Güvenoyu yoklaması öncesinde Leyen aleyhinde şaşırtan karar
Avrupa Birliği (AB) Adalet Divanı, Leyen'in imza attığı tartışmalı aşı anlaşmalarıyla ilgili uzun süredir beklenen kararını açıkladı. Divan, AB Komisyonu Başkanlığı'na devam edebilmesi için yapılacak güvenoyu yoklaması öncesinde, Ursula von der Leyen yönetiminin Covid-19 aşı anlaşmalarında şeffaf davranmadığına hükmetti.
AB Adalet Divanı'ndaki dava, AP'nin Yeşiller grubuna mensup milletvekillerince açılmıştı. Mahkemeden yapılan yazılı açıklamada, Komisyon'un anlaşmalarla ilgili kamuoyuna bilgi sahibi olması için yeterince geniş erişim sağlanmadığına hükmedildiği belirtildi. Kararda, Komisyon'un eylemini gerekçelendirdiği üzere söz konusu erişimi, aşıları sağlayan ilaç firmalarının ticari çıkarlarına nasıl zarar vereceğini de açıklayamadığı ifade edildi.
'Görevi ve unvanı kötüye kullanma' davası
AB Komisyonu, 2020'den itibaren Covid-19 aşı temini için en yüklü sözleşmesini Amerikan şirketi Pfizer yaptı ve 1,8 milyar doz aşı için 35 milyar Euro'luk anlaşmalara imza atıldı. Sözleşmelerin net bedeli, ticari sır olduğu gerekçesiyle resmen açıklanmadı.
Aşı temin görüşmeleri sırasında AB Komisyonu Başkanı von der Leyen ile Pfizer CEO'su Albert Bourla arasındaki telefon mesajlaşmaları, Alman siyasetçi von der Leyen hakkındaki iddiaların başlangıcını oluşturdu. Mesajların içeriğini açıklaması için AB yönetimine çağrılar yapıldı ancak AB yönetimi, bu mesajlaşmaları kamuoyuyla paylaşmayı reddetti. Von der Leyen hakkında Pfizer şirketi ile Covid-19 aşısı temini için yapılan anlaşmalarda, görevi ve unvanı kötüye kullanmak gibi çeşitli suçlamalarla dava açıldı. Liege savcılığına yapılan suç duyurusu sonucunda açılan davanın duruşması 17 Mayıs'ta görüldü.
EPPO: Soruşturma yetkisi bende
Mahkeme, tarafların öncelikle Avrupa Kamu Savcılığı Ofisi'nin (EPPO) bu dosyadaki yetkisinin belirlenmesi gibi çeşitli teknik alanların açıklığa kavuşturulabilmesi için davayı 6 Aralık'a erteleme kararı aldı. Zaman içerisinde hukuki sürece başka şikayetçiler de dahil oldu. Bu süreçte von der Leyen'in, Pfizer CEO'su Bourla ile iletişim kayıtlarının incelenmesi istendi, görevi ve ünvanı kötüye kullanma, kamuya ait belgeleri yok etme gibi iddialar da gündeme geldi.
Aynı zamanda AB'nin bütçesine yönelik suçlarla ilgili cezai soruşturma ve kovuşturmalardan sorumlu savcılık makamı EPPO, AB Komisyonunun ilaç firmalarından milyarlarca Euro'luk Covid-19 aşısı alımı hakkında soruşturma başlattı. EPPO, aşı satın alınmasının AB'nin mali çıkarlarını ilgilendiren bir konu olduğunu ve soruşturmayı yürütmenin kendi yetkisinde olduğunu savunuyor.