Gıda güvenliğinin anahtarı tarım kooperatifleri olacak

Sayime BAŞÇI

İSTANBUL - Son 5 yıldır önemli gıda krizleri ile boğuşan tarım ülkeleri, 'Dünya Gıda Günü' kapsamında çözüm olarak kooperatifleri masaya yatırdı. Organizasyonun Türkiye ayağı ise Türkiye Gıda Sanayi İşverenleri Sendikası ile Tarım Bakanlığı ortaklığında dün İstanbul'da gerçekleştirildi. Dünya genelindeki açlık ve gıda krizlerinin temel nedenini tekelci piyasa zihniyeti olarak gösteren TÜGİS Başkanı Necdet Buzbaş, Türkiye'de toplam 8 milyon ortağı ile sayıları 84 bine ulaşan kooperatiflerin bu zincirin kırılmasında anahtar rol oynayabileceğine dikkati çekti.

Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) önderliği ile dünyanın belli başlı tarım ülkelerinde her yıl 16 Ekimde 'Dünya Gıda Günü' kapsamında farklı bir tema üzerinde
çalışılıyor. FAO'nun bu yılki tercihi ise "Tarımsal Kooperatifler Dünyayı Beslemenin
Anahtarıdır" teması oldu. Türkiye'de önemli bir sayıya ulaşmasına rağmen henüz pazar üzerinde çok büyük bir etkisi olmayan kooperatiflerin, güvenli gıda üzerindeki rolü Türkiye'deki tartışmaların da ana konusu oldu. Türkiye Gıda Sanayi İşverenleri Sendikası (TÜGİS) Başkanı Necdet Buzbaş, FAO'nun 2012 raporuna göre tüm dünyada 868 milyon aç insan olduğunu açıkladı. Geçtiğimiz yıl yaşanan gıda krizi, biyoyakıt politikaları gibi faktörlerin tek başına açlık nedenlerini açıklamadığını kaydeden Buzbaş"Burada yükselen bir başka faktör daha var. Yüksek kâr hırsı ile hareket eden spekülatif sıcak para ve tekelci zihniyetten dolayı dünyada yoksul ülkeler ortaya çıkıyor. Tekelleşen dünya gıda emtia zincirinin tarımsal kooperatifler aracılığı ile kırılabileceği kooperatiflerin beslenmede anahtar rol oynayabileceği fikri gittikçe önem kazandı" diye konuştu.

Türkiye'de kooperatiflerin geliştirilmesi için kamu ve diğer kesimlerin görev  tanımlarının yeniden yapılandırıldığına işaret eden Buzbaş, bu çerçevede, Türkiye kooperatifçilik strateji belgesinin hazırlandığını aktardı. Türkiye'de 84 bin civarında kooperatif bulunduğunu kaydeden Buzbaş, dünya genelindeki kooperatiflerin yüzde 10'unun Türkiye'de bulunduğunu belirtti.

Kooperatiflerin pazarda etkisiz

Ortak sayısında ise bu oranın daha da gerilerde olduğunu anlatan Buzbaş, şu değerlendirmeyi yaptı: "Dünya genelindeki 800 milyon kooperatif ortağının sadece yüzde 1'i Türkiye'de yer alıyor. Kooperatiflerin Avrupa'da pazar üzerindeki etkinlikleri de oldukça yüksek. İspanya'da zeytinyağı pazarının yüzde 70'i, Almanya'da süt pazarının yüzde76'sı, meyve ve sebze pazarının yüzde 60'ı kooperatiflerin etkinliğinde. Bu oran Türkiye'de halen yüzde 2'ler civarında. Tariş, Marmarabirlik dışında Türkiye'de pazar üzerinde etkin bir oluşum yok."

Küresel güvenlik sorunu var

Toplantıya katılan Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı Mehdi Eker ise açık ve kıtlık gibi sorunların çözümünün bilindiğini ancak herkesin fedakarlığı bir başkasından beklediğini kaydetti. Burada tarım ürünlerinden kâr elde etmek isteyen kesimlerin spekülasyon ile fiyatları yükselttiğini kaydeden Eker, şunları söyledi: "7 milyar insan var hepsine yetecek kadar gıda üretiliyor ama bunların 1 milyarı aç. Küresel aklın iyi işlenmediği kanaatindeyim. Burada küresel güvenlik sorunu var.

Kooperatiflere 1.9 milyar TL destek kredisi geldi

Türkiye'de 1863 yılından bu yana kooperatifçilik faaliyetlerinin sürdüğüne işaret eden Eker, bugün de üretim satış ve tarımsal kredilerde kooperatifleşmenin oluşumlarının devam ettiğini aktardı. Toplam 100 bin ortaklı bin 500 kooperatife destek verdiklerini  belirten Bakan Eker, "Kooperatifleri 2 gruba ayırdık. Bir gruba genel bütçeden yüzde 3-5 arası düşük faizle kredi destekleri sağlandı. Bunlar kredilerini 5 yılda geri ödediler. İkinci olarak da yoksul vatandaşlara bir yardım fonu oluşturduk. Burada 100 kişi, 150 kişiyi bir araya getirdik. kooperatif kurdurduk. Bin 151 tane tarımsal kalkınma kooperatifi kurduk ve destekledik. Bu gruba verdiğimiz destek yaklaşık 1 milyar TL idi. Toplamda 1.9 milyar TL destek verdik" dedi.