İmalat sanayinin teknolojik yapısı

B. ALİ EŞİYOK - Türkiye Kalkınma Bankası

YAYINLAMA
GÜNCELLEME

Türkiye sanayileşmede 1930’lardan günümüze önemli başarımlar göstermesine karşın, geleneksel birkaç sektör dışında kendi teknolojisini üreten bir yetkinliğe ulaşamamış, sanayileşmeye sonradan katılan (late comer) bir ülke olarak teknolojide dışa bağımlılığı süregelmiştir. İmalat sanayinin katma değer, üretim değeri ve tesis sayısı parametrelerine göre teknolojik dağılımını gösteren tablo incelendiğinde, yüksek teknoloji içerikli sektörlerde katma değer payı %4.5 oranında gerçekleşirken, üretim payı %3 ve tesis sayısı payı %0.3 oranında gerçekleşmiştir. İmalat sanayinde yüksek teknolojilerin aksine, düşük teknoloji kategorisinde yer alan sektörlerin ortalama paylarının son derece yüksek gerçekleştiği görülmektedir. Buna göre düşük teknoloji içerikli sektörlerin katma değer payı %38.9 gibi yüksek bir oranda tespit edilirken, üretim değeri payı %40.7 ve tesis sayısı payı ise %62.3 oranında tespit edilmiştir. 

İmalat sanayinde düşük teknoloji içerikli sektörler ile birlikte öne çıkan diğer bir kategori de “düşük-orta” teknoloji kategorisidir. Söz konusu kategoride imalat sanayinin katma değer payı %30.9, üretim değeri payı %32.5 ve tesis sayısı payı ise %28.2 oranında tespit edilmiştir. İmalat sanayinde “Orta-ileri teknoloji” kategorisinde yer alan sektörlerin katma değer payı %25.7 oranında gerçekleşirken, üretim değeri payı %23.8 ve tesis sayısı payı ise %9.3 oranında bulunmuştur. 

Tüm sektörler arasında en yüksek katma değer ve üretim payına sahip sektörün düşük teknoloji içerikli sektörler kategorisinde yer alan gıda ürünleri imalatı sektörü olduğu, söz konusu sektörün katma değer payının %11.7, üretim değeri payının ise %15.2 gibi yüksek oranda gerçekleştiği tespit edilmiştir. Gıda sektörüne düşük teknoloji içerikli sektörler kategorisinde yer alan tekstil ürünleri imalatı ve giyim eşyası sektörlerinin eklenmesi halinde, bu üç sektörün imalat sanayi katma değer payı %27.2 oranına yükselirken, üretim değeri payı %30.1’e ve işyeri sayısı payı ise %35’e yükselmektedir. 

Sonuç olarak, imalat sanayinin teknolojik yapısına ilişkin bu bulgular, Türkiye imalat sanayinin üretim yapısının esas olarak düşük teknolojilere dayalı, düşük profilli sektörler temelinde geliştiğini, yüksek teknoloji içerikli sektörlerin üretim, katma değer ve tesis sayısı paylarının tipik gelişmekte olan bir ülkeye has özellikler taşıdığını ortaya koymaktadır.

imalat.jpg