ÇEBİD Başkanı Erciyas: İsyan ve itiraz ediyorum

İbrahim EKİNCİ

İSTANBUL - Çelik Boru İmalatçıları Derneği (ÇEBİD) Başkanı Ahmet K. Erciyas'ın, 'KKTC Su Temin Hattı  Projesi'nde ithal Çin borusu kullanılmasıyla ilgili açıklamasında, özetle deniliyordu ki, "Bu projede yerli malı çelik boru kullanmak yerine neden daha pahalı ithal dökme boru kullanılıyor?"
Soru bu... Neden?

Projenin sahibi DSİ. Bir kamu kuruluşu olarak kendisi yapsaydı bu soruyu sorabilirdik... Neden? Ancak ihale etmiş, bir ortaklığa vermiş işi. Özel şirket yapıyor. Daha iyi ve daha ucuz yerli çelik boru dururken, daha pahalı ithal Çin borusu kullanmak onun maliyeti, ne denilebilir ki?
Ancak K. Erciyas, bu noktada başka bir soruyu gündeme getiriyor: "Bir özel şirket, herhalde işin maliyetini düşürmekle ilgili olur, artırmakla değil. Devletten daha sıkı maliyet hesabı yapar. Burada ithal pahalı boru niye kullanıldı, buna izahat lazım."

Erciyas'ın basın açıklamasının devamında şunlar var:
"Bu durum, Başbakanlığın, kamu kurum ve kuruluşlarınca gerçekleştirilecek mal alımlarına ilişkin uygulamalarda yerli ürün kullanılması ile ilgili 28046 sayılı genelgesine aykırı. Projede kullanılacak borular ülkemizden temin edilebilecekken daha pahalıya ithal edilmesi kabul edilemez.

Projede kullanılacak dökme demir boruların muadili olan çelik borular, Türkiye'den rahatlıkla temin edilebilirdi. Maliyeti de daha düşük.

Barajlardan gelen su iletim hatlarında bugüne kadar işletme güvenliği ve uzun ömre sahip çelik borular kullanılırken bu projede dökme demir boruların kullanılması da dikkat çeken bir diğer husus...."

Açıklamanın devamında, Türkiye çelik boru sanayiinin yaklaşık 4 milyon tonluk üretimiyle Avrupa'da birinci, dünyada ise beşinci sırada yer aldığı, üretiminin yaklaşık yüzde 40'ını 140'tan fazla ülkeye ihraç ettiği, Bakü-Tiflis-Ceyhan, Mavi Akım ve Melen Projesi gibi ulusal ve uluslararası birçok enerji ve su iletim hattı projelerinde yer aldığına dikkat çekiliyor. Bir de tabi cari açığa...
Hani ithal yerine yerli kullanacaktık? İş nerede çatallaşıyor? Demek ki DSİ ihalede yerli çelik boru şartı öngörmemiş. Müteahhit firma da kendi hesabı, ister pahalı Çin malı ithal eder, ister daha ucuz yerlisini kullanır... Belki 'pahalı' bilinen boruyu daha ucuza ithal etmiş de olabilir. Bir şey söylenemez elbette...

Eser Mimarlık Yönetim Kurulu Başkanı İlhan Adiloğlu'nu aradım. Muhtemelen iş yoğunluğundan, görüşemedik. Dolayısıyla çelik boru üreticilerinin görüşleri hakkında değerlendirmesini de alamadık. "DSİ'ye fiyat vermiştik"

Ahmet Erciyas'la, basın açıklamasından sonra görüştük. Bana söyledikleri şöyle:
"Barajdan denize 23 km var. kısımda Çin borusu kullanılıyor. DSİ'nin ihalesi. Müteahhit Çin malı kullanıyor, çürüktür demiyoruz. Öyle bir iddiamız yok. Ama bizim dünya sıralamalarına giren bir sektörümüz var. Böyleyken niye ithalat? Pahalı olsak, tamam... Ama öyle değil. Çin borusu daha pahalı. DSİ'ye fiyat vermiştik. Bu kullanılan borunun eş değeri bizde var. 1524 mm çapında dökme demir. Biz çelik üretiyoruz, daha iyi, ömrü daha uzun. 415 dolara Mersin teslimi verebiliyoruz, onlar 679 dolara ithal etmiş. Hangi borunun kullanılacağına DSİ şartnamesi karar verir. Türkiye çelik boruda en kalitelisidir, böyleyken ductil boru (dökme demir boru) niye kullanılıyor? Hangi barajda dökme demir kullanılmıştır? Cezayir'de rekabet ederek iş aldık. 1300 km kısmını çelik boru olarak yaptık."

"Sorgulayacak mekanizma çalışmalı"

Bu iş Üzeyir Garih'in 'Barış Suyu Projesi' olarak biliniyor. 15 yıldır konuşuluyor. İlk projesini de Alarko yaptı. İş 3'lü kararnameyle Alarko'ya verildi. Sonra ne oldu, ihale iptal edildi. Erciyas, "İlk ihalede çelik boru kullanılacağı açıkça ifade edilmişti. İkinci ihalede bu açıklık yok. Türkiye'de bu kadar kişi hayatını kazanıyor. Dünyaya boru satacağız diye çırpınırken, bizim ürünümüz yerine Çin malı kullanılmasına müdahale edilmemesine isyan ediyorum. Mevzuatın buna izin vermesine de itiraz ediyorum. Hakkımızı arayacağız, gerekli müracaatları yapacağız. Hedefimiz müteahhit değil. Burada başka bir şey olmalı. Bunu sorgulayacak mekanizmaların çalışması lazım."

Bu üçüncü su projesi

KKTC'ye önce Manavgat'tan tankerle su taşınması projesi vardı. 150 milyon dolarlık yatırımdan sonra projeden vazgeçildi. Norveç firması Nordic Water Supply, balonla su taşıma projesi getirdi. Akdeniz'in fazla tuzlu olması nedeni ile balonlar patladı. Son projeyi, 1995'te Alarko'nun suikaste kurban giden ortağı  Üzeyir Garih "Barış Suyu Projesi' adıyla ortaya attı. Bakanlar Kurulu 1998'de onayladı. 2005'te DSİ ile anlaşma imzalandı. KKTC Hükümeti ile Türkiye Hükümeti arasında Hükümetler Arası Çerçeve Antlaşması 20 Temmuz 2010'da imzalandı. Alsim Alarko, ABD, Danimarka ve Norveçli firmalarla konsorsiyum kurdu. Sonradan projenin müteahhidi değiştirildi. Açılan ihaleyi Eser Proje ile Seçilmiş Harita aldı. Proje, halen bu iki firmada. Projede  Anamur'da baraj kurulacak. Barajdan denize kadar 23 km boru döşenecek. Kıyıdaki denge tankından su askıda borularla 250 metre deniz altından KKTC Güzelyurt'a gelecek. Oradan da 3 km içerideki Geçitköy barajına dolacak ve burada toplanacak 75 milyon metreküp suyun dağıtımı yapılacak.
Tüm iletim dağıtım hatları yaklaşık 500 km. 1.1 milyarlık büyük bir proje.

Aklıma Takılanlar

Kamunun dikkati gerekli

Bir süre önce raylı sistem üreticileriyle görüşmüştük. Ankara OSTİM'deki toplantıya katılan sektör temsilcileri mutluydu... Büyük bir mücadele vermiş ve Ankara projelerinde yüzde 51 yerli ürün kullanımını kabul ettirmişlerdi... Fakat bir-iki başka proje vardı ki, onlar hakkındaki iddiaları ciddiydi: "O projelerde şartnameler bazı yabancı şirketlerin ürünlerini tarif ediyor!.." DÜNYA Gazetesi olarak biz bu eleştirileri, görüşleri aktardık. Görevimiz... Doğru veya değil, araştırmak kamunun işi. Şimdi yukarıda aktardığım çelik boru işinde de benzer sözler, değerlendirmeler var. Müteahhit şirket ithal boru kullandığına göre, onu bu konuda kısıtlayan bir şartname maddesi yok. Oysaki bizim yerli üreticiler, "Biz dünyanın en kaliteli üreticileri arasındayız ve fiyatlarımız da ithal üründen çok daha ucuz. DSİ bunu niçin, neden görmez?" diyorlar.