmayacak.

Çalışanlar dinlenme, yıllık izin, hafta ve bayram tatili hakları ile iş koşullarının ve çalışma ortamlarının düzenlenmesi ve iyileştirilmesi sürecine katılma hakkına sahip olacak.

Hamileler, yeni doğum yapmış kadınlar ile küçükler, bedeni ve ruhi yetersizliği olanlar çalışma şartları bakımından özel olarak korunacak.  Buna yönelik koruyucu kanunlar, kadınlar ve engellilerin ekonomik ve toplumsal hayata katılımını zorlaştırıcı ya da geciktirici hükümler içeremeyecek.

İşveren, iş kazası ve meslek hastalıklarından doğan tazminatlar için primi kendisi tarafından ödenen sorumluluk sigortasını yaptırmak zorunda olacak.

Devlet, işverenlerin çocuk bakım hizmetleri sağlamasını teşvik edecek.

Yazım Komisyonu, maddeye, "Küçüklerin, yaşlarına uygun olmayan, güvenliklerine, sağlıklarına veya fiziksel, ruhsal, ahlaki veya sosyal gelişimlerine zarar verecek veya eğitimlerini engelleyecek her türlü işte çalıştırılmaları yasaktır" ifadesinin gerekçede yer verilmesi uygun görüldü.

"Seçme, Seçilme ve Siyasi Faaliyette Bulunma" maddesi

Komisyon, "Seçme, Seçilme ve Siyasi Faaliyette Bulunma Hakkı" maddesini de yeniden düzenledi.

Buna göre, Vatandaşlar, kanunda gösterilen şartlara uygun olarak seçme, seçilme ve bağımsız olarak veya bir siyasi parti içinde siyasi faaliyette bulunma ve halkoylamasına katılma haklarına sahip olacak. Yurt dışında ikamet eden vatandaşların oy hakkını kullanabilmelerini sağlayacak esaslar kanunla düzenlenecek.

Seçimler ve halkoylaması serbest, eşit, gizli, tek dereceli, genel oy, açık sayım ve döküm esaslarına göre, yargı organının yönetim ve denetimi altında yapılacak.

18 yaşını dolduran her vatandaş seçme ve halkoylamasına katılma hakkına sahip olacak. MHP, "18 yaşını dolduran her Türk vatandaşının" seçim ve halkoylamasına katılma hakkı olmasını önerdi. Maddeye eklenen notta ise "yabancıların yerel seçimlerde oy kullanması hususu yabancılarla ilgili maddede görüşülecektir" ifadesine yer verildi.

Silah altında bulunan er ve erbaşlar ile askerî öğrenciler oy kullanamayacaklar. MHP; taksirli suçlardan hüküm giyenler hariç olmak üzere mahkemece kısıtlılığına karar verilmiş hükümlülerin oy kullanamayacağını önerdi.

Seçim kanunları, yönetimde istikrar ilkesini gözetecek; ancak hiçbir durumda temsilde adalet ilkesini zedelemeyecek biçimde düzenlenecek.

BDP; maddeye "Seçim kanunlarında cinsiyetler arası eşit temsil ve ulusal ve yerel düzeyde seçim barajının kaldırılması ilgili maddelerde düzenlenmediği durumda kendi önerisine geri döneceği" notunu ekledi. BDP, daha önce "Seçim kanunları, temsilde adalet ilkesini gözetir, ulusal ve yerel düzeyde seçim barajı konulamaz; cinsiyetler arası adil temsil ve katılımı sağlayacak özel tedbirler öngörür" önerisinde bulunmuştu.

Seçim kanunlarında yapılan değişiklikler, yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde yapılacak seçimlerde uygulanmayacak.

Seçimlerin başlamasından bitimine kadar, seçimin düzen içinde yönetimi ve dürüstlüğü ile ilgili bütün işlemleri yapma ve yaptırma, seçim süresince ve seçimden sonra seçim konularıyla ilgili bütün yolsuzluklar, şikayet ve itirazları inceleme ve kesin karara bağlama ve TBMM üyelerinin seçim tutanaklarını kabul etme YSK'nın görevi olacak. YSK kararları aleyhine başka bir merciye başvurulamayacak.

"YSK kararları aleyhine başka bir merciye başvurulamayacağı" ifadesinin, "Kurulun kararı kesindir" şeklinde değiştirilmesi önerilirken, YSK ile ilgili maddede yeniden ele alınacak.

"Farklı inanç gruplarına pozitif ayrımcılık" önerisi

Komisyonda daha önce kabul edilen "Din, vicdan ve İnanç Hürriyeti" başlıklı maddeye, CHP ve BDP, "Dini hizmetlerin sağlanması için kamu kaynaklarının kullanımında devlet adil bir dağılımı sağlamakla yükümlüdür" fıkrasının eklenmesini önerdi. BDP ayrıca, "elverişsiz konumda olan farklı inanç grupları lehine pozitif ayrımcılık hükümlerinin uygulanmasını" istedi.

Yazım Komisyonu, "vatandaşlık" maddesini de yeniden görüştü. Ancak partilerin görüşlerinde değişiklik yapmaması üzerine çekincelerde değişiklik olmadı. Komisyon, çalışmalarını yarın sürdürecek.