Enflasyonda hedef tutmuyor

Naki BAKIR

ANKARA - Ekimde aylık enflasyon tüketici fiyatları (TÜFE) bazında yüzde 1.8’le beklentilerden yüksek geldi. Mevsimsel olarak giyim ve ayakkabıda yaşanan yüksek fiyat artışı bunda etkili oldu.Üretici fiyatları (ÜFE) bazında enflasyon da yüzde 0.69 olarak gerçekleşti. 

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), ekim ayı enflasyon gerçekleşmelerini açıkladı. Ekimde TÜFE bazında aylık yüzde 1.8 olan enflasyon, ilk on ay itibariyle kümülatif bazda yüzde 6.9’aulaştı. TÜFE’de aylık oranın yüksek gelmesine rağmen eylül sonunda yüzde 7.88 olan yıllık enflasyon ekim sonu itibariyle yüzde 7.71’e geriledi. Aylık fiyat artışının görece yüksek olmasına rağmen geçen yılın aynı ayındakinin altında gerçekleşmesi bunda etkili oldu. Ekim 2012’de aylık TÜFE artışı yüzde 1.96 olmuştu. On iki aylık ortalamalara göre yıllık TÜFE’nin eylül sonundaki yüzde 7.32’lik düzeyi ise ekim sonunda da değişmedi.

Aylık ÜFE yüzde 0.69 olurken, ilk on ay itibariyle 5.15, yıllık bazda yüzde 6.77, on iki aylık ortalamalara göre de yüzde 3.93 düzeyinde oluştu.

Revize hedefin de tutması zor

2013 yılı için başlangıçta TÜFE bazında yüzde 5.3 olarak öngörülen enflasyon hedefi, geçen ay yayımlanan Orta Vadeli Program’da (OVP) yüzde 6.8’e revize edilmişti. Yılın ilk on ayında yüzde 6.9 olan birikimli enflasyon dikkate alındığında revize hedefin de tutma olasılığı zayıflıyor. Geçen yılın son iki ayında aylık TÜFE artışları aynı oranda olmak üzere yüzde 0.38 düzeyinde gerçekleşmişti. Başka deyişle iki aylık toplam enflasyon yüzde 0.76 olmuştu. Yıllık yüzde 6.8’lik revize hedefin tutabilmesi için son iki aydaki enflasyonun eksi çıkması gerekiyor. TÜFE kapsamındaki ana harcama grupları içinde ekimde en yüksek artış yüzde 9.56 ile giyim ve ayakkabıda yaşandı. Gıda ve alkolsüz içeceklerde yüzde 3.91, ev eşyasında yüzde 1.58, lokanta ve otellerde yüzde 0.94, eğlence ve kültürde yüzde 0.62 artış gerçekleşti. Aylık en fazla düşüş gösteren grup yüzde 0.73’le alkollü içecekler ve tütün oldu.

Ekimde fiyatı en fazla artan ürün yüzde 62.29 ile domates oldu. TÜFE’de son bir yılda ise en yüksek artış yüzde 14.30’la alkollü içecekler ve tütün grubunda gerçekleşti.

En hızlı artış Hatay, Osmaniye, Maraş’ta

İstatistiki Bölge Birim Sınıflaması (İBBS) Düzey 2’de bulunan 26 bölge içinde, aylık bazda en yüksek fiyat artışı yüzde 2.32 ile Hatay, Kahramanmaraş, Osmaniye (TR63) bölgesinde oldu.

ÜFE kapsamında fiyatlar tarımda ağustostaki yüzde 4.35 ve eylüldeki yüzde 2.78’lik düşüşlerin ardından ekimde yüzde 4.43 artış gösterdi. Sanayide ise ağustosta yüzde 0.94, eylülde yüzde 1.58 artan fiyatlar ekimde değişmedi. Tarım endeksinde, yılın ilk on ayında yüzde 4.06, son bir yılda yüzde 0.59 artış ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 2.71 düşüş gerçekleşti. Sanayi endeksinde ise ilk on ayda yüzde 5.36, son bir yılda yüzde 8.03 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 5.30 artış yaşandı.

Sanayinin üç sektörünün bir önceki aya göre değişimleri; madencilik ve taş ocakçılığında yüzde 1.15 ve elektrik, gaz ve suda ise yüzde 0.24 artış olarak yaşanırken imalat sanayiinde yüzde 0.08 düşüş gerçekleşti.

