İstanbul Tahkim Merkezi kanun taslağı hazır

ANKARA - Uyuşmazlıkların mahkemeler önünde değil de tarafların tercih ettiği "tahkim" veya bir alternatif çözüm yöntemi ile çözüme kavuşturulmasını amaçlayan İstanbul Tahkim Merkezi'nin kurulmasına ilişkin kanun tasarı taslağı görüş bildirilmesi için ilgili kurum ve kuruluşları gönderildi.

Alınan bilgiye göre, Adalet Bakanlığı Kanunlar Genel Müdürlüğü, İstanbul Tahkim Merkezi Kanunu Tasarısı Taslağı'nı hazırladı.

Tahkimin toplumsal barışın korunması, uyuşmazlığın etkin ve göreceli olarak az masrafla çözümlenmesi ve mahkemelerin iş yükünün azalması gibi faydaları olacağını ifade eden Bakanlık, taslağı görüş bildirmeleri için ilgili kurum ve kuruluşlara gönderdi.

Tasarı, tahkime ilişkin maddi kuralları içermiyor, sadece, kurulacak olan Tahkim Merkezinin yapısını düzenliyor. Tahkim Merkezi'nin, Genel Kurul, Yönetim Kurulu, Denetçi, Danışma Kurulu, Milli ve Milletlerarası Tahkim Divanları ile Genel Sekreterlikten oluşması öngörülüyor. Tasarıda, bu kurulların nasıl oluşturulacağı, nasıl çalışacağı ve görevleri ayrıntılı bir şekilde düzenleniyor.

Adalet Bakanlığı, tahkim merkezine ilişkin çoğu akademisyen ve hakimlerden oluşan bir çalışma grubu kurarak, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Tahkim Merkezi, Alman, Amerikan tahkim dernekleri, Çek Cumhuriyeti Ticaret ve Tarım Odası Tahkim Mahkemesi, Dubai, Romanya, Singapur, St. Petersburg ve Zürih tahkim merkezleri, Londra Milletlerarası Tahkim Mahkemesi, Milletlerarası Ticaret Odası ve Milletlerarası Tahkim Mahkemesinde incelemelerde bulundu.

Merkezin yapısı "bağımsız ve tarafsız olacak şekilde, ilgili tüm kurum ve kuruluşları kapsar nitelikte geniş tutuldu" ve oluşturulacak tahkim kurumunun toplumun bütün çevrelerinde kabul görmesi amaçlandı.

Uyuşmazlıkların mahkeme dışında çözümü konusunda en çok bilinen ve kullanılan yöntem olan tahkimi düzenleyecek kanun tasarı taslağı 19 maddeden oluşuyor.

Taslakta kanunun amacı, "yabancılık unsuru taşıyanlar da dahil olmak üzere,tarafların üzerinde serbestçe tasarruf edebilecekleri ve özel hukuk ilişkisinden doğan anlaşmazlıkların, tahkim veya alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemleriyle çözülmesini sağlamak üzere İstanbul Tahkim Merkezinin kurulması, teşkilat ve faaliyetine ilişkin esas ve usulleri düzenlemek" olarak belirtiliyor.

İdari ve mali özerklik

Taslağa göre, İstanbul Tahkim Merkezi "kanunla kendisine verilen görevleri yerine getirmek üzere tüzel kişiliği haiz, özel hukuk hükümlerine tabi, idari ve mali özerkliğe sahip" bir yapıda kurulacak.

İstanbul Tahkim Merkezi'nin, Merkez, Genel Kurul, Yönetim Kurulu, Denetçi, Danışma Kurulu, Milli ve Milletlerarası Tahkim Divanları ile Genel Sekreterlikten oluşması öngörülüyor.

Taslakta Merkez'in görevleri şöyle sıralandı:

"Tahkim veya alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemlerine ilişkin yönetmelikle belirlenecek hizmetlerin yürütülmesini sağlamak.

Yıllık ücret tarifesini hazırlamak ve verilen hizmet bedellerini tahsil etmek.

Yıllık faaliyet raporunu ve gelecek yıla ait faaliyet planını hazırlayarak Genel Kurulun bilgisine sunmak.

Tahkim veya alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemleriyle ilgili tanıtım ve yayın yapmak, bu konudaki bilimsel çalışmaları teşvik etmek, desteklemek, ilgili kişi ve kurumlarla işbirliği yapmak."

15 kişilik genel kurula TOBB'dan 6 üye

Taslağa göre İstanbul Tahkim Merkezi'nin Genel Kurul'u 15 kişiden oluşacak.

Buna göre, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB), mesleğinde en az 10 yıl tecrübeye sahip deniz ticaret odalarından 1, sanayi odalarından 2, ticaret odalarından 3 kişi olmak üzere toplam 6 kişi ile Genel Kurul'da temsil edilecek.

Genel Kurul da Türkiye Barolar Birliği baroya kayıtlı 4 avukat ile temsil edilirken, Türkiye Bankalar Birliği, Türkiye Katılım Bankaları Birliği, Sermaye Piyasası Kurulu, İstanbul Menkul Kıymetler Borsası ve Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliği de 1'er kişi ile Genel Kurul'da yer alacak. Bu kişiler kurumlarının yönetim organları tarafından seçilecek.

Genel Kurul üyeleri 4 yıllığına seçilecek, süresi dolan üye yeniden seçilebilecek, üyeliğin herhangi bir nedenle sona ermesi halinde, bu üyenin kalan süresini tamamlamak üzere seçim yapılacak.

Yönetim Kurulu ve Danışma Kurulu üyeleri ile denetçileri seçme görevi bulunan Genel Kurul'un diğer görevleri şöyle:

"Yönetim Kurulu faaliyet raporu ve bilançosu ile Denetçi raporunu inceleyip, Yönetim Kurulunun ibrası hakkında karar vermek.

Yönetim Kurulu tarafından hazırlanan yönetmelik taslakları ile bütçeyi inceleyip onaylamak.

Genel Kurul, Yönetim Kurulu ve Danışma Kurulu üyeleri ile denetçilerin huzur hakkı, ücret ve masraflarını belirlemek."

Her yıl Ekim ayında toplanacak olan Genel Kurul'u, Yönetim Kurulu Başkanı veya Denetçi, gerektiği takdirde Genel Kurulu toplantıya çağırabilecek. Genel Kurul, üye tam sayısının salt çoğunluğu ile toplanacak ve toplantıya katılanların salt çoğunluğu ile karar alacak.

Yönetim kurulu başkanı hukukçu olacak

İstanbul Tahkim Merkezi Yönetim Kurulu, Genel Kurulun kendi üyeleri arasından 4 yıl için seçilen 3 asıl ve 2 yedek üyeden oluşacak. Yönetim Kurulu, hukukçu üyeleri arasından bir Başkan seçecek.

Yönetim Kurulu salt çoğunluk ile karar alacak, Yönetim Kurulu üyeliğinin herhangi bir sebeple sona ermesi halinde, seçimle belirlenen sıraya göre yedek üye kalan süreyi tamamlayacak. Yönetim Kurulu üyelerinin görevi, yeni Yönetim Kurulu oluşuncaya kadar devam edecek.

Merkez Genel Kurulu bir veya birden fazla kişiyi 4 yıl için denetçi olarak seçecek ve Denetçi, Yönetim Kurulunun yıllık faaliyetlerini denetleyerek, Genel Kurula sunmak üzere bir rapor hazırlayacak.

Danışma Kurulu da tahkim veya alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemleri konusunda yeterli tecrübeye sahip 15 üyeden oluşacak. Danışma Kurulu üyeleri, Yönetim Kurulunun teklifi üzerine Genel Kurul tarafından 4 yıl için seçilecek. Yönetim Kurulu, gerekli gördüğü hallerde Danışma Kurulunun görüşüne başvuracak.

Merkez içerisinde Milli ve Milletlerarası Tahkim divanları oluşturulacak. Bu divanlar, Yönetim Kurulu Başkanı, Genel Sekreter ile Yönetim Kurulu tarafından mesleğinde en az 15 yıllık tecrübeye sahip hukukçular arasından seçilecek 3 üyeden oluşacak. Tahkim Divanı üyelerinin görev süresi 5 yıl olacak.

Tahkim Divanı Başkanı, Divan üyeleri tarafından toplantıya katılanların salt çoğunluğu ile seçilecek.

Elektronik ortamda toplantı yapması ve karar alması taslakta öngörülen Tahkim Divanı, Divan Başkanının başkanlığında üye tam sayısının salt çoğunluğu ile toplanacak ve toplantıya katılanların salt çoğunluğu ile karar alacak.

Merkez'in Genel Sekreter ve Genel Sekreter Yardımcısı uyuşmazlık çözümü konusunda en az 10 yıllık mesleki tecrübeye sahip hukukçular arasından, Yönetim Kurulu tarafından seçilecek.

Merkez'de tahkim yargılamasına ilişkin işler ile diğer işleri görmek üzere Genel Sekreterin nezaretinde, yeteri kadar büro personeli çalıştırılacak.

Genel Sekreter ve büro personeli, 4857 sayılı İş Kanunu hükümlerine tabi olacak.

Hakemlik yapamayacaklar

Yönetim Kurulu, denetçiler, Tahkim Divanı üyeleri ile Genel Sekreter, Genel Sekreter Yardımcısı ve Merkez çalışanları görev süreleri boyunca Merkez bünyesinde hakemlik yapamayacaklar.

Merkez, bağışlar ve ücretli olarak sunduğu hizmetler karşılığında gelir elde edebilecek.

Yönetim Kurulu tarafından hazırlanan ve Genel Kurul tarafından tasdik edilen bütçenin gelir ve bağışlarla karşılanamayan kısmı, temsilci sayısı esas alınarak belirlenen orana göre temsilci seçen kuruluşlarca tahsis edilen ödeneklerden karşılanacak.

Merkez, görevlerinin ifası için gereken harcamaları yapma yetkisine sahip olacak.

Taslakta, bu kanunda hüküm bulunmayan hallerde, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu ile 5253 sayılı Dernekler Kanunu hükümleri uygulanacak.

Bu Kanunun uygulanmasına ilişkin usul ve esasları gösteren yönetmelikler, 6 ay içinde ilgili kurum ve kuruluşların görüşleri alınarak Merkez tarafından hazırlanacak ve yürürlüğe konulacak.

Taslağın tek geçici maddesi ile Merkez'in faaliyetlerini yürütebilmesi için ilk yıl bütçesi Başbakanlık tarafından karşılanacak.