Dev gemiler arasında yarış başlıyor

Evrim KÜÇÜK 

DIŞ HABERLER 
Dünyanın en büyük gemileri arasında yarış başlıyor. Konteyner taşımacılığının önde gelen firmalarından Fransız CMA CGM, Güney Kore'de Daewoo tersanesinde inşa edilen 16 bin 20 TEU kapasiteli gemisini geçtiğimiz yıl teslim almıştı. Gemi, bu yaza kadar dünyanın en büyük konteyner gemisi unvanını elinde tuttu. Ancak Fransız şirketin en büyük rakibi Maersk Line'ın bu ayın sonunda Triple E serisi gemilerin ilkini teslim almasıyla bu rekor el değiştirecek. Maersk Mc-Kinney Moller olarak isimlendirilecek olan gemi şu an için denizcilik tarihinin hem en büyük hem de en teknolojik gemisi olacak. 28 Haziran'da teslim alınacak gemi temmuz ayında Asya-Avrupa rotasında sefere başlayacak. 
Maersk Line 2011 yılının şubat ayında bu son derece yakıt tasarrufuna sahip ve büyük gemilerden Daewoo Shipbuilding & Marine Engineering'e 10 tane sipariş verdi. Sipariş anlaşmasında taşıyıcının isteğine bağlı olarak bu dev gemilerden 20 tane daha olma seçeneği de bulunmaktaydı. 2011 yılının Haziran ayında Maersk Line sözleşmesindeki iki seçenekten birini daha kullanacağını açıkladı ve ek olarak 10 Triple - E gemisi siparişi daha verdi. Türünün ilk örneği olan Maersk Mc-Kinney Moller'in teslim tarihi ise haziran olarak açıklandı. 400 metre uzunluğa, 59 metre genişliğe ve 73 metre yüksekliğe sahip olan gemi, günümüzde suya indirilmiş bu türdeki gemilerin en büyüğü. 18 bin TEU'luk (twenty-foot container) kapasitesiyle Maersk'in bayrak ve filosunun en büyük gemisi olan Emma Maersk'den yüzde 16 (2.500 konteyner) daha büyük.
Kargo gemilerinin hacmi ve filosu giderek büyüyor. Asya'da üretilen ve Avrupa ile ABD'de tüketilen malların hacmine bakıldığında bu çok da şaşırtıcı değil. Artan tüketime paralel küresel ticaretin yükünü taşımak için denizlere gelmeye hazırlanan son dev geminin özelliklerine bir göz atalım; mavi, çeyrek mil uzunluğunda, Londra Olimpiyat Stadyumu'ndan daha yüksek. Konteyner taşımacılığında dengeleri değiştirebileceği belirtilen yeni nesil bu kargo gemisinin adı Triple E. Haziran ayında sulara indiğinde, denizler üzerindeki en büyük konteyner gemisi olacak. Eyfel Kulesi'ndeki kadar çok çelik kullanılan Triple E'nin kapasitesi tam 18 ben TEU. Bu geminin taşıyacağı kargo New York'un ünlü 'Time Square' meydanına yerleştirilse, meydandaki billboardların, ışıkların hatta bazı binaların bile üzerine çıkacak yükseklikte olurdu. Daha başka örneklerle anlatmak gerekirse, Triple E'nin taşıyabileceği kargo, iki konteyner üst üste konması halinde her biri 1 mil uzunluğunda 30'dan fazla treni doldurabilir. Bu konteynerlere 36 bin adet otomobil ya da 863 milyon konserve kutusu taşınabilir. 
Denizlere bu yeni devin gelişiyle birlikte Asya ve Avrupa arasındaki başlıca ticaret rotalarında büyük geni şirketleri ciddi bir rekabetin başlaması bekleniyor.  İlk olarak, bu yıl konteyner filosunun büyüklüğünün yüzde 9.5 artması beklenirken, bu sektör için başlı başına bir sıkıntı olarak değerlendiriliyor. 

2015'te 16 şirketin dev gemisi olacak

Sektör analistlerine göre 20 en büyük konteyner gemiciliği şirketinin 16'sının 2015 yılında 12 bin TEU'nun üzerinde gemisi olacak. Şu an bu tonajda gemiye sahip olan şirket sayısı 9. CMA, bu hafta yeni dev gemisi Jules Verne'i hizmete soktu. Tayvanlı Yang Ming, beş adet 14 bin TEU gemi siparişi vererek bu kervana katıldı. Bu trend, leasing şirketleri ve diğer finans kuruluşları arasında, büyük gemilerin finansmanı konusunda bir rekabet başlattı. Japonya'nın üçüncü en büyük taşıyıcısı 'K' Line'ın 14 bin TEU'luk 5 gemi için sipariş vermeyi düşündüğü belirtiliyor. Kuveyt merkezli United Arab Shipping Co'nun (UASC) CEO'su Jorn Hinge de kapasiteleri 13 bin TEU ile 18 bin TEU arasında değişen mega gemiler sipariş etmeye hazırlandıklarını açıklamıştı. Hinge, açıklamasında, ekonomik düzelmenin yeni mega gemilerin eski küçük gemilerin yerini almasıyla ortaya çıkacağına inandığını bildirmişti. Hinge, 13 bin 500 TEU'luk gemilerin geliştirilmesi ve hizmete alınmasından sonra UASC'nin filo ağı giderlerinde 200 milyon dolar değerinde tasarruf yaptığını ifade etti. Yeni jenerasyon gemilerin teknolojik gelişmelerle daha etkili olacağını belirten Hinge, daha büyük gemilerin daha fazla tasarruf sebebi olacağını ifade etti. 
Mayıs ayında China Shipping Container Lines, beş konteyner gemisi için 683 milyon dolarlık anlaşmaya imza attı. Gemilerin inşası tamamlandığında söz konusu gemiler, 18 bin 400 standart konteyner kutusu taşıyabilme kapasitesiyle türünün en büyükleri olacaklar. Bu anlaşma, China Shipping'in kardeş şirketinin 1.51 milyar dolara altı doğalgaz taşıma gemisi almak için sipariş vermesinin hemen ardından geldi. ABD merkezli gemicilik firması Seaspan Corp da, Çin ve Kore'deki tersanelerden 14 adet büyük konteyner gemisi almayı planlıyor. China Contanier Lines Co. beş adet Triple E sipariş vermek istediğini duyurdu. 

Çin'in gemi siparişleri ilk çeyrekte % 71 arttı 

[PAGE]

Çin'in gemi siparişleri ilk çeyrekte % 71 arttı 

Tonaj açısından dünyanın en büyük gemi üreticisi olarak Güney Kore ve Japonya'yı geride bırakan Çin'in yılın ilk çeyreğinde yeni gemi siparişlerin yıllık bazda yüzde 71 artış gösterdi. 2012 yılında ülkenin gemi siparişlerinde yüzde 44 daralma yaşanmıştı. 
Dünyanın en büyük konteyner üreticileri Güney Koreli Hyundai Heavy Industries ve Daewoo Shipping de, alıcıların pazara geri dönmeye başladığını söylüyor. Bir Hyundai yetkilisi Wall Street Journal gazetesine yaptığı açıklamada, müşterilerin daha düşük fiyattan alım yapabilmeleri ve teslimatların eskisinden daha hızlı olması nedeniyle siparişlerde ciddi bir artış gözlemlediklerini söyledi. China Shipping, beş büyük konteyner gemisini, tanesi 140 milyon dolardan Hyundai'den alacak. Yeni gemilerin fiyatlarını ölçen ve Clarkson Research Services tarafından hazırlanan Newbuilding Fiyat Endeksi'ne göre yeni gemilerin fiyatı mart ayında geçen yıla oranla yüzde 8 geriledi ve Şubat 2004'ten bu yana en düşük seviyeye indi. 

2013'te konteyner arzı % 9'un üzerinde büyüyecek 
Bu arada, denizcilik analisti Alphaliner, aşırı arz artışına rağmen taşıyıcıların sanki pazarda hiçbir sıkıntı yokmuş gibi ultra büyük konteyner gemileri Ultra large (Containerships - ULCS) sipariş etmeye devam ettiklerine dikkat çekti. Konteyner sektöründe 2013 yılı için beklenen talebin yüzde üç ile altı arasında bir büyüme göstereceği belirtilirken, buna karşın arzın tahmini büyümesinin yüzde 9'un üzerinde olacağı belirtiliyor. Alphaliner tarafından hazırlanan raporda, konteyner sektöründe 2013 yılı için beklenen talebin yüzde üç ile altı arasında bir büyüme göstereceği bildirilirken, buna karşın arzın tahmini büyümesinin yüzde dokuz oranında olacağı belirtildi. . Rapora göre, büyüme oranlarının arasındaki bu fark, arz ile talep 
arasında yüzde altıya varabilecek bir açığın oluşmasını sağlayacak, bu durum da pazar için son derece yıkıcı olabilir. Ancak bu oraların gemi çıkarmaları ve söküme göndermelerini hesaplamaya almadığı da göz önünde bulundurulmalıdır. Sökümler göz önüne alınmasa bile geçtiğimiz yıl pazara giriş yapan yaklaşık 1,2 milyon TEU bile endüstriyi büyük bir darboğaza soktu. 2013 yılında teslim edilecek gemilerin sayıları ve TEU oranı ise geçtiğimiz yılı gölgede bırakacak yükseklikte, hatta rekor sayılan 2008 yılında pazara giren 1.57 milyon TEU'yu dahi geçmesi bekleniyor. 
CMA, Asya rotasında 
fiyat artırdı 
Küresel kapasite fazlasına karşın Fransız CMA CGM grubu, Asya rotasında fiyatlarını artıracağını ve filosunu genişletmeyi planladığını duyurdu. Şirket 1 Temmuz'dan itibaren Kuzey Avrupa'dan Asya'ya götürdüğü konteynerin fiyatını 600 dolardan 1.375 dolara çıkaracak. Akdeniz-Asya rotasında ise bu ay fiyatlar 900 dolardan 1.200 dolara yükseltilecek. 

Dünyanın en büyük konteyner gemisi Triple E, Maersk'e teslim için gün sasıyor. 

165 bin tonluk ağırlığıyla bugüne kadar dünyada çıkarılmış tüm altınların toplamından bile daha ağır olacak olan geminin uzunulğu 400 metre, genişliği 59 metre, yüksekliği ise 73 metre. 18 bin TEU'luk kapasitesi Maersk'in bayrak ve filosunun en büyük gemisi olan Emma Maersk'den yüzde 16 daha büyük. M/V Maersk Mc-Kinney Möller olarak adlandırılan geminin en önemli özelliği uzunluğu. Tüm uçak gemilerinden hatta Titanic'den bile daha uzun olan gemi, ABD'nin ikinci en yüksek binası Empire State Building'den sadece biraz daha kısa. Geminin güvertesinde durmak, denizcilik analistlerine göre ABD'deki Büyük Kanyon'dan etrafı seyretme duygusu veriyor. 

Çevreci ve daha az yakıt tüketiyor 

[PAGE]

Çevreci ve daha az yakıt tüketiyor 

Bir diğer önemli özelliği enerji etkinliği ve çevresel standartlarının çok yüksek olması. Geminin çok büyük olması, her bir konteyneri taşımanın getirdiği maliyet ve çevresel sıkıntının azalması anlamına geliyor. Triple E türü gemilerin herhangi biri konteynerlerini taşırken Emma Maersk'ten yüzde 20, Asya-Avrupa hattında çalışan gemilerin genelinden ise yüzde 50 daha az karbondioksit gazı üretecek. 
Ek olarak Triple türü gemiler, geçtiğimiz yıllarda Asya- Avrupa rotasında çalışan diğer taşıyıcılara teslim edilen 13 bin 100 TEU kapasiteli gemilere nazaran yüzde 35 daha az yakıt harcayacak. Triple E gemileri 1 ton kargo başına 1 kWh enerji kullanarak 184 km yol alacak. Jumbo jetler, ton başına aynı miktar enerjiyi kullanarak sadece yarım kilometre gidebiliyor. 
Geminin hızı ise 23 knot ile, daha küçük bazı konteynerlere göre biraz daha az. 

200 milyon dolara mal oldu 

Yapımı 286 gün süren ve yaklaşık 200 milyon dolara inşa edilen geminin güç kaynağı, her ikisi de 2006'da faaliyete başladığında dünyanın en büyük konteyner gemisi olarak nitelenen Emma Maersk'in 109 bin beygir gücündeki dizel motorundan daha küçük olan iki motor. Geminin maliyeti de, yüksek görünmekle birlikte, offshore petrol ve gaz endüstrisinin depolama ve petrol işlemek için kullandığı Uluslararası Yüzer Üretim Depolama ve Boşaltma (FPSO) gemilerinin beşte biri fiyatına denk geliyor. Yüzen Sıvılaştırılmış Doğal Gaz (FLNG) gemilerinden ise yüzde 7 daha düşük bir maliyete sahip. Bir diğer ilginç özelliği ise geminin suya batma mesafesi. Draft markaları bir gemi teknesinin ne kadar suya battığını gösterir. Bu bilgi sayesinde gemiye yüklenen/boşaltılan yük miktarının bulunması, derinliği kısıtlı bir limana emniyetli giriş hesabının yapılması sağlanıyor. 

Dünyada 13 limana yanaşabilecek 

[PAGE]

Dünyada 13 limana yanaşabilecek 

Triple E'nin draft markası 14.5 metre derinliğe işaret ediyor yani gemi neredeyse tüm Amerikan limanları için çok fazla derinliğe sahip ve Maersk'e göre gemi hepsi Asya ve Kuzey Avrupa'da bulunan 13 limana yanaşabiliyor. Bugün de Triple E'leri Asya'da sadece Şhangay, Ningbo, Xiamen, Yantian, Hong Kong ve Singapur limanı kabul edebilirken Avrupa'da da yalnızca Rotterdam, Bremerhaven ve Felixstowe limanları bu gemileri ağırlayabilecek yapıya sahip. Bir Triple E'nin 8 Eyfel Kulesi oluşturacak miktarda çeliği ya da 36.000 adet otomobili taşıyabileceğini söylersek, hatta bu geminin bir seferde taşıdığı konteynerlarla New York'taki Times Meydanı'nı tamamen doldurabileceğimizi söylersek geminin büyüklüğünü daha iyi tarif etmiş oluruz. Bu konteynerları üst üste dizdiğimizde 136m yüksekliğe ulaşıyor ki bu da 9 tane King Kong'u üst üste koymaya eşdeğer. 
Gemi, zaten ebatları genişletilmiş olan Panama Kanalı'ndan geçmek için bile çok büyük. Suveyş Kanalı'ndan geçiş için getirilen maksimim 20 metre draft ve 77.5 metre yükseklik sınırlarının ise içinde. 
Etkileyici ebatlara sahip olmasını karşın Triple E bugüne kadar inşa edilen en büyük gemi değil; bu onur 2010 yılında hurdaya çıkan 458 metre uzunluğundaki ULCC süpertankerine ait. M/V Maersk Mc-Kinney Möller, gelecek yıl muhtemelen Guinness Rekorlar Kitabı'ndaki yerini alacak fakat dünyanın bugüne kadarki en uzun gemisi unvanını alamayacak. 400 metrelik uzunluğuyla, Samsung Heavy Industries tarafından inşa edilmekte olan Shell Prelude FLNG'den 88 metre daha kısa. 2016'da denize inecek olan Prelude FLNG, her ne kadar konteyner gemisi olmasa da 488m uzunluğu ile, 'bugüne kadar inşa edilmiş en büyük yüzen obje' olarak tanımlanıyor. 

Gemilerin giderek büyümesi limanları zor durumda bırakıyor 

Dev gemilerin sayısı artıyor ve giderek büyümeye devam ediyorlar. Piyasadaki en büyük geminin Panama Kanalı için çok geniş olmasından bu yana 25 yıl geçti. Post-Panamax olarak adlandırılan 4 bin 300 TEU kapasiteli bu gemiler, geçtiğimiz kasım ayında CMA CGM tarafından suya indirilen şu anki en büyük kapasiteli (16 bin 20 TEU) Marco Polo'nun dörtte biri kapasitesine sahipti. 

Gemicilik endüstrisinde yeni bir gemi sınıfı üzerine konuşuluyor. Suveyş Kanalı'ndan geçemeyecek kadar büyük fakat uluslararası ticaretin yeni rotalarından Malacca Boğazı (Malezya ve Endonezya arasında) kullanılabilecek bir gemi. Malaccamax olarak adlandırılan bu geminin 30 bin konteyner taşıması planlanıyor. 

Şu an faaliyet gösteren ultra büyük konteyner gemileri Suveyş'ten geçebiliyor ancak dünya limanlarının sadece birkaçı bu gemileri ağırlayabilir. ABD'deki hiçbir liman ise yeterli elleçleme kapasitesine sahip değil. Bu ay görücüye çıkacak olan Triple E, Maersk'i Asya ve Avrupa arasındaki en büyük konteyner gemisi yapacak. 
Triple E'nin yanabileceği çok az sayıdaki limanlardan biri olan İngiltere'deki Felixstowe'u işleten Hutchison Limanları'ndan Paul Davey, "Gemiler yıllardır giderek daha fazla büyüyor. Limanlar gemilerin kapasitesi daha da artmadan yatırım yapmalı ve oyunda bir adım öne geçmeli" diyor. Kutu-Gemicilik Konteyneri Dünyayı Daha Küçük, Ekonomiyi Daha Büyük Nasıl Yaptı'nın yazarı Marc Levinson, limanların zor bir rekabet ortamında bulunduğunu, çünkü gemicilik şirketlerinin açıkça "eğer genişlemezseniz, yeni iskeleler inşa etmezseniz, limanları derinleştirmezseniz ve hızlı vinçler kullanmazsanız, işlerimizi başka yerlere kaydırırız" mesajı verdiğini söylüyor. 

Sayıları giderek artan dev gemiler, limanların sorunlarını pekiştiriyor. Gemi sahipleri de yüklerinin 24 saat içinde yüklenip boşaltılmasını istiyor ki bu da birçok yen etki doğuruyor. Konteynerleri limanda depolamak için daha fazla alana gereksinim duyuluyor ve yüklerin nakliyesinden kaynaklanan trafik artışı nedeniyle yollara ve demiryollarına bağlantıların güçlendirilmesi gerekiyor. 
İngiltere'de konteyner ticaretinin yüzde 42'sini elinde bulunduran Felixstowe, günde 58 treni yola çıkarıyor ancak bu yıl içinde üçüncü bir terminal açmasının ardından bu rakamı ikiye katlamayı hedefliyor. 

Daha büyük gemi daha az karbon 

[PAGE]

Daha büyük gemi daha az karbon 

Büyük gemilerin denizlerdeki etkisi de farklı. Büyük bir gemi tarafından yaratılan dalgalar, limana demirlemiş başka bir geminin serbest kalmasına yol açabilir. Örneğin 1912'te Titanik yolculuğuna başladığında SS City of New York'un başına geldiği gibi.
Bechtel'te liman mühendisi olarak görev yapan Marco Plujim, deniz trafiği artıkça benzer sorunlarla daha çok karşılaşmaya başladıklarını belirtiyor ve ekliyor: "Yapabileceğiniz en basit şey gemileri yavaşlatmak ya da daha iyi manevra yapabilmek amacıyla römorkor eklemek fakat bunlar maliyeti artırıcı unsurlar."

Maersk'in 20 adet Triple E'si dahil şu an dünya denizlerinde kapasitesi 10 bin TEU'nun üzerinde olan 163 gemi var, 120 tane de sipariş verilmiş durumda. Uluslararası gemiciliğin bıraktığı karbon izinin havacılık ile benzer düzeyde olduğu gözönüne alındığında, bu devlerin okyanuslardaki sayısının artması çevreciler için bir sıkıntı kaynağı olacak gibi görünüyor. 

Maersk ise Triple E'nin bugüne kadar üretilen en çevre dostu konteyner gemisi olduğunu iddia ediyor. Geminin ismindeki E, ekonomi, enerji etkinliği ve çevre dostu (economic scale, energy efficiency, environmentally improved) olmasını temsil ediyor. 
Her ne kadar gemi yaklaşık 16 bin TEU kapasiteli Emma Maersk'den 3 metre daha uzun ve üç metre dana geniş olmasına rağmen daha kare olan biçimi sayesinde yüzde 16 daha fazla kargo taşıyabilecek. Maersk, yeniden tasarlanan motorların, atık ısı dönüştürme sisteminin ve hızın 25 notdan 23 nota düşürülmesinin sayesinde geminin Asya-Avrupa rotasında konteyner başına yüzde 50 daha az karbondioksit üreteceğini hesaplıyor. 

Online ticaret yayını Sustainable Shipping'den Unni Einemo, "Gemilerin ölçüleri büyüdükçe daha fazla kargoyu daha etkin şekilde taşıyabilirsiniz, böylelikle kargo başına korbondioksit üretiminiz de azalır" değerlendirmesinde bulunuyor. 
Ancak yakıt etkinliğinin maksimum düzeyde olması için geminin tamamen dolu olması gerekiyor. Einemo, yarısı boş bir büyük geminin, tak kapasite dolu olarak seyahat eden küçük bir gemiden çok daha az enerji etkinliği sağlayabileceğine dikkat çekiyor. 
Triple E, uzmanların küresel mal ticaretinin hız kesmesini ve 2015 yılına kadar da toparlanmasını beklemediği bir dönemde hizmete geriyor. Ancak ticaretin hız keseceği beklentisine karşın, Maersk ve diğer firmaların sipariş verdikleri gemileri teslim almasıyla, bu yıl dünya konteyner gemisi filosu kapasitesinin yüzde 9.5 büyümesi bekleniyor. 
Artık gemilerin hızının yavaşlıyor olması da ektsra kapasitenin absorbe edilmesine yardımcı olacak görüşü hakim. 
Bazı araştırmacıların, sonuçlarına göre gemi kapasitelerinin aşırı geliştirilmesi, pazarın arz oranını talep oranı karşısında çok daha fazla artırabileceği şeklinde korkular oluşturuldu. Ancak Maersk'in gemi yönetimi müdürü Soren Andersen bir açıklamasında, Triple-E sınıfının, 13 bin TEU kapasiteli yeni Panamax serisi gibi endüstri standardı haline gelmesini beklemediklerini ifade etmişti. Bu beklentinin sebebini ise şuan ki ekonomik duruma bağlayan Andersen, Maersk'in rakiplerinden çok az bir kısmının bu kadar büyük gemi siparişini verebilecek kadar kaynak ayırabileceğini, bu sebeple pazarın arz oranında bir aşırılık yaşanmayacağını belirtmişti.