Talip AKTAŞ / ANALİZ

Merkez Bankası’nın hedeflerinde sapma büyük

[PAGE]

Talip AKTAŞ / ANALİZ

Merkez Bankası’nın hedeflerinde sapma büyük

Açık “Enflasyon Hedeflemesi”nde sekiz yılı geride bırakan Merkez Bankası’nın yıllık hedefleri tutmuyor. Merkez Bankası’nın “Enflasyon Hedeflemesi” politikasını uygulamaya

başladığı 2006 yılından bu yana kriz yılları olan 2009 ve 2010 dışında rekor seviyede sapmalar dikkat çekiyor. Hedefler ile gerçekleşmeler arasındaki sapma yüzde -1.5 ile yüzde 152.5 arasında değişiyor. Açık enflasyon hedeflemesinin altı yıllık seyrine bakıldığında, ironik olarak hedef ve gerçekleşme arasındaki en düşük sapmanın, küresel krizin etkilerinin en yoğun hissedildiği 2009 ve 2010 yıllarında gerçekleştiği gözleniyor. Açık enflasyon hedeflemesini ilk yılı olan 2006’da sapma yüzde 94 düzeyinde gerçekleşti. 2007 yılında yüzde110’a ulaşan sapma oranı 2008 yılında ise yüzde 152 gibi rekor bir seviyeyi gördü. 2009 yılında hedefin yüzde 13.3 altında kalan sapma oranı izleyen kriz yılında yüzde -1.5’le hedefe en yakın düzeyde gerçekleşti.  Orta Vadeli Program’da 2013 yılı için 5.3 olarak öngörülen daha sonra yüzde 6.2 ve 6.8 olarak iki kez revize edilen Tüketici Fiyatları Endeksi’ndeki artışın da yıl sonunda yüzde 7.5 civarında gerçekleşmesi bekleniyor. Bu durumda 2013 yılındaki sapma da yüzde 42 düzeyinde gerçekleşecek.

Enflasyon hedeflemesi nedir?

Merkez Bankası’nın web sitesinde “Enflasyon hedeflemesi” şöyle tanımlanıyor:

“Enflasyon hedeflemesi rejimi, fiyat istikrarına ulaşmak amacıyla uygulanan para politikası stratejilerinden bir tanesidir. Parasal büyüklükler ya da döviz kurunun hedeflendiği rejimlerin aksine, enflasyon hedeflemesi rejimi herhangi bir ara hedef kullanmaksızın, doğrudan enflasyonun kendisini hedeflemektedir.

Bu rejimde merkez bankaları rakamsal bir hedef ilan ederek bu hedefe ulaşma konusunda güçlü bir taahhüt oluşturmakta ve hedefe ulaşılamaması durumunda kamuoyuna hesap vermekle yükümlü olmaktadır.”

Tanımda, enflasyon hedeflemesi rejiminin, ilan edilen hedeflere ulaşılmasında “açık bir taahhüt” içerdiği, kamuoyu ve piyasalarla iletişimde şeffaflığın esas alınması ve merkez bankasının hedeflerine ulaşması bağlamında da “hesap verebilirliğin sağlanması”nı öngördüğü de belirtiliyor.

2013 yeniden değerleme oranı belli oldu

ÜFE’de on iki aylık ortalamalara göre yıllık artışın yüzde 3.93 çıkmasıyla, 2014 başında

vergi, harç ve cezalar ile çeşitli maktu hadlere uygulanacak artışların belirlenmesinde çarpan olarak kullanılacak “2013 yılı yeniden değerleme oranı” da belli oldu. 213 sayılı Vergi Usul Kanunu uyarınca yeniden değerleme oranı, yeniden değerleme yapılacak yılın ekim ayı sonu itibariyle son bir yılda ÜFE’de meydana gelen on iki aylık ortalamalara göre fiyat artışı olarak esas alınıyor. Bu oran Maliye Bakanlığı’nca her yıl aralık ayında Resmi Gazete ile ilan ediliyor.

Finans kesiminde uzmanlar yıl sonu enflasyon tahminlerini güncelliyor

[PAGE]

Finans kesiminde uzmanlar yıl sonu enflasyon tahminlerini güncelliyor

Ekim enflasyonundaki sert artış sonrası finans sektörü temsilcileri, TCMB’nin birkaç gün önce açıkladığı yüzde 6.8’lik yıl sonu enflasyon tahminine ulaşılma ihtimalinin artık mümkün görünmediğini dile getirdi. Uzmanlar, kurumlarının açıkladığı yıl sonu enflasyon tahminlerini yeniden hesaplamaya başladı. Morgan Stanley, Türkiye için 2013 yıl sonu enflasyon tahminini yükseltti. Enflasyon rakamlarının ekimde bir kez daha hayal kırıklığı yarattığını belirten Morgan Stanley, 2013 sonu için TÜFE tahminini yüzde 7.5’den yüzde 7.8’e çıkardı. Önümüzdeki 12 ay için TÜFE beklentisini yüzde 6.7 olarak ifade eden Morgan Stanley, 2014 sonu için yüzde 6.5 olan TÜFE beklentisi için risklerin yukarı yönlü olduğunu da vurguladı.

HSBC Bank: İstisnai gün sayısı artacaktır

Ekim enflasyonunda gıda ve giyim grubu fiyatlarının temel belirleyici olduğunu belirten  HSBC Portföy Yönetimi Stratejisti Ali Çakıroğlu, TL’deki değer kayıplarının etkisinin kısmen sınırlı kaldığını ifade etti. Bununla birlikte çekirdek enflasyon göstergelerinde devam eden yükseliş eğiliminin, TCMB’nin yüzde 6.8’lik enflasyon tahminine ilişkin risklerin yukarı yönlü olduğunu teyit ettiğini belirten Çakıroğlu, şunları kaydetti:

“Enflasyonun 2013’te yüzde 7.5 seviyelerine yakınsayabileceğini tahmin ediyoruz. Beklentilerin üzerinde gelen TÜFE enflasyon rakamları sonrasında TCMB’nin para politikasındaki temkinli duruşunu bir kademe belirginleştirebileceğini düşünüyoruz. Bu bağlamda önümüzdeki dönemde istisnai gün sayısının artabileceğini hatırlatırken, şu anda yüzde 6.30 seviyelerinde bulunan sistemin ortalama maliyetinin yüzde 6.75 seviyelerine doğru yükselebileceğini tahmin ediyoruz.”

VakıfBank: Beklentiler bozuldu

Merkez Bankası tarafından geçtiğimiz hafta açıklanan enflasyon raporuna ilişkin basın toplantısında Erdem Başçı tarafından enflasyona yapılan yoğun vurgular da önümüzdeki dönemde enflasyon gelişmelerinin para politikası duruşu açısından daha önemli hale geleceğini gösterdiği belirtilen VakıfBank’ın enflasyon değerlendirmesinde, “Özellikle son açıklanan verinin enflasyon beklentilerinde belirgin bir bozulmaya neden olması Merkez Bankası açısından kritik olacaktır. Yılın kalan bölümünde gıda fiyatlarında görülen baskının Rusya ile yaşanan gelişmeler sonucu oluşan arz fazlası ile hafiflemesi ve politika yapıcıların elektrik ve doğalgaz gibi alanlarda fiyat artışına gitmemeleri enflasyon açısından olumlu olabilecekken yıl sonu enflasyonun yüzde 6.8 olan tahminimizin üzerinde gerçekleşme olasılığı artmış görünüyor” denildi.

ING Bank: % 7.5’lik enflasyon gerçekçi 

Beklentileri aşan ve enflasyon görünümünde olumsuz seyrin korunduğunu ortaya koyan ekim enflasyon rakamlarının son enflasyon raporunda yıl sonu tahminini yüzde 6.8’e yükselten MB’nin para politikasında daha sakıngan ve sıkı bir duruş sergileme görüşünü destekler nitelikte gözüktüğü belirtilen ING Bank’ın enflasyon değerlendirmesinde şu ifadelere yer verildi: “Son aylık gerçekleşmeler piyasaların yüzde 7.5 seviyesine yakın bulunan yıl sonu enflasyon tahmininin MB öngörüsüne kıyasla daha muhtemel olduğunu gösterdi.”

Garanti Yatırım: MB tahmini tutmaz

Garanti Yatırım Başekonomisti Gizem Öztok Altınsaç, enflasyonun TCMB’nin yüzde 6.8 olan tahminine ulaşmasının ancak kasım-aralıkta toplam enflasyonun eksi olmasıyla gerçekleşebileceğini ve bunun da mümkün görünmediğini belirterek, şunları söyledi: “Yıllık çekirdek enflasyon yüzde 7’den yüzde 7.5’e yükselmiş durumda; bu da oldukça olumsuz bir görünüm. Şu anki görünümde, yıllık enflasyonun ancak 2014 Ekim’de yüzde 7’nin altına düşeceğini  hesaplıyoruz.2014 için yüzde 5.3 olan TCMB tahminini de erişilebilir bulmuyoruz.”

Yener KARADENİZ

Reel sektörde ‘fiyat artışları sürecek’  beklentisi var

[PAGE]

Yener KARADENİZ

Reel sektörde ‘fiyat artışları sürecek’  beklentisi var

Ekimde yüzde 1.80’le bu yılın aylık bazda en yüksek düzeyini kaydeden enflasyona ilişkin yıl sonu hedeflerine gölge düştü. Reel sektör temsilcileri kur kaynaklı olduğunu belirttikleri enflasyondaki artışın devam edeceğini öngörüyor.

Önümüzdeki aylarda enflasyonu en fazla artıracak kalemler arasında gıda gösteriliyor. Toptan fiyatlardaki artışların henüz raflara yansımadığını dile getiren Reis Gıda Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Reis, kasım ayında gıdanın tek başına enflasyon rakamlarını en az 1 puan yukarı çekeceği görüşünde. Mehmet Reis, enflasyon sepetinde de ağırlığı en fazla olan sektörde üretimde yaşanan bazı sıkıntılar nedeniyle fiyat artışlarının devam edeceğini belirtti. Reis, “Gıdada yaşanan fiyat artışlarında kurdan da çok üretim alanları ile ilgili sorunlar var. Gıda maddelerinde önümüzdeki aylarda daha net artışlar yaşanacak. Gıda, enflasyon rakamlarını önümüzdeki ay içinde tek başına en az bir puan yukarı çıkaracak” dedi.

Giyim ve ayakkabıyı kur belirleyecek

Enflasyonda en yüksek artış ise giyim ve ayakkabıda görüldü. Aylık bazda söz konusu alanda fiyat artışları yüzde 9.56 oldu. Birleşmiş Markalar Derneği Başkanı Hüseyin Doğan bu artışların sezon geçişinden kaynaklandığını, bundan sonraki süreçte kurda görülecek harekete göre fiyatların seyrinin belirleneceğini dile getirdi. Doğan şöyle konuştu: “Kurda dengesiz iniş ve çıkışlar var ama sektör bunu absorbe ediyor. Çünkü yüksek bir rekabetin olduğu bir piyasanın içindeyiz ve herkes kolaylıkla fiyatını artırabileceği bir süreç yaşamıyor. Kronik olarak kurda artış kalmazsa fiyatlarda artmaz. Zaman içinde kurdaki artış belli oranda verimlilik artışı ile absorbe edilir, kalan kısım fiyatlara yansıyabilir.”

İstanbul Demir ve Demirdışı Metaller İhracatçıları Birliği Başkanı Tahsin Öztiryaki de yaşanan artışın hem kur hem de hammadde fiyatlarından kaynaklı bir artış olduğunu söyledi.Öztiryaki, “Bundan sonraki dönemde de kurun yükseleceği yönünde bir beklenti var. Haliyle bu da fiyatların artmaya devam edeceğinin bir göstergesi” açıklamasında bulundu.

Enflasyondaki yükselişin, dolar kurundaki artışlardan kaynaklandığını ve  kümülatif olarak geçtiğimiz aya yansıdığını ifade eden İstanbul Sanayi Odası Makine, Aksam ve Metal Eşya Üretimi Komitesi Meclis Üyesi Ali Eren, bunun yıl sonu enflasyon hedefini de etkileyeceğini söyledi. Ali Eren, “Hazirandaki kur artışları hemen anında maliyetlere yansımadı ama belli faz farkıyla geldiği için kümülatif olarak hepsi birden geldi. Enflasyonda yıl sonu hedefinin tutmayacağı açık. Zaten Merkez Bankası hedefi revize de etti. Ama çok yükseleceğini de düşünmüyorum. Yıl sonunda enflasyon 7.3- 7.5 arasında olacak” dedi.

Yeni gelen ithal ürünler zamlı

Dolardaki artışların daha önce geçici olduğu düşünülerek fiyatların bazı üreticiler tarafından artırılmadığını anlatan İstanbul Kimyevi Maddeler ve Mamulleri İhracatçı Birliği Başkanı Murat Akyüz de buna karşı dövizdeki yükselişin kalıcı olduğunun görülmesiyle fiyat artışlarının gerçekleştiğini belirtti. Ayrıca Akyüz, iç piyasada tüketimin yavaş olması nedeniyle fiyatların kademeli olarak yükseltildiğini de bildirdi. İthalat bağımlı ürünlerin fiyatlarında da artışın hemen gerçekleşmediğini kaydeden Akyüz, şöyle devam etti: “Yeni gelen ithal ürünler zamlı fiyatlarla geldi. Ayrıca çevresel gelişmeler de enflasyonda etkili oluyor. Enflasyonda bu denli olmasa da kademeli olarak artış olur. Benim yıl sonunda enflasyon beklentim 9 civarları.”