Çözüm süreci, 8.2 milyar liralık yatırımı teşvik etti

Melih KOCAGİL

DİYARBAKIR - Geçen yıldan bu yana teşvik sisteminde gerçekleşen yatırımları anlatan Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan, "Çözüm süreci ile beraber yatımlarda patlama yaşandı" dedi. Teşvik sistemi ile ilgili bilgi veren Çağlayan, “Çözüm süreci dikkate alındığında geçen yılın ilk 5 ayı ile kıyaslama yapılırsa, 2013’ün ilk 5 ayında belge adedi 310’dan 566’ya çıktı. Sabit yatırım tutarı da 4 kat artarak 8.1 milyar liraya ulaştı. İstihdam ise 10 binden 26 bine çıktı” diye konuştu. 
Haziran 2012'den bu yana yeni teşvik sistemi kapsamında 76 milyar lira değerinde 4 bin 840 projenin teşvikten yararlandığını kaydeden Çağlayan, “Yatırımlardan aslan payını 32.8 milyar lira ile içinde İstanbul'un da yer aldığı 1. bölge alırken, Şanlıurfa, Mardin, Hakkari ve Tunceli gibi illerin yer aldığı 6. Bölgedeki teşvikli yatırım tutarı 8.2 milyar liraya ulaştı” diye konuştu.

104 yabancı firma ile görüşmeler sürüyor
Dün Diyarbakır'da düzenlenen toplantıda teşvik paketinin ilk yıl sonuçlarını açıklayan Çağlayan, 104 yabancı firma ile ikili görüşmelerin devam ettiğini ve kısa zamanda yatırımların hayata geçirileceğini ifade etti. Geçen yıldan bu yana 4 bin 840 yatırım teşvik belgesi hazırladıklarını söyleyen Çağlayan, "Yeni belgeler ile 76 milyar TL'lik yatırım olacak ve 178 bin yeni istihdam sağlanacak. Bir önceki döneme oranla yatırım belgesi sayısı yüzde 20, yatırım tutarı yüzde 60, istihdam yüzde 59 arttı. Yatırım başına harcama tutarı ise 11.8 milyon iken 15.7 milyon liraya çıktı” dedi. 
Yatırım istihdam oranının yüzde 28'den yüzde 37'ye çıktığına dikkat çeken Çağlayan, “Özel sektörün yatırımlarında ölçek büyüyor. Yatırımcı benimle aynı fikirde. Ayağını frene basmadan gaz veriyor. Yabancılar 268 adet yatırım teşvik belgesi aldı. Bu belgelerle 10.5 milyar liralık yatırım yapacaklarını taahhüt ettiler. Bu alanda da yüzde 65’lik bir artış yaşandı” diye konuştu.

11 stratejik yatırım inceleme aşamasında
Yatırımların yüzde 56'sında bölgesel teşvik uygulandığı bilgisini veren Çağlayan, “19 proje büyük ölçekli yatırım kapsamında geldi. Burada otomotiv ve makine sektörü öne çıkıyor. Stratejik yatırım teşvik belgesi alanında 7 proje için 9 milyar liralık yatırım öngörülüyor. Bu alanda 11 proje daha inceleniyor” dedi.

6. bölge istihdamda İkinci sıraya yükseldi
İmalat sektörünün 3 bin 1 teşvik belgesi ile toplam yatırımlar içindeki payının yüzde 62’ye ulaştığını söyleyen Çağlayan, yatırım tutarı açısından 36 milyar lira ile yine imalat sektörünün ilk sırada yer aldığını belirtti. 17.5 milyar lira ile enerji sektörünün ikinci sırda yer aldığına vurgu yapan Çağlayan, “32.8 milyar lira tutarında 1.766 yatırım ile 1. Bölge ilk sırada. İstihdam açısından bakıldığında ise 27 bin 465 kişi ile 6. Bölge ikinci sırada yer aldı” dedi. 6. bölge için gelecek dönemde 575 projenin hayata geçmesi ile 27 bin 465 yeni istihdamın hedeflendiğini dile getiren Çağlayan şunları söyledi: “Bölgede bugüne kadar 20 proje hayata geçti. Diğer 5 bölgede ise 11 proje tamamlandı. 6. bölgede tekstil, turizm ve inşaat malzemeleri imalatı öne çıkan sektörler arasında yer aldı.”

Bankaları izana davet ediyorum
Bankalar konusunda yatırımcıların yüzde 100 haklı olduğunu söyleyen Çağlayan, “Teşvik sistemi hayata geçerken finans sektörü ile senkronizasyon olması lazım. Tüketici ve KOBİ kredileri gibi her türlü finansal enstrüman ile bankalar sisteme destek vermeli. Bankaların 6.bölgede pozitif ayrımcılık yapması gerekiyor. Akla, izana ve edebe davet ediyorum. Bu bölgenin arazilerini ipotek kabul etmemek bu hadsizliktir” diye konuştu.

 
Teşvik İlk 6 ayda yeterince yankı bulmadı
Teşviklerin uygulanmasının üzerinden bir yıl geçtiğini ifade eden Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı Mehdi Eker, “6.bölgeye teşvik ilk 6 ay içinde yeterince yankı bulmadı. Ancak çözüm süreciyle beraber bölgeye bakış farklılaştı” dedi. Diyarbakır'da kayıtlı 45 bin çiftçiye ödenen karşılıksız hibe desteği miktarının 1 milyar 800 milyon lira olduğunu kaydeden Eker, “Biz Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu oluşturduk. 28 tesisi tamamladık. 35 tesisisin sözleşmesi imzalandı. 36 tesisinde incelenmesi devam ediyor. Toplam 393 projeye 492 milyon lira yatırım yapıldı. Bunun 278 milyon lirası hibe olarak verildi” dedi.

OSB’lerde 6 senedir çivi çakmayanlar var
İlk defa bir bakan tarafından Diyarbakır’da düzenlenen bir programa davet edildiğini söyleyen Diyarbakır Büyükşehir Belediye Başkanı Osman Baydemir, bölgenin kalkınması için merkez ve yerel yönetimlerin birlikte hareket etmesi gerektiğini belirtti. Bölgeler arası gelişmişlik farkının ortadan kalkması için yatırımın şart olduğunu dile getiren Baydemir, bankaların bölgeye yatırım yapmak isteyen işadamlarına çifte standart uyguladığını kaydederek şu ifadeleri kullandı; “500 bin lira yatırım yapmak için bankadan kredi isteyen yatırımcıdan kredinin 3 katı değerinde teminat istiyor. Anadolu’nun hiçbir yerinde bu kadar yüksek teminat talep edilmiyor. Devlet bankaların bu tavrına müdahale etmeli.” Türkiye’nin ilk Hayvancılık Organize Sanayi Bölgesi’nin Diyarbakır’da yer aldığını belirten Baydemir, “Birine arsa tahsis edilmiş sonra onu gazete ilanı ile satıyor. Bunlara bir son verilmeli. OSB’den tahsis alıp 6 senedir çivi çakmayanlar var” dedi

İhracatçının ilgisi arttı
Barış süreci ile bölgeye yatırımın arttığına dikkat çeken Türkiye İhracatçılar Meclisi Başkanı Mehmet Büyükekşi, ihracatçıların yüzde 76’sının bu süreci desteklediğini kaydetti. İhracatçıların yüzde 32’sinin bölgeye yatırım yapmayı planladığını ifade eden Büyükekşi, ülke genelinde yatırım planlayan ihracatçıların yarısının da yatırımlarını doğu ve güneydoğuya yapmayı planladıklarını belirtti. Büyükekşi, “Bölgenin artık huzur ve barış ile anılması ihracatçıyı bu bölgeye çeken en önemli etken. Biz inanıyoruz ki 30 yılda yapılamayanlar bu bölgeye 3-5 yılda yapılacak. Yeter ki çözüm sürecine destek olalım ve teşvik sistemini tanıtalım” dedi